ქუთაის-გაენათის ეპარქია: განსხვავება გადახედვებს შორის

X საუკუნის ბოლო მეოთხედიდან, [[978]] წელს ქუთაისში გაერთიანებულ [[საქართველო]]ს მეფის [[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]-ის კურთხევის შემდეგ იგი ოფიციალურად საქართველოს დედაქალაქი, ხოლო „ქუთათელი - საქართველოს მეფეთა მაკურთხებელიცა და მესაფლავეც გახდა“. საქართველოს იმჟამინდელი დედაქალაქისთვის ახალი სამღვდელმთავრო კათედრაკათედრალი [[1027|1003]] წელს ააშენა მეფე ბაგრატმა. ქუთაისი [[1122]] წლამდე, [[დავით IV|დავით აღმაშენებლის]] მიერ თბილისის აღებამდე, საქართველოს დედაქალაქად ითვლებოდა და ამის შემდეგაც [[რუსუდანი]]ს, [[დავით VI|დავით ნარინისა]] და სხვათა მეფობისას იგი საქართველოს სახელმწიფოს ადმინისტრაციულ ცენტრს წარმოადგენდა.

დაწინაურებული საქუთათელო სამწყსოს მთლიანობამ [[XV საუკუნე]]მდე გასტანა. XV საუკუნიდან კი, გურიის დამოუკიდებელ სამათავროდ ჩამოყალიბების შემდეგ, გურიელმა ერისთავმა ქუთათელს ეკლესიურად განაშორა ძველი სამწყსო და აქ მისგან დამოუკიდებელი სამი სამღვდელმთავრო კათედრა - შემოქმედი, ჯუმათი, ნინოწმინდახინოწმინდა - შექმნა. XVI საუკუნის 30-იან წლებში კი აფხაზთაიმერთა მეფემ ბაგრატ III - ([[1510]]-[[1565]] წწ.) უშუალოდ [[იმერეთი]]ს (ვაკე, ოკრიბა,ზემო იმერეთი) ტერიტორიაზე, ქუთათელის სამწყსოში ორი ახალი ეპარქია - [[ხონი]] და გაენათი ჩამოაყალიბა.

XVII-XVIII სს. იმერეთის საერთო დაკნინების პერიოდი, ქუთათელის სამღვდელმთავროს დამცრობის ხანად ითვლება. კათედრა [[1691]] წელს დროებით გაუქმდა კიდეც. ქუთაისის გაპარტახებული ეპარქიის აღდგენა XVIII საუკუნის შუა წლებიდან იწყება. [[1740]] წელს სრულიად ახალგაზრდა - 20 წლის მიტროპოლიტი [[ანტონ I|ანტონ ბაგრატიონი]], მომავალში [[სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი|საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი]] [[ანტონ I]], ქუთაისის ეპარქიის მწყემსმთავრად დაადგინეს. იმერეთის მეფის [[სოლომონ I]]-ის ძალისხმევას უკავშირდება დამცრობილ-დაკნინებული ქუთაისისა და გელათის სამღვდელმთავროთა ტერიტორიის და ძველი მამულების მოძიება და განახლება.

ეგრის1540-იან წლებში აფხაზეთის საკათოლიკოსო კათედრისა და რეზიდენციის [[გელათი|გელათში]] გადმოტანის შემდეგ, კათოლიკოსად ხშირად ქუთათელს ან გაენათელს ნიშნავდნენ. კათოლიკოსი ზოგჯერ დასავლეთ საქართველოს სხვადასხვა კუთხის - იმერეთის, გურიის, [[სამეგრელო]]ს... ტერიტორიაზე არსებულ სამღვდელმთავრო კათედრების ეპისკოპოსადაც და კათოლიკოსადაც იწოდებოდა.

მე-18 საუკუნის 70-იანი წლების ბოლოდან თითქმის ოთხი ათეული წლის მანძილზე, [[1820]] წლამდე, აღნიშნულ კათედრებს განაგებდნენ მიტროპოლიტები [[დოსითეოს ქუთათელი|დოსითეოს წერეთელი]] და [[ექვთიმე გენათელი|ექვთიმე შერვაშიძე]]. დასავლეთ საქართველოში, აღნიშნულ მღვდელმთავართა ძალისხმევით, გურიისა და სამეგრელოს მთავართა და იმერეთის სამეფოს ხალხისა და დიდებულების თანხმობის მოპოვების შემდეგ, მთელი საქართველოს ერთ სამეფოდ გაერთიანების საფუძველი მომზადდა. გაერთიანების მოსურნე უმრავლესობის სურვილის მიუხედავად, იმჟამად საქართველო ვერ გაერთიანდა. სამაგიეროდ, აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს შორის „ივერიელთა ერთობის ტრაქტატი“ დაიდო.

[[1819]]-[[1920]] წწ. იმერეთის ცნობილი აჯანყებისას, [[დოსითეოს ქუთათელი]] და [[ექვთიმე გაენათელი|ექვთიმე გენათელი]], აჯანყების შუაგულში აღმოჩნდნენ. [[იმერეთის აჯანყება|იმერეთის აჯანყების]] სასტიკად ჩახშობის შემდეგ, [[1821]] წლის რუსეთის სინოდის 19 ნოემბრის ბრძანებით, იმერეთში არსებულ ეპარქიებიდან შეიქმნა მხოლოდ ერთი - იმერეთის ეპარქია, რომლის კათედრა ქუთაისში იყო. ეპარქიის მმართველობა, იმპერატორის ნება-სურვილით, მანამდე ნიკორწმინდელ ეპისკოპოს[[მთავარეპისკოპოსი|მთავარეპისკოპოს]] სოფრომ წულუკიძეს მიანდეს. მას რუსეთის სინოდმა [[არქიეპისკოპოსი]]ს წოდება მიანიჭადაუტოვა. სოფრომის შემდეგ იმერეთის ეპარქიას განაგებდნენ:

* [[მიტროპოლიტი დავით წერეთელი|დავით წერეთელი]] ([[1845]]-[[1853]] წწ.);

* ევდემონ[[ექვთიმე წულუკიძე]] (1853-[[1856]] წწ.);

* [[გერმანე გოგოლაშვილი]] (1856-[[1860]] წწ.);

* წმინდა მღვდელმთავარი [[გაბრიელი (ქიქოძე)|გაბრიელ ქიქოძე]] (1860-[[1896]] წწ.);

* [[ბესარიონ დადიანი]] (1896-[[1900]] წწ.)...;

* [[გიორგი ალადაშვილი]] ([[1908]]-[[1917]] წლამდეწწ.).

* მიტროპოლიტი [[ანტონ გიორგაძე]] ([[1917]]-[[1918]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[ნაზარი (ლეჟავა)|ნაზარი ლეჟავა]] (წმინდანად შერაცხილი) ([[1918]]-[[1924]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[დავით კაჭახიძე]] ([[1925|1924]]-[[1930]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[სვიმეონ ჭელიძე]] (1930-[[1935]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[ვარლამ მახარაძე]] ([[1937]]-[[1943]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[ეფრემ II (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ეფრემ სიდამონიძე]] ([[1944]]-[[1953]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[გაბრიელ ჩაჩანიძე]] [[1953|(1953]]-[[1955]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[ნაომი შავიანიძე]] ([[1957]]-[[1969]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[რომანოზ პეტრიაშვილი]] ([[1971]]-[[1974]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[შიო ავალიშვილი]] ([[1978]]-[[1981]] წწ.);

* მიტროპოლიტი [[ნიკოლოზ მახარაძე]] ([[1981]]-[[1983]]).

ქუთაის-გაენათის ეპარქიას ამჟამად1983 წლიდან მართავს [[მიტროპოლიტი]] [[კალისტრატე (მეუფე)|კალისტრატე]] მარგალიტაშვილი.