სომალი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
GiorgiXIII (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
GiorgiXIII (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
ხაზი 515:
=== ინტერნეტი ===
ახალი ამბების ინტერნეტ პორტალები, რომლებიც სომალის რეგიონებს მოიცავენ არიან: WardheerNews,<ref>[http://wardheernews.com/html/aboutus.htm WardheerNews]</ref> Jamhuria,<ref>[http://jamhuria.tripod.com Jamhuria]</ref> Keydmedia Online,<ref>[http://keydmedia.net Keydmedia Online]</ref> Puntlandi,<ref>[http://puntlandi.com/about/ Puntlandi]</ref> Hiiraan Online,<ref>[http://hiiraan.com Hiiraan Online]</ref> Jowhar Online,<ref>[http://jowhar.com Jowhar Online]</ref> Bar-Kulan,<ref>[http://bar-kulan.com Bar-Kulan]</ref> Saxafi Media News,<ref>[http://www.saxafinews.com/ Saxafi Media News]</ref> Waheen Media Group,<ref>[http://waaheen.com/ Waaheen Media Group]</ref> Dillapress,<ref>[http://dillapress.com/ Dillapress]</ref> JubbaLand News,<ref>[http://jubbalandnews.com/ JubbaLand News]</ref> Somali Channel,<ref>[http://somalichannel.tv/ Somali Channel]</ref> Goobjoog,<ref>Goobjoog.com Goobjoog</ref> და Raxanreeb Online.<ref name="Rxol">[http://web.archive.org/web/20100428074829/http://mail.crimsonshift.com/client/puntland/?page_id=30 Raxanareeb Online – About]</ref>
=== მასმედიის თავისუფლება ===
ცენტრალური ხელისუფლების დაშლისა და სამოქალაქო ომის დაწყების შემდეგ 1990-იანი წლების დასაწყისში მასმედია სომალიში დარეგულირდა. ჟურნალისტებს ჰქონდათ განუსაზღვრელი თავისუფლება დაეწერათ და გამოექვეყნებინათ სტატიები ყველანაირი ზედამხედველობის გარეშე და ბევრმა მიიღო აქტიური მონაწილეობა პროპაგანდისტული ომის დარეგულირებაში.<ref name="Fsasjj">{{cite news|last=Mohamed|first=Hamza|title=Fear spreads after Somali journalist jailing|url=http://www.hiiraan.com/news4/2013/Feb/28007/fear_spreads_after_somali_journalist_jailing.aspx|accessdate=27 March 2013|newspaper=Al Jazeera|date=6 February 2013}}</ref> სომალელი ჟურნალისტების ეროვნული კავშირი დაარსდა 2002 წელს, ხანმოკლე გარდამავალი ეროვნული მთავრობის ცდების პასუხად, რომელიც ცდილობდა მის რეგულირებას.<ref name="Nusojab">{{cite web|title=About NUSOJ|url=http://www.nusoj.org.so/About_us/about_us.htm|publisher=National Union of Somalia Journalists}}</ref>
2011 წლის შუაში სომალის ეროვნული არმიის მიერ დედაქალაქ მოგადიშოში მშვიდობიანი პერიოდის დამყარების შემდეგ, დამოუკიდებელი "Radio Shabelle"-ს და "HornAfrik"-ის ჟურნალისტები, როგორც სხვა სომალული მედიასაშუალებები, ხშირად განიცდიდენ ისლამისტი ბოევიკების თავდასხმებს.<ref name=reuterstimeline>{{cite web|url=http://uk.reuters.com/article/2009/02/04/idUKL4378522|title=Timeline:Attacks on journalists in Somalia ||publisher=Reuters (UK)|date=2009-02-04|accessdate=2012-10-19}}</ref> შემდგომში ამბოხებულები ახორციელებდნენ ჟურნალისტების დაშინებას და მიზანმიმართულ მკვლელობებს საკუთარი უკანონო ქმედებების დასაფარავად.<ref name="Hsjpitpdr">{{cite web|url=http://www.hiiraan.com/news4/2012/Sept/25799/somali_journalists_persist_in_their_profession_despite_risks.aspx|title=Somali journalists persist in their profession despite risks|publisher=Hiiraan.com|date=2012-09-01|accessdate=2012-10-19}}</ref> უცხოელი ჟურნალისტების რაოდენობის ზრდასთან დაკავშირებით გამოწვეულმა უკმაყოფილებამ, რომლებიც დაბრუნდნენ დედაქალაქში უსაფრთხოების შედარებით გაუმჯობესების შემდეგ, ბოევიკებმა 2012 წელს გაააქტიურეს საკუთარი ანტიკამპანია მასმედიის მიმართ,<ref name="voa-SEP21">{{cite news|publisher=Voice of America|title=4 Journalists Killed in Somalia in 24 Hours|url=http://www.voanews.com/content/four-journalists-killed-in-somalia-in-24-hours/1512442.html|date=2012-09-21|accessdate=2012-09-23}}</ref> მოკლეს 18 რეპორტიორი წლის განმავლობაში.<ref name="Bspwsakbg">{{cite news|title=Somali poet Warsame Shire Awale killed by gunmen|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-20135824|accessdate=30 October 2012|newspaper=BBC|date=30 October 2012}}</ref><ref name=foxnewsreport>{{cite news|author=Associated Press|title=Number of Somali journalists murdered in targeted attacks grows to 16; no arrests yet made|url=http://www.foxnews.com/world/2012/10/24/somali-reporter-killed-raising-toll-to-16-deaths-most-them-targeted-in-2012/#ixzz2CCakjGlO|date=2012-10-24|accessdate=2012-10-19}}</ref> "რეპორტიორებმა საზღვრებს გარეთ" დააფიქსირეს 2012 სიკვდილის შემთხვევა, როგორც მთავარი მიზეზი სომალის 2013 წელს 179 ქვეყნიდან 175-ე ადგილზე ყოფნისა პრესის თავისუფლების ინდექსის მიხედვით, რაც შეადგენს 11 პუნქტით დაცემას რეიტინგში 2011 წლიდან.<ref name="Wpfi">{{cite web|title=World Press Freedom Index|url=http://fr.rsf.org/IMG/pdf/classement_2013_gb-bd.pdf|publisher=[[Reporters Without Borders]]}}</ref>
საერთო ჯამში გაკეთებული შეფასებების მიხედვით, ქვეყანაში მოქმედი 49 რადიო, ბეჭვდითი და სატელევიზიო რეპორტიორი დაიღუპა 1992 და 2013 წლებს შორის პერიოდში.<ref name="cpjsom">{{cite web|url=http://cpj.org/killed/africa/somalia/|title=46 Journalists Killed in Somalia since 1992/Motive Confirmed|publisher=Committee to Protect Journalists|date=2012-10-19 (accessed date)|accessdate=2012-10-19}}</ref> ჟურნალისტების დაცვის კომიტეტის თანახმად, დაღუპულთა უმრავლესობა ადგილობრივი მაცხოვრებელია — 73 %, მამაკაცები — 96 %, ტელეჟურნალისტები — 45 %, რადიოჟურნალისტები — 65 % და არაფრილანსერი ჟურნალისტები — 82 %. მათი უმრავლესობა მოკლული იქნა (65 %), იმ პერიოდში, როდესაც რეპორტაჟი ხდებოდა საომარ პირობებში (49 %) და პოლიტიკური სიუჟეტების დროს (55 %). ზოგმა ჟურნალისტმა მუქარა სიკვდილამდეც კი მიიღო (22 %). თავდასხმის წყარო უფრო მეტად იყო სამხედრო დაჯგუფებების პოლიტიკური მოტივები (50 %), ძირითადად "აშ-შაბააბი"; თავდამსხმელთა კუთვნილება ცნობილი იყო მხოლოდ 22 % შემთხვევაში.<ref name="cpjsom"/>
სომალის ფედერალური მთავრობა შეიქმნა 2012 წლის 1 აგვისტოს, რომელიც წარმოადგენს პირველ მუდმივ ცენტრალიზებულ მთავრობას ქვეყანაში სამოქალაქო ომის დაწყებიდან. ფედერალურ პარლამენტში შეიქმნა და მიღებული იქნა ახალი კონსტიტუცია.<ref name="Pimnefssune">{{cite web|title=President's inauguration marks 'new era' for Somalia, says UN envoy|url=http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=42900&Cr=Somali&Cr1=|publisher=UN News Centre|accessdate=17 September 2012}}</ref> ასევე მრავალი წლის შემდეგ პირველად შეიქმნა სახელმწიფო სასამართლოები.<ref name="Fsasjj"/>
დაძაბულობა ცენტრალიზებულ ხელისუფლებასა და ჟურნალისტებს შორის შემდგომში გაძლიერდა, როდესაც მთავრობა ისწრაფოდა ფორმალური წესებისა და სტანდარტების დამყარებას. 2013 წლის იანვარში, "Radio Dalsan"-ის კორესპონდენტი აბდიაზიზ აბდინურ იბრაჰიმი დაკავებული იქნა დედაქალაქში სექსუალური ძალადობის შედეგად სავარაუდო მსხვერპლის დაკითხვის შემდეგ და გასამართლდა სახელმწიფო ინსტიტუტების შეურაწყოფის და ცრუ ჩვენებების მიცემის ბრალდებით.<ref name="Fsasjj"/> ორივე გაასამართლა ადგილობრივმა სასამართლომ თებერვლის დასაწყისში, მოგვიანებით, იმავე თვეს, ორივე მათგანი გაამართლა სააპელაციო სასამართლომ არასაკმარისი მტკიცებულებებისგამო.<ref name="Zsacfjj">{{cite news|title=Somalia apex court frees jailed journalist|url=http://zeenews.india.com/news/world/somalia-apex-court-frees-jailed-journalist_836101.html|accessdate=18 March 2013|newspaper=Zee News|date=18 March 2013}}</ref>
პრესის მობილურობის და უსაფრთხოების გასაუმჯობესებლად სომალის სამთავრობო ძალები სომალიში აფრიკის კავშირის მისიის ჯარისკაცებთან ერთად ერთდროულად ატარებენ რამდენიმე დიდ საპატრულო ოპერაციებს მოგადიშოში, რის შემდეგაც ორი ჩატარებული ოპერაციის შემდეგ მათ ხელში ჩაიგდეს იარაღი და დააპატიმრეს 1700 და 730 "აშ-შაბააბის" ეჭვმიტანილი.<ref name="Gsoottsaimp">{{cite news|title=Somalia: 'Over 1700 terrorism suspects arrested' in Mogadishu: Police|url=http://www.garoweonline.com/artman2/publish/Somalia_27/Somalia_Over_1_500_terrorism_suspects_arrested_in_Mogadishu_Police_printer.shtml|accessdate=27 March 2013|newspaper=Garowe Online|date=15 January 2013}}</ref><ref name="Gsspdimss">{{cite news|title=Somalia: 730 persons detained in Mogadishu security sweep|url=http://www.garoweonline.com/artman2/publish/Somalia_27/Somalia_730_persons_detained_in_Mogadishu_security_sweep_printer.shtml|accessdate=27 March 2013|newspaper=Garowe Online|date=19 January 2013}}</ref> ჟურნალისტების დაცვის კომიტეტის მონაცემებით, მოკლული ჟურნალისტების რაოდენობა მნიშვნელოვნად შემცირდა 2013 წლის შედეგებით, მხოლოდ ოთხი ჟურნალისტი დაიღუპა წლის განმავლობაში.<ref name="cpjsom"/> ფედერალურმა მთავრობამ ასევე დააწესა მიზნობრივი ჯგუფი ჟურნალისტებზე გამოძალვის ბრალდებების გამოსაძიებლად,<ref name="Xspmlhrtf">{{cite news|title=Somali PM launches Human Rights Task Force|url=http://www.xikmo.com/en/?p=3092|accessdate=10 March 2013|newspaper=Xikmo|date=6 February 2013}}</ref> და გააიოლა მოლაპარაკებები მასმედიის შიდა და საერთაშორისო წარმომადგენლებს შორის სომალის მასმედიის შესახებ ახალი კანონის შესამუშავებლად.<ref name="Cwotdsmlhim">{{cite news|title=Consultative Workshop on the Draft Somali Media Law held in Mogadishu|url=http://www.raxanreeb.com/2013/03/somalia-consultative-workshop-on-the-draft-somali-media-law-held-in-mogadishu/|accessdate=27 March 2013|newspaper=Raxanreeb|date=22 March 2013}}</ref>
== სქოლიო ==
| |||