ესპანეთის სამოქალაქო ომი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
→‎პირველი დღეები: გასწორდა ბმულები
No edit summary
ხაზი 36:
}}
 
'''ესპანეთის სამოქალაქო ომი''' — მასშტაბური კონფლიქტი, რომელიც [[ესპანეთი|ესპანეთში]] მიმდინარეობდა 1936 წლის 17 ივლისიდან 1939 წლის 1 აპრილამდე. კონფლიქტი დაიწყო [[მანუელ ასანია]]ს [[მეორე ესპანეთის რესპუბლიკა|მეორე ესპანეთის რესპუბლიკის]] მთავრობის წინააღმდეგ [[ხუნტა|სამხედრო გადატრიალების]] მოწყობის მცდელობით [[ესპანეთის არმია|ესპანეთის არმიის]] გენერალთა ერთი ჯგუფის მიერ. ნაციონალისტების გაძლიერებას ხელს უწყობდა [[დამოუკიდებელ მემარჯვენეთა ესპანური კონფედერაცია]] (''Confederación Española de Derechas Autónomas'', ან C.E.D.A), [[კარლისტები]], და [[ფაშიზმი|ფაშისტური]] [[ესპანური ფალანგა|ფალანგა]] (''Falange Española de las J.O.N.S.'').<ref name="payne">პეინი, სტენლი [http://books.google.com/books?id=NiD3UeOCSGsC&pg=PA197&vq=mola&hl=es&source=gbs_search_r&cad=0_1#PPA203,M1 ''ფაშიზმი ესპანეთში, 1923-1977''], გვ. 200-203, 1999 ვისკონსინის უნივ. სტამბა</ref> ომი დასრულდა აჯანყებულთა ძალების გამარჯვებით, რესპუბლიკური მთავრობის დამხობით, და [[დიქტატურა|დიქტატურის]] დამყარებით, გენერალ [[ფრანსისკო ფრანკო]]ს მეთაურობით. სამოქალაქო ომის შემდეგ ყველა მემარჯვენე პარტია ფრანკოს რეჟიმის მმართველ პარტიაში გაითქვიფა.<ref name="paynepayne1">{{cite web|url=http://books.google.com/books?id=NiD3UeOCSGsC&dq |title=სტენლი გ. პეინი. ''ფაშიზმი ესპანეთში, 1923-1977'' |publisher=Books.google.com |date= |accessdate=2009-06-24}}</ref>
 
რესპუბლიკელებს (''republicanos'') მხარს უჭერდა [[საბჭოთა კავშირი]] და [[მექსიკა]], ხოლო აჯანყებულთა მიმდევრებს, ნაციონალისტებს (''nacionales''), მხარდაჭერა ჰქონდათ [[იტალიის სამეფო (1861–1946)|ფაშისტური იტალიისა]] და [[ნაცისტური გერმანია|ნაცისტური გერმანიისგან]], ასევე ავტორიტარული [[ესტადო ნოვო (პორტუგალია)|ესტადო ნოვოს]] რეჟიმისგან [[პორტუგალია]]ში. მიუხედავად იმისა, რომ [[აშშ]] ოფიციალურად ნეიტრალური იყო, ძირითადი ამერიკული კორპორაციები, როგორიცაა [[ტექსაკო]], [[ჯენერალ მოტორსი]], [[ფორდ მოტორსი]] და [[ფაირსტოუნი]] მნიშვნელოვან დახმარებას უწევდნენ ნაციონალისტ აჯანყებულებს სატვირთო მანქანების, საბურავების, სამანქანო ხელსაწყოებისა და საწვავის მუდმივი მიწოდებით.
ხაზი 62:
პრიმო დე რივერას დიქტატურა შეცვალა ბერენგერას მთავრობამ, რომელიც მასების დამშვიდებას ნაწილობრივი დათმობებით ცდილობდა. მაგრამ მისმა ღონისძიებებმმა ვერ შეაჩერეს რევოლუციური მოძრაობის აღმავლობა ქვეყანაში. [[1931]] წლის [[14 თებერვალი|14 თებერვალს]] ბერენგერას მთავრობა გადადგა. ხელისუფლების სათავეში მოსული ასნარას მთავრობა ქვეყანაში მდგომარეობის განმუხტვას მუნიციპალური არჩევნების ჩატარების გზით შეეცადა, რომელიც რესპუბლიკელთა ბლოკის გამარჯვებით დასრულდა. [[14 აპრილი|14 აპრილს]] მეფე [[ალფონსო XIII]] იძულებული გახდა დაეტოვებინა ესპანეთი. შეიქმნა დროებითი რესპუბლიკური მთავრობა [[ალკალა სამორა]]ს მეთაურობით.
 
რესპუბლიკას საფრთხე ემუქრებოდა არა მარტო მონარქიული და კლერიკალური წრეების მხრიდან. ჯერ კიდევ [[1931]] წელს ესპანური ფაშიზმის იდეოლოგებმა — ლედესმამ და რედონდომ დაარსეს ფაშისტური პარტია „ნაციონალ-სინდიკალისტური შეტევის ხუნტა“ (შემოკლებით „ხონს“).<ref name="payne">Payne, Stanley [http://books.google.com/books?id=NiD3UeOCSGsC&pg=PA197&vq=mola&hl=es&source=gbs_search_r&cad=0_1#PPA203,M1 ''ფაშიზმი ესპანეთში, 1923-1977''], pp. 200-203, 1999 Univ. of Wisconsin Press</ref> ამ პარტიის პარალელურად ყოფილი დიქტატორის [[მიგელ პრიმო დე რივერა]]ს შვილმა — [[ხოსე ანტონიო პრიმო დე რივერა]]მ დააარსა თავისი ფაშისტური პარტია „ესპანური ფალანგა“. [[1934]] წლის თებერვალში მოხდა „ესპანური ფალანგის“ გაერთიანება „ხონსთან“, რის შედეგადაც შეიქმნა ესპანეთის ფაშისტური პარტია, რომელსაც ეწოდებოდა „ესპანური ფალანგა და ხონსი“. [[1934]] წლის მიწურულისათვის ხოსე ანტონიო პრიმო დე რივერა გახდა ამ პარტიისა და, მაშასადამე, ესპანური ფაშიზმის ბელადი.
 
== ომის დაწყება ==