კოტე მარჯანიშვილი: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ added Category:მთაწმინდის პანთეონში დაკრძალულები using HotCat |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{მმ*|მარჯანიშვილი}}
{{ინფოდაფა პიროვნება
|სახელი = კოტე მარჯანიშვილი
'''კონსტანტინე (კოტე) ალექსანდრეს ძე მარჯანიშვილი''' (დ. [[28 მაისი]], [[9 ივნისი]], [[1872]], სოფ. [[ყვარელი]] — გ. [[ 17 აპრილი]], [[1933]], [[მოსკოვი]], დასაფლავებულია [[თბილისი | თბილისში]]) — საბჭოთა ეპოქის [[ქართველები | ქართველი]] რეჟისორი. [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ]] სახალხო არტისტი ([[1931]]). ▼
|მშობსახელი =
==ოჯახი==▼
|პორტრეტი = K Mardjanishvili.jpg
|ზომა =
|წარწერა =
|დაბსახელი = კონსტანტინე მარჯანიშვილი
|მოღვაწეობა = [[რეჟისორი]]
|დაბ თარიღი = [[9 ივნისი]], [[1872]]
|დაბ ადგილი = [[ყვარელი]], [[რუსეთის იმპერია]]
| განათლება = [[თბილისის პირველი გიმნაზია]]
|მოქალაქეობა = [[საქართველოს სსრ]]
|დაკრ ადგილი =
|ქვეშევრდომობა = [[რუსეთის იმპერია]]
|ეროვნება = [[ქართველები|ქართველი]]
| გარდ თარიღი = [[17 აპრილი]], [[1933]]
| გარდ ადგილი = [[მოსკოვი]]
|მამა = ალექსანდრე მარჯანიშვილი
|დედა = ელისაბედ ჭავჭავაძე
|მეუღლე =
|შვილები =
|ჯილდოები = საქართველოს სახალხო არტისტი (<small>1934</small>)
|საიტი =
|სხვადასხვა =
}}
▲'''
==ბიოგრაფია ==▼
▲===ოჯახი===
კოტე მარჯანიშვილის მამა, ალექსანდრე ანდრიას ძე მარჯანიშვილი (მარჯანოვი, გ. 1876) იყო რუსეთის არმიის ვიცე-პოლკოვნიკი, ფრანგულიდან თარგმნა [[ალექსანდრე დიუმა (უფროსი)|ალექსანდრე დიუმას]] „ორი დიანა“; დედა, ელისაბედ სოლომონის ასული ჭავჭავძე (დ. 1850 — გ. წ. უცნობია) იყო [[აკაკი წერეთელი|აკაკი წერეთლის]] წერილების ადრესატი, ხოლო [[ილია ჭავჭავაძე]]მ მას ლექსი „გახსოვს, ტურფავ...“ მიუძღვნა. ალექსანდრე მარჯანიშვილის და — მაგდალინა იყო პუბლიცისტ [[სერგეი მესხი]]ს დედა და მსახიობ [[ვერიკო ანჯაფარიძე|ვერიკო ანჯაფარიძის]] დიდი ბებია.
კოტე მარჯანიშვილს ჰყავდა ორი და — თამარი და ნინო. უფროსი და — თამარი 1890 წლიდან [[ბოდბის მონასტერი|ბოდბის]], შემდგომ სერაფიმო-ზნამენსკის ქალთა მონასტერის წინამძღვარი (იღუმენია) იყო; უმცროსი და — ნინო ცოლად ჰყავდა ექიმ გრიგოლ ელიავას. მათი ვაჟი [[გიორგი ელიავა]] იყო ცნობილი მიკრობიოლოგი და საზოგადო მოღვაწე.
===განათლება===
▲==ბიოგრაფია ==
[[სურათი:USSR stamp K.Marjanishvili 1972 4k.jpg|მინი|200პქ|[[საფოსტო მარკა]] [[სსრკ]], კოტე მარჯანიშვილი, [[1972]] (Michel 4048, Scott 4013)]]
[[ფაილი:რუსთაველის თეატრის დასი.jpg|მინიატიურა|რუსთაველის თეატრის დასი: კოტე მარჯანიშვილი, ვ. სიმონიშვილი, [[ალექსანდრე ახმეტელი]], დ. ჩხეიძე, [[მიხეილ ქორელი]], ა. გველესიანი, [[ვალერიან სიდამონ-ერისთავი]], [[დოდო ანთაძე]]]]
განათლება მიიღო თბილისის პირველ გიმნაზიაში, სადაც ხშირად მონაწილეობდა სასკოლო წარმოდგენებში. მარჯანიშვილი პირველად გამოვიდა [[1894]] წელს ქუთაისის დრამატულ დასში, რომელსაც [[
===კარიერა===
1900-1901 წლებში სათეატრო სეზონში [[ვიატკა]]ში დადგა [[ჩეხოვი, ანტონ |
1909 წლიდან მოსკოვის კ. ნეზლობინის თეატრის რეჟისორი იყო. ამ პერიოდში [[სუმბათაშვილ-იუჟინი, ალექსანდრე
1912 წელს კიევში, სოლოვცოვის თეატრში დადგა პიესა-პანტომიმა „ცრემლები“. მაშინ ჰქონდა პირველი შეხება მარჯანიშვილს კინემატოგრაფთან. კინომეწარმე ალექსანდრე ხანჟონკოვმა პიესა ფირზე გადაიტანა, მან კამერა სცენის წინ ფრონტალურად დადგა და ყველაფერი გადაიღო. რუსულმა პრესამ ფილმი წლის საუკეთესო ნამუშევრად აღიარა. 1916 წელს ის გაემგზავრა პეტროგრადში, სადაც მან გააფორმა ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით 24 სურათი უნდა გადაეღო, მაგრამ მხოლოდ ერთი, „ყოვლისშემძლე სიყვარული“ გადაიღო. მარჯანიშვილმა მალე დატოვა ატელიე, იმ მიზეზით, რომ მეპატრონე დრანკოვი მეშჩანური დრამების დადგმას ითხოვდაო.
მარჯანიშვილმა აქ დადგა: [[მუსორგსკი, მოდესტ | მ. მუსორგსკის]] ოპერა „სოროჩინცის ბაზრობა“, [[ოფენბახი, ჟაკ | ჟ. ოფენბახის]] ოპერეტა „მშვენიერი ელენე“, შნიცლერ-დონანის პანტომიმა „პიერეტას საბურველი“ და სხვა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა თეატრებს დონის როსტოვში (1914-1915), „ბუფის“ (1916-1917) და მინიატიურების თეატრს (1917-1918) პეტროგრადში. 1919 წელს მარჯანიშვილმა კიევში, სოლოვცოვის თეატრში, დადგა [[ვეგა კარპიო ლოპე ფელიქს დე | ლოპე დე ვეგას]] დრამა „ცხვრის წყარო“, ეს დადგმა შევიდა საბჭოთა თეატრის ისტორიაში, როგორც პირველი საბჭოთა სპექტაკლი. [[1920]] წელს მარჯანიშვილმს პეტროგრადში დააარსა კომიკური ოპერის თეატრი, რომელშიც საინტერესო დადგმები განახორციელა. [[1922]] წელს მარჯანიშვილი [[საქართველო | საქართველოში]] დაბრუნდა და საფუძველი ჩაუყარა ქართულ საბჭოთა თეატრს. მან სათუთად შემოინახა რევოლუციამდელი ქართული თეატრის დემოკრატიული და რეალისტური ტრადიციები, გაამდიდრა ისინი რევოლუციური იდეებით.▼
▲1913 წელს მარჯანიშვილმა მოსკოვში დააარსა „თავისუფალი თეატრი“, სადაც თეატრალურ რუტინას დაუპირისპირა სინთეზური თეატრის პრინციპი, ცდილობდა აღეზარდა ყოველმხრივ განვითარებული მსახიობი, რომელიც გამოვიდოდა ოპერაში, დრამაში, პანტომიმაში. თეატრმა მხოლოდ ერთი სეზონი (1913-1914) იარსება. მარჯანიშვილმა აქ დადგა: [[მუსორგსკი, მოდესტ
[[1922]] წელს მარჯანიშვილმა რუსთაველის თეატრში დადგა რევოლუციურ-ჰეროიკული სპექტაკლი ლოპე და ვეგას „ცხვრის წყარო“, რომელიც ქართული თეატრის განახლებას დაედო საფუძვლად. [[1926]] წლამდე მარჯანიშვილი სათავეში ედგა რუსთაველის თეატრს. აქ მან დადგა [[ანტონოვი, ზურაბ | ზ. ანტონოვის]] „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1922), [[ერისთავი, გიორგი | გ. ერისთავის]] „გაყრა“ (1923), [[მოლიერი | ჟ.მოლიერის]] „გააზნაურებული მდაბიო“ (1924; [[ქორელი, მიხეილ | მ. ქორელთან]] ერთად), [[შექსპირი, უილიამ | უ. შექსპირის]] „ჰამლეტი“ (1925) და სხვა. ▼
1922 წელს მარჯანიშვილი [[საქართველოს სსრ]]-ში დაბრუნდა და საფუძველი ჩაუყარა ქართულ საბჭოთა თეატრს. მან სათუთად შემოინახა რევოლუციამდელი ქართული თეატრის დემოკრატიული და რეალისტური ტრადიციები, გაამდიდრა ისინი რევოლუციური იდეებით. თეატრში ის თამამად იყენებდა [[კინო]]ს შესაძლებლობებს
▲[[1922]] წელს მარჯანიშვილმა რუსთაველის თეატრში დადგა რევოლუციურ-ჰეროიკული სპექტაკლი ლოპე და ვეგას „ცხვრის წყარო“, რომელიც ქართული თეატრის განახლებას დაედო საფუძვლად. [[1926]] წლამდე მარჯანიშვილი სათავეში ედგა რუსთაველის თეატრს. აქ მან დადგა [[ანტონოვი, ზურაბ
[[1928]] წელს ქუთაისში დააარსა დრამატული თეატრი მე-2 სახელმწიფო თეატრის სახელწოდებით. 2 სეზონის შემდეგ (1928-1930) თეატრი თბილისში გადმოვიდა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა ამ თეატრს გარდაცვალებამდე (გარდაცვალების შემდეგ,[[ 1933]], თეატრს მარჯანიშვილის სახელი ეწოდა). აქ მარჯანიშვილმა დადგა: [[ტოლერი, ერნსტ | ე.ტოლერის]] „ჰოპლა ჩვენ ვცოცხლობთ!“ (1928), [[შოუ, ჯორჯ ბერნარდ | ბ. შოუს]] „წმინდა ქალწული“ (1928); კარპიო ლოპე ფელიქს დე | ლოპე და ვეგას „ცხვრის წყარო“ (1928), [[დადიანი, შალვა | შ. დადიანი]] „კაკალგულში“ (1928); [[გუცკოვი, კარლ | კ. გუცკოვის]] „ურიელ აკოსტა“ (1929), [[კაკაბაძე, პოლიკარპე |პ. კაკაბაძის]] „ყვარყვარე თუთაბერი“ (1929),[[ ბუხნიკაშვილი, გრიგოლ | გ. ბუხნიკაშვილის]] „კი მაგრამ...“ (1930), [[შელი, პერსი | პ. შელის]] „ბეატრიჩე ჩენჩი“ (1930), [[ოლეშა, იური | ი. ოლეშას]] „სამი ბღენძი“ (1931), [[კალაძე, კარლო | კ. კალაძის]] „სახლი მტკვრის პირას“ (1931), [[აფინოგენოვი, ალექსანდრე | ა. აფინოგენოვის]] „შიში“ (1932), [[შექსპირი, უილიამ | უ. შექსპირის]] „ოტელო“ (1932), [[ანტონოვი, ზურაბ | ზ. ანტონოვის]] „მზის დაბნელება საქართველოში“ (1933) და სხვა. ▼
1924-1928 წლებში მარჯანიშვილი მოღვაწეობდა ქართულ კინოში. კინოში ახალმა ხელოვნებამ ჩარჩოებში მოაქცია იგი და შეზღუდა მისი შესაძლებლობები, რადგან მისი მთავარი იარაღი, ხმა და მეტყველება, ვერ გამოიყენა და მიმართა გამომსახველობით ხერხებს, კერძოდ კი ჟესტიკულაციას, რამაც ვერ მოიტანა სასურველი შედეგი. კინოში მას [[მონტაჟი]] მიაჩნდა გადამწყვეტ ფაქტორად. მარჯანიშვილმა ექვსი სხვადასხვა ჟანრის, განსხვავებული ფილმი გადაიღო: „ქარიშხლის წინ“ (1924), „სამანიშვილის დედინაცვალი“ (1924), „[[ამოკი (ფილმი)|ამოკი]]“ (1927), „კრაზანა“ (1928), „კომუნარის ჩიბუხი“ (1929)
1930 წელს მე-2 სახელმწიფო თეატრმა მარჯანიშვილის ხელმძღვანელობით წარმატებით ჩაატარა გასტროლები მოსკოვსა და ხარკოვში. ეს იყო ქართული თეატრის პირველი გასტროლები საქართველოს გარეთ. მარჯანიშვილმა თბილისის საოპერო თეატრის სცენაზე დადგა: [[ვაგნერი, რიხარდ | რ. ვაგნერის]] „ლოენგრინი“ (1924), [[არაყიშვილი, დიმიტრი | დ. არაყიშვილის]] „თქმულება შოთა რუსთაველზე“ (1923), [[ფალიაშვილი, ზაქარია | ზ. ფალიაშვილის]] „დაისი“ (1924), [[როსინი, ჯოაკინო | ჯ. როსინის]] „ვილჰელმ ტელი“ (1931) და სხვა. ცხოვრების უკანასკნელ წლებში მოსკოვში დადგა [[შილერი, ფრიდრიხ | ფ. შილერის]] „დონ კარლოსი“ (1933; მოსკოვის მცირე თეატრი), [[იოჰან შტრაუს II | ი. შტრაუსის]] ოპერეტა „ღამურა“ (1933; მოსკოვის ოპერეტის თეატრი) და სხვა.▼
▲[[1928]] წელს ქუთაისში დააარსა დრამატული თეატრი მე-2 სახელმწიფო თეატრის სახელწოდებით. 2 სეზონის შემდეგ (1928-1930) თეატრი თბილისში გადმოვიდა. მარჯანიშვილი ხელმძღვანელობდა ამ თეატრს გარდაცვალებამდე (გარდაცვალების შემდეგ,
მარჯანიშვილის სახელი მინიჭებული აქვს აგრეთვე ყვარლის სახალხო თეატრს. ყვარელში, მარჯანიშვილის სახლში გახსნილია მემორიალური მუზეუმი. დაწესებულია მარჯანიშვილის სახელობის პრემია.▼
▲1930 წელს მე-2 სახელმწიფო თეატრმა მარჯანიშვილის ხელმძღვანელობით წარმატებით ჩაატარა გასტროლები მოსკოვსა და ხარკოვში. ეს იყო ქართული თეატრის პირველი გასტროლები საქართველოს გარეთ. მარჯანიშვილმა თბილისის საოპერო თეატრის სცენაზე დადგა: [[ვაგნერი, რიხარდ
▲მარჯანიშვილის სახელი მინიჭებული აქვს აგრეთვე ყვარლის სახალხო თეატრს. ყვარელში, მარჯანიშვილის სახლში გახსნილია მემორიალური მუზეუმი. დაწესებულია მარჯანიშვილის სახელობის პრემია.
==ლიტერატურა==
*კოტე მარჯანიშვილი, კრებული — „ხელოვნება“, თბილისი, 1961
*''ირაკლი მახარაძე'', „დიადი მუნჯი“ — ბაკურ სულაკაურის გამომცემლობა, თბილისი, 2014 ISBN 978-9941-23-104-9
==რესურსები ინტერნეტში==
{{commonscat|Kote Marjanishvili|კოტე მარჯანიშვილი}}
*[http://www.marjanishvili.net/geo/theatre.php?sub=8 კოტე მარჯანიშვილის ბიო თეატრის ვებგვერდზე
*[http://www.open.ge/art/tbilisi/mtatsmindapantheon/006.htm კოტე მარჯანიშვილის საფლავი მთაწმინდის პანთეონში]
{{კოტე მარჯანიშვილი}}
{{DEFAULTSORT:მარჯანიშვილი, კოტე}}
[[კატეგორია:ქართველი რეჟისორები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1872]]
|