დუბაის საამირო: განსხვავება გადახედვებს შორის

დუბაის საამირო (რედაქტირება)

15:24, 18 ივლისი 2015-ის ვერსია

306 ბაიტი წაიშალა ,  5 წლის წინ
მ
replaced: სათაო → სათავო
მ
მ (replaced: სათაო → სათავო)
{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი = საამირო
|ქართული სახელი = [[დუბაის საამირო|დუბაი]]
|მშობლიური სახელი = <span style="line-height:150%">{{lang|ar|دبي}}</span>
|ქვეყანა = არაბთა გაერთიანებული საამიროები
|add1=
}}
'''დუბაი''' ({{lang-ar|دبيّ}}‎, ტრანსლიტ.: დუბაიი) — [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]]ს ყველაზე მრავალრიცხოვანი ქალაქი და საამირო, აგრეთვე, ტერიტორიის სიდიდის მიხედვით, მეორე უდიდესი საამირო დედაქალაქ [[აბუ-დაბი]]ს შემდეგ.<ref name=dxbpopulation>{{cite web|url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&dat=32&geo=-12&srt=pnan&col=aohdq&va=&pt=a |title=United Arab Emirates: metropolitan areas |publisher=World-gazetteer.com |accessdate=31 July 2009}}</ref>
 
დუბაი მდებარეობს [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყური]]ს სამხრეთ–აღმოსავლეთ სანაპიროზე და ერთ–ერთია იმ შვიდი საამიროდან, რომლებიც ქვეყანას ადგენს. მხოლოდ [[აბუ-დაბი]] და დუბაი არის ის ორი საამირო, რომელთაც საკანონმდებლო ხელისუფლებაში ეროვნული მნიშნელობის კრიტიკულ საკითხებზე აქვთ ვეტოს უფლება.<ref name=dxbshj>The Government and Politics of the Middle East and North Africa. D Long, B Reich. p.157</ref> ქალაქი დუბაი საამიროს ჩრდილოეთ სანაპირო ზოლზეა განლაგებული და გადაჰყურებს [[დუბაი-შარჯა-აჯმანის მეტროპოლიტენის არეალი|დუბაი-შარჯა-აჯმანის მეტროპოლიტენის არეალს]]. დუბაი უმასპინძლებს World Expo 2020-ს.<ref>{{cite web|url=http://www.thatsdubai.com/where-is-dubai.html |title=Where is Dubai and Dubai city? |publisher=Thatsdubai.com |date=2007-06-14 |accessdate=2013-03-12}}</ref>
 
==ეტიმოლოგია==
სიტყვა დუბაის წარმოწობის შესახებ ბევრი ვარაუდი არსებობს. ერთ–ერთი მათგანის მიხედვით, სიტყვა დუბაი გამოიყებონებოდა ღია ბაზრის აღსაღნიშნად.<ref name=jundi>{{cite journal|last=Alkaabi |first=Alyazya |date=July 2011 |script-title=ar:مسميات مناطق دبي قديماً |trans_title=Old names areas of Dubai |language=Arabic |journal=Al Jundi |publisher=Ministry of Defense |volume=444|page=76}}</ref> სხვა თეორიის მიხედვით, სახელი მომდინარეობს სიტყვა „ფულის“ მნიშვნელობიდან, რადგან დუბაის მაცხოვრებლები წარმატებული სავაჭრო ადგილმდებარეობის გამო ყოველთვის მდიდარ ადამიანებად ითვლებოდნენ. ერთ არაბულ ანდაზაში ვხვდებით სიტყვა „დაბა დუბაის“ ({{lang-ar|دبا دبي}}), რაც იმას ნიშნავს, რომ "ისინი მოვიდნენ ბევრი ფულით".<ref name=MBR>{{cite web |url = http://www.sheikhmohammed.ae/vgn-ext-templating/v/index.jsp?vgnextoid=13d94c8631cb4110VgnVCM100000b0140a0aRCRD |title = Old Dubai |accessdate= 24 January 2014}}</ref> საამიროების ისტორიისა და კუნტურის მეცნიერის, ფედელ ჰენდალის, აზრით, სიტყვა ''დუბაი'' შეიძლება წამოსულიყო სიტყვა ''დაბას'' ({{lang-ar|دبا}}) მნიშვნელობიდან (წარსულში ნაწარმოები ''იადუბიდან'' ({{lang-ar|يدب}}), რაც ნიშნავს „ტლანქ მოძრაობას“), რომელიც [[დუბაი-კრიკი]]ს შიდა ნელი ნაკადის აღსაღნიშნად გამოიყენებოდა. იმავე სიტყვას იყენებს პოეტი და მეცნიერი აჰმად მოჰამედ ობეიდი, მაგრამ მისი თქმით, ეს სიტყვა ნიშნავდა „ჩვილ კალიას“ იმის გამო, რომ აქ ადამიანთა დასახლებამდე ხელსახრელი ბუნებრივი პირობები იყო [[კალია|კალიების]] არსებობისთვის. <ref name=UAEI>{{cite web |url =http://www.uaeinteract.com/news/rss-news.asp?ID=24335 |title = How Did Dubai, Abu Dhabi and other Cities Get Their Names? Experts Reveal All |date = 30 March 2007 |website = UAE Interact |accessdate= 24 January 2014}}</ref>
 
==ისტორია==
ნავთობის უქონლობის მიუხედავად, დუბას [[1948]] წლიდან უკვე ჰყავდა მმართველი, შეიხ რაშიდ ბინ საიდ ალ-მაკტუმი, რომელიც სავაჭრო საქმიანობიდან მიღებულ შემოსავალს ინფრასტრუქტურის განვითარებისთვის იყენებდა. დუბაიში პირველი [[ელექტროენერგია]], [[მობილური მომსახურება]] და [[აეროპორტი]] სწორედ [[1950]]-იან წლებში დაფუძნდა. აგრეთვე, [[1959]] წელს აშენდა საამიროს პირველი სასტუმრო the Airlines Hotel, რომელსაც [[1968]] წელს მოყვა the Ambassador და Carlton Hotel.<ref name=":2">{{Cite book|title = Father of Dubai|last = Wilson|first = Graeme|publisher = Media Prima|year = 1999|isbn = 9789948856450|location = UAE|pages = 126}}</ref><!--comment out info referenced by "connect timed out" reference in 1966 the town joined the newly independent country of [[Qatar]] to set up a new monetary unit, the [[Qatari riyal|Qatar/Dubai Riyal]], after the devaluation of the [[Gulf rupee]].<ref name="dubaienv"/>-->
 
[[1961]] წლის 7 აპრილს დუბაიში აგებული ბრიტანული დროშის ლაინერი MV Dara, რომელიც 5 ათას ტონას იწონიდა და მიმოსვლა ჰქონდა [[ბასრა]]სთან, [[ქუვეითი|ქუვეითსა]] და [[ბომბეი]]სთან, მოექცა დუბაის უჩვეულოდ ძლიერი ქარის ზონაში. მეორე დღეს დილაადრიან [[უმ-ელ-კაივაინის საამირო|უმ-ელ-კაივაინი]]ს აბობოქრებულ ზღვაში მეორე კლასის კაბინა აბეთქებამ გამოგლიჯა და ცეცხლი გაჩნდა. კაპიტანმა გემის დატოვების ბრძანება გასცა, მაგრამ ორი მაშველი გემი გადაბრუნდა და ამ დროს მეორე აფეთქებაც მოხდა. დუბაის, [[შარჯა]]ს, [[აჯმანის საამირო|აჯმანი]]სა და [[უმ-ელ-კაივაინის საამირო|უმ-ელ-კაივაინი]]ს ფლოტილიის პატარა ნავებით ამოიყვანეს გადარჩენილები, თუმცა ამ კატასტროფას სულ 238 სიცოცხლე შეეწირა.
 
[[1962]] წელს ბრიტანეთის პოლიტიკურმა წარმომადგენლებმა დუბაიში აღნიშნეს, რომე „ბევრი ახალი სახლის, საოფისე კვარტლებისა და ბინების მშენებლობა მიმდინარეობს... უფრო მეტი და მეტი ევროპული და არაბული ფირმა იხსნება, რაც მომავალს კიდევ უფრო ნათელს ხდის.“<ref name=":2" />
რამდენიმე წლიანი ძიების შემდეგ, მეზობელ [[აბუ-დაბი]]ში დიდი აღმოჩენების კვალდაკვალ, [[1996]] წელს ნავთობი საბოლოოდ დუბაის ტერიტორიულ წყლებშიც აღმოაჩინეს, თუმცა ბევრად უფრო მცირე რაოდენობით. პირველ საბადოს დაერქვა „კარგი ბედი“ ან „ფატეჰი“, რაც წარმატებას, გამარჯვებას ნიშნავს. შედეგად, საამიროს საერთაშორისო ნავთობკომპანიებთან დათმობებზე წასვლა მოუხდა. დაიწყო უცხოელი მუშების მასობრივი შემოდინება, განსაკუთრებით [[ინდოეთი|ინდოელების]] და [[პაკისტანი|პაკისტანელების]]. [[1968]] წლიდან [[1975]] წლამდე ქალაქის მოსახლეობის ზრდამ 300%–ს გადააჭარბა.<ref name="pop7">{{cite web|url=http://www.ite.org/traffic/documents/AB00H5001.pdf |title=Historic population statistics |format=PDF |accessdate=31 July 2009}}</ref>
 
ნაწილი ინფრასტრუქტურისა, რომელსაც ფატეჰის საბადოდან ნავთობი უნდა ამოეტუმბა და ტრანსპორტირება გაეკეთებინა, განთავსდა [[ჯებელ-ალი]]ს სანაპირო [[შელფი|შელფზე]] დუბაის არეალში. აგრეთვე, სანამ სანაპიროზე მათი შედუღება, გათხრითი სამუშაოები და ბოლოს, კონსტრუქციის ზღვაში შეცურება და ფატეჰის საბადოს ფსკერზე ჩაშვება მიმდინარეობდა, აშენდა 50,000 [[გალონი]] ტევადობის სამარაგო ავზები, რომელიც ადგილობრივად ცნობილია როგორც „კაზანსი“.<ref>{{Cite web|url = http://dubaiasitusedtobe.com/pagesnew/ChicagoBeachDubai.shtm#.VCOn_JSSy-4|title = How Chicago Beach got its name...then lost it!|date = |accessdate = September 2014|website = Dubai As It Used To Be|publisher = |last = Chapman|first = Len}}</ref> ყოველივე ეს დააპროექტა და ააშენა Chicago Bridge and Iron Company–მ, რომელმაც სანაპიროს მშობლიური სახელი (Chicago Beach) დაარქვა. დღევანდელი სახელი მან 1997 წელს მიიღო, როდესაც Chicago Beach Hotel Jumeirah Beach Hotel–მა ჩაანაცვლა.
 
დუბაი უკვე შევიდა ზრდისა და განვითარების პერიოდში. [[1969]] წლიდან ნავთობის შემოსავლების შემოდინებამ შეიხ რასისდს საშუალება, მისცა მიეხედა შენობების ინფრასტრუქტურისთვის და გადასულიყო მრავალმხრივ სავაჭრო ეკონომიკაზე, სანამ შეზღუდული მარაგი ამოიწურებოდა. [[1990]] წელს [[მშპ]]–ში ნავთობით მიღებული შემოსავლების წილი 24% იყო, [[2004]] წლისთვის კი ეს მაჩვენებელი 7%–მდე შემცირდა.<ref name=":1" />
გაერთიანების პრინციპები პირველად ორ მმართველს — [[ზაიდ ბინ სულთან ალ ნაჰიანი|შეიხ ზაიდ ბინ სულთან ალ ნაჰიანსა]] (აბუ-დაბი) და [[რაშიდ ბინ საიდ ალ მაკტუმი|შეიხ რაშიდს]] (დუბაი) შორის იქნა შეთანხმებული [[1968]] წლის 18 თებერვლს ამ ორ საამიროს შორის უდაბნოს საზღვარზე მდებარე არგოუბ ალ-შედირაჰის ბანაკში.<ref>{{Cite book|title = Spirit of the Union|last = Maktoum|first = Mohammed bin Rashid|publisher = Motivate|year = 2012|isbn = 9781860633300|location = UAE|pages = 30}}</ref> ორი საამიროს შეთანხმებულმა მუშობამ კავშირში სხვა საამიროებიც შემოიყვანა, [[კატარი]]სა და [[ბაჰრეინი]]ს ჩათვლით. მომდევნო ორი წლის განმავლობაში მოლაპარაკებები და შეხვედრები კიდევ უფრო ხშირ–ხშირად და გაცხარებულად გადრძელდა, რადგან კავშირის სახე უფრო გულდასმით განიხილებოდა. 9 მხარის გაერთიანება აღარასოდეს აღმდგარა [[1969]] წლის შეხვედრის შემდეგ, როცა [[ბრიტანეთი|ბრიტანულ]] დესპოტურ ჩარევას [[კატარი]]სა და [[რას-ელ-ხაიმა]]ს კავშირის დემონსტრაციული დატოვება მოჰყვა.<ref name=":2" /> [[1871]] წლის 18 ივლისს მოლაპარაკება დატოვა [[ბაჰრეინი|ბაჰრეინმაც]] და კავშირში დარჩა მხოლოდ 6 საამირო.
 
[[1971]] წლის 2 დეკემბერს დუბაიმ [[აბუ-დაბის საამირო|აბუ-დაბისთან]], [[შარჯას საამირო|შარჯასთან]], [[აჯმანის საამირო|აჯმანთან]], [[უმ-ელ-კაივაინის საამირო|უმ-ელ-კაივაინთან]] და [[ფუჯაირას საამირო|ფუჯაირასთან]] ერთად ხელი მოაწერა გაერთიანების აქტს, რათა შექმნილიყო [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]]. მეშვიდე საამირო, [[რას-ელ-ხაიმის საამირო|რას-ელ-ხაიმა]], გაერთიანებას [[1972]] წლის 10 თებერვალს შეუერთდა, მას შემდეგ, რაც [[ირანი|ირანმა]] [[რას-ელ-ხაიმის საამირო|რას-ელ-ხაიმას]] საკუთრებაში მყოფი [[ტუნბსის კუნძულები]]ს ანექსირება მოახდინა.
 
[[1973]] წელს დუბაი შეუერთდა სხვა საამიროებს, რათა მიეღო ერთიანი ვალუტა — [[არაბთა გაერთიანებული საამიროების დირჰამი]].<ref name="britannica" /> ამავე წელს წინა მონეტარული კავშირი [[კატარი|კატართან]] დაიშალა და მთელ საამიროებში დაინერგა [[არაბთა გაერთიანებული საამიროების დირჰამი|დირჰამი]].
[[ფაილი:Dubai's Rapid Growth.ogv|მინი|ხანგრძლივ დროის შუალედში გადაღებული ეს ვიდეო ასახავს დუბაის ზრდის ტემპს [[2000]]-დან [[2011]] წლამდე, სადაც თითო კადრი ერთ წელს უდრის. თანამგზავრით ცრუ ფერებში გადაღებული სურათებით შედგენილ ვიდეოში შიშველი უდაბნო მიხაკისფრადაა აღნიშნული, მცენარეებით დაფარული მიწა წითელია, წყალი შავი, ხოლო ქალაქის შემოგარენი — ვერცხლისფერი.]]
[[ფაილი:Dubai map city.svg|მინი|ქალაქ დუბაის ვაკის რუკა]]
[[ფაილი:City_of_Dubai_at_NightCity of Dubai at Night,_United_Arab_Emirates United Arab Emirates.jpg|მინი| [[დუბაი-შარჯა-აჯმანის მეტროპოლიტენის არეალი]] ღამით]]
 
დუბაი მდებარეობს [[სპარსეთის ყურე|სპარსეთის ყურის]] სამხრეთით [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]]ს სანაპიროზე და ზღვის დონიდან დაახლოებით 16 მ–ზე (52 [[ფუტი]]) მდებარეობს. დუბაის საამიროს სამხრეთით ესაზღვრება [[აბუ-დაბი]], ჩრდილო-აღმოსავლეთით – [[შარჯა]], ხოლო სამხრეთ-აღმოსავლეთით კი – [[ომანი]]. [[ჰატა]], დუბაის საამიროს მცირე [[ანკლავი|ექსკლავი]] სამი მხრით გარშემორტყმულია [[ომანი]]თ, აგრეთვე [[აჯმანის საამირო|აჯმანი]]სა (დასავლეთით) და [[რას-ელ-ხაიმას საამირო|რას-ელ-ხაიმას]] (ჩრდილოეთით) საამიროებით. [[სპარსეთის ყურე]] საამიროს დასავლეთიდან ესაზღვრება. დუბაის ადგილდებარეობის კოორდინატებია {{Coord|25.2697|N|55.3095|E|}} და მოიცავს 1,588 კვადრატული მილის ((4,110 კმ<sup>2</sup>) ფართობის არეალს, რომელიც ჩატარებული [[მელიორაცია|მელიორაციული სამუშაოების]] შემდეგ წარმოადგეს მისი თავდაპირველი ფართობის (1,500 კვადრატული მილი ან 3,900 კმ<sup>2</sup>) მნიშვნელოვან გაფართოებას.
 
დუბაი მთლიანად [[არაბეთის უდაბნო|არაბეთის უდაბნოშია]] განლაგებული. თუმცა, მისი [[ტოპოგრაფია]] მნიშვნელოვნად განსხვავდება საამიროების სამხრეთი ნაწილის [[ტოპოგრაფია|ტოპოგრაფიისაგან]], რადგან დუბაის [[ლანდშაფტი|ლანდშაფტების]] ნიმუშებზე ძირითადად ასახულია ქვიშიანი უდაბნო, ხოლო სამხრეთის უმეტეს რეგიონში ხრეშის უდაბნოები დომინირებს.<ref name=geo1>[http://uaeinteract.com/uaeint_misc/pdf/perspectives/14.pdf Environmental Development and Protection in the UAE]. Aspinall, Simon</ref> ქვიშის ძირითად შემადგენლობაში შედის ნიჟარებისა და მარჯნების დანაშალი მასა, რომელიც ძალიან წვირილია, წმინდა და თეთრი. ქალაქის აღმოსავლეთით მარილის ქერქიანი [[სანაპირო ვაკე|სანაპირო ვაკეების]], რომელსაც ''საბხა'' ეწოდება, წარმოქმნის [[დიუნა|დიუნებს]] ჩრდილოეთიდან სამხრეთის მიმართულებით. უფრო აღმოსავლეთით [[დიუნა|დიუნები]] კიდევ უფრო იზრდება და რკინის ოქსიდის გამო წითელ ელფერს იღებს.<ref name=pop7/>
 
==კლიმატი==
დუბაის [[კლიმატი]] [[არიდული ჰავა|არიდული ჰავის]] ტიპისაა. [[ზაფხული]] აქ ძალიან ცხელი, ქარიანი, ტენიანია. ყველაზე ცხელ თვეში, [[აგვისტო]]ში, დღის საშუალო მაღალი ტემპერატურა დაახლოებით 41 &nbsp;°C–ია (106 &nbsp;°F), ხოლო ღამით საშუალო დაბალი ტემპერატურა — 30 &nbsp;°C (86 &nbsp;°F). წლის განმავლობაში დღეების უმრავლესობა მზიანია. [[ზამთარი]] აქ თბილია — ყველაზე ცივ თვეში, [[იანვარი|იანვარში]], საშუალო მაღალი ტემპერატურაა 24 &nbsp;°C (75 &nbsp;°F), ხოლო საშუალო დაბალი — 14 &nbsp;°C (57 &nbsp;°F). მიუხედავად იმისა, რომ ნალექების რაოდენობამ ბოლო ათწლეულის განმავლობაში მოიმატა, ნალექების წლიური რაოდენობა მხოლოდ 94.3 მმ–ია.<ref>{{cite web|url=http://www.dubaiairport.com/dubaimet/MET/Climate.aspx |title=Climate in Dubai across the year. Dubai Meteorological office |publisher=Dubaiairport.com |date= |accessdate=2013-04-20}}</ref> დუბაი, ასეევე, გამორჩევა მაღალი [[ტენიანობა|ტენიანობით]], რაც ბევრი ტურისტისთვისთვის თუ მაცხოვრებლისთვის არაკომფორტულია.<ref>{{cite web|url=http://www.godubai.com/explore/whatshot.asp |title=Temperature and Humidity in Dubai |publisher=Godubai.com |date= |accessdate=2013-04-20}}</ref>
 
{{ინფოდაფა ამინდი (ინგლისური)
 
===სამართალდაცვა===
დუბაის [[პოლიცია]]ს, რომელიც დაარსა [[1956]] წელს [[ნაიფი (დუბაი)|ნაიფის]] რაიონში, აქვს სამართალდამცავი იურისდიქცია საამიროზე. ის დუბაის მმართველ [[მოჰამედ ბინ რაშიდ ალ მაკტუმი|მოჰამედ ბინ რაშიდ ალ-მაკტუმი]]ს უშუალო დაქვემდებარებაშია.
 
მხოლოდ დუბაი და [[რას-ელ-ხაიმა]] არის ის ორი საამირო, რომელიც არ ექვემდებარება [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]]ს ფედერალურ სასამართლო სისტემას.<ref>On the United Arab Emirates (UAE) Legal System. Gulf-Law.com</ref> საამიროს იურისდიქციული სასამართლოები მოიცავს პირველი ინსტანციის სასამართლოს, სააპელაციო სასამართლოსა და საკასაციო სასამართლოს. პირველი ინსტანციის სასამართლო შედგება საქალაქო სასამართლოსგან, რომელიც განიხილავს ყველა სამოქალაქო სარჩელს, კრიმინალური სასამართლოსგან, რომელიც განიხილავს პოლიციიდან მომდინარე საჩივრებს, და [[შარიათი]]ს სასამართლოსგან, რომელიც პასუხისმგებელია [[მუსლიმი|მუსლიმებს]] შორის არსებულ საკითხებზე (არამუსლიმების საკითხები [[შარიათი]]ს სასამართლოში არ განიხილება). საამიროს უზენაესი სასამართლო [[კასაცია|საკასაციო]] სასამართლოა, რომელიც სადავო საკითხებს განიხილავს მხოლოდ [[კანონი]]თ.<ref name="judicial">UAE Consulate of the United States</ref>
 
==ეკონომიკა==
[[ფაილი:Dubai_WTC_at_nightDubai WTC at night.jpg|მინი|[[დუბაის მსოფლიო სავაჭრო ცენტრი]]. დუბაი მსოფლიოს წინაშე წარსდგა როგორც [[ფინანსები]]ს, [[თავისუფალი ვაჭრობა|ვაჭრობისა]] და [[ტურიზმი]]ს ერთ–ერთი უმსხვილესი ცენტრი.]]
[[2013]] წლის მონაცემებით, დუბაის [[მთლიანი შიდა პროდუქტი|მთლიანი შიდა პროდუქტი]] (მშპ) შეადგენდა $83.4 მილიარდს.<ref name=gdp>{{cite web|url=http://gulftoday.ae/portal/06845fe5-95d7-4226-823e-cb8de68919ba.aspx |title=Dubai’s GDP increases by 3.4% in 2011 |publisher=The Gulf Today |accessdate=13 May 2013}}</ref> მიუხედავად იმისა, რომ დუბაის ძლიერი ეკონომიკა [[ნავთობი]]ს მრეწველობით ჩამოყალიბდა,<ref name=oilgas2>{{cite news|url=http://www.usatoday.com/marketplace/ibi/dubai.htm |title=Dubai – Overview |work=USA Today |accessdate=22 July 2007}}</ref> დღესდღეობით საამიროს მთლიან შემოსავლებში [[ნავთობი]]თა და [[ბუნებრივი აირი]]თ მიღებული შემოსავალის წილი 7%–ზე ნაკლებია. როგორც დადგენილია, დუბაი ყოველდღიურად 50,000–დან 70,000–მდე [[გალონი|გალონ]] (11,000 მ³) [[ნავთობი|ნავთობსა]]<ref>{{cite web|url=http://www.moneycontrol.com/news/business/dubais-oil-discoverydubais-debt_440035.html |title=Dubai's oil discovery and Dubai's debt |publisher=Moneycontrol.com |date=2010-02-05 |accessdate=2013-04-20}}</ref> და მნიშვნელოვანი რაოდენობის [[ბუნებრივი აირი|აირს]] აწარმოებს [[შელფი|შელფური]] საბადოებიდან. საამიროს წილი [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები|გაერთიანებული საამიროების]] [[ბუნებრივი აირი|გაზის]] მთლიან შემოსავლებში დაახლოებით 2%–ია. აღსანიშნავია ისიც, ბოლო ხანებში დუბაის [[ნავთობი]]ს რეზერვები მნიშვნელოვნად შემცირდა და, სავარაუდოდ, 20 წელიწადში მისი მარაგი მთლიანად ამოიწურება.<ref name=oilgas>{{cite web|url=http://www.uae.gov.ae/Government/oil_gas.htm#Dubai|archiveurl=http://web.archive.org/web/20080705161411/http://www.uae.gov.ae/Government/oil_gas.htm#Dubai|archivedate=5 July 2008 |title=UAE Oil and Gas |publisher=Uae.gov.ae |date=19 June 1999 |accessdate=31 July 2009}}</ref> [[უძრავი ქონება]] და [[მშენებლობა]] (22.6%),<ref name="Ddooo"/> [[თავისუფალი ვაჭრობა|ვაჭრობა]] (16%), ''[[entrepôt]]'' (15%) და [[ფინანსები|საფინანსო სექტორი]] (11%) ის სფეროებია, რომელსაც დუბაის [[ეკონომიკა]]ში ყველაზე დიდი წვლილი შეაქვს.<ref name=dubchamber>[http://www.dcci.gov.ae/content/Bulletin/Issue10/SectorMonEn_ISSUE10.pdf Prospects of Dubai Economic Sectors]. Dubai Chamber of Commerce. 2003</ref> საამიროს უდიდესი [[ექსპორტი|საექსპორტო]] მიმართულება მოიცავს [[ინდოეთი|ინდოეთს]] ($5.8 მილიარდი), [[შვეიცარია]]სა ($2.37 მილიარდი) და [[საუდის არაბეთი|საუდის არაბეთს]] ($0.57 მილიოარდი), ხოლო [[რეექსპორტი]]ს ძირითადი მიმართულება — [[ინდოეთი|ინდოეთს]] ($6.53 მილიარდი), [[ირანი|ირანსა]] ($5.8 მილიარდი) და [[ერაყი|ერაყს]] ($2.8 მილიარდი). საამიროს უდიდესი [[იმპორტი|იმპორტული]] წყაროა [[ინდოეთი]] ($12.55 მილიარდი), [[ჩინეთი]] ($11.52 მილიარდი) და [[აშშ]] ($7.57 მილიარდი). [[2009]] წლის მონაცემებით, დუბაის უმსხვილესი [[თავისუფალი ვაჭრობა|სავაჭრო]] პარტნიორი [[ინდოეთი]] იყო.<ref>{{cite web|url=http://www.dsc.gov.ae/Publication/Direct%20Foreign%20Trade%2009%20En.pdf |title=Foreign direct trade |publisher=Dubai Statistics Centre |accessdate=5 May 2010}}</ref>
 
ისტორიულად, დუბაი და [[დუბია-კრიკი]]ს გაღმა მდებარე მისი ორეული [[დეირა]] (იმ დროისთვის დუბაიზე დამოკიდებული) დასავლელი მწარმოებლებისათვის მნიშვნელოვანი პორტები იყო. ახალი ქალაქების უმრავლესობის საბანკო და საფინანსო ცენრების სათაოსათავო ოფისები სწორედ პორტის არეალშია განთავსებული. დუბაიმ 1970-1980-იან წლებში შეინარჩუნა მისი მნიშვნელობა, როგორც ერთ–ერთი ძირითადი სავაჭრო მარშრუტი. დუბაის აქვს ოქროს [[თავისუფალი ვაჭრობა]], რომელიც 1990-იან წლებამდე იყო [[ინდოეთი|ინდოეთთან]], სადაც ოქროს იმპორტი შეზღუდული იყო, ოქროს ზოდებით „გაცხოველებული კონტრაბანდის ვაჭრობის“ კერა.<ref name="britannica>[http://concise.britannica.com/dday/print?articleId=31319&fullArticle=true&tocId=9031319 "Dubayy"]. Encyclopædia Britannica. 2008</ref> 1970-იან წლებში აშენებულ [[ჯებელ-ალის პორტი|ჯებელ-ალის პორტს]] აქვს ადამიანის ხელით შექმნილი ყველაზე დიდი ნავსადგური და მსოფლიოში მეშვიდე ადგილზეა კონტეინერების გადაზიდვის მოცულობით.<ref name=jebelali>{{cite web|url=http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/WORLD%20PORT%20RANKINGS%2020081.pdf |title=World Port Rankings – 2008 |publisher=American Association of Port Authorities |date=15 April 2008 |accessdate=5 May 2010}}</ref> დუბაი არის ასევე ერთ-ერთი უდიდესი კერა მომსახურების სფეროში, როგორიცაა ინფორმაციული ტექნოლოგიები და ფინანსები ინდუსტიულ-სპეციფიკურ თავისუფალ ზონებითან ერთად მთელი ქალაქშის მასშტაბით. Dubai Internet City გაერთიანებული Dubai Media City-სთან ერთად, როგორც TECOM-ის (''დუბაის ტექნოლოგია'', ''ელექტრონული კომერცია'', ''მედიის თავისუფალი ზონის ორგანო'') ნაწილი, არის ერთი ისეთი ანკლავი, რომლის წევრებიც შედგება ინფორმაციული ტექნოლოგიების ისეთი ფირმებისაგან, როგორიცაა [[Hewlett-Packard]], [[EMC Corporation]], [[Oracle Corporation]], [[Microsoft]], [[IBM]], ასევე მედია ორგანიზაციებისაგან: [[MBC]], [[CNN]], [[BBC]], [[Reuters]] და [[Sky News]].
 
მთავრობის გადაწყვეტილებამ, რომ [[ნავთობი|ნავთობზე]] დამოკიდებულ ეკონომიკისაგან [[თავისუფალი ვაჭრობა|ვაჭრობის]] დივერსიფიკაცია მოახდინა, რომელიც, თავის მხრივ, [[მომსახურება|მომსახურებასა]] და [[ტურიზმი|ტურიზმზეა]] ორიენტირებული, [[უძრავი ქონება]] უფრო ღირებული გახადა, რის შედეგადაც [[2004]]-დან [[2006]] წლამდე მისი მოცულობა საგრძნობლად გაიზარდა. გრძელვადიანი შეფასებით, დუბაის [[უძრავი ქონება|უძრავმა ქონებამ]] საერთაშორისო ბაზარზე გაუფასურება განიცადა: ზოგიერთმა საკუთრებამ [[2001]] წლიდან [[2008]] წლის ნოემბრამდე თავისი ღირებულების 64% დაკარგა.<ref>{{Cite news|title=Dubai's Palm Jumeirah sees prices fall as crunch moves in |url=http://www.telegraph.co.uk/finance/newsbysector/constructionandproperty/3489393/Dubais-Palm-Jumeirah-sees-prices-fall-as-crunch-moves-in.html |work=The Daily Telegraph |location=UK |date=20 November 2008 |accessdate=20 November 2008 |first=Louise |last=Armitstead}}</ref> ფართომასშტაბიანმა [[უძრავი ქონება|უძრავი ქონების]] დეველოპერულმა პროექტებმა წარმართა რამდენიმე მსოფლიოში ყველაზე მაღალი ცათამბჯენისა და დიდი პროექტების მშენებლობა, როგორიცაა, მაგალითად, [[საამიროების კოშკები]], [[ბურჯ-ხალიფა]], პალმების კუნძულები და ყველაზე ძვირადღირებული სასტუმრო — [[ბურჯ-ალ-არაბი]].<ref name=burjalarab>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/545499.stm |title=World's Tallest Hotel Opens Its Doors |publisher=BBC News |date=1 December 1999 |accessdate=31 July 2009}}</ref> დუბაის [[უძრავი ქონება|უძრავი ქონების]] საბაზრო ღირებულებამ ძირითადი ვარდნა 2008-2009 წლებში განიცადა,<ref>{{cite web | title=Dubai: The Good, The Bad and The Ugly | url=http://drshem.com/2011/09/25/dubai-the-good-the-bad-and-the-ugly/ | work=Dubai: The Good, The Bad and The Ugly | date=17 March 2012 | accessdate=17 March 2012}}</ref> რომელიც ეკონომიკური კლიმატის ცვლას მოჰყვა.<ref name="Propertywire.com"/> [[2009]] წლის დასაწყისში სიტუაცია [[გლობალური ფინანსური კრიზისი (2008)|გლობალური ფინანსური კრიზისის]] კვალდაკვალ კიდევ უფრო გაუარესდა, რამაც დიდ ზიანი მიაყენა საკუთრების ღირებულებებს, მშენებლობასა და დასაქმებას.<ref>[http://www.nytimes.com/2009/02/12/world/middleeast/12dubai.html "Laid-Off Foreigners Flee as Dubai Spirals Down"] article by Robert F. Worth in ''The New York Times'' 11 February 2009</ref> [[2009]] ამან დიდი გავლენა იქონია რეგიონში ქონების ინვესტორებზე, რომელთაგან ზოგიერთმა აღარ მოისურვა ფულადი კაპიტალის დაბანდება უძრავი ქონების განვითარებაში.<ref>{{cite news|url=http://gulfnews.com/news/gulf/uae/housing-property/jlt-owners-still-waiting-for-homes-promised-in-2007-1.526478|title=JLT owners still waiting for homes promised in 2007|date=12 November 2009|last=Hanif|first=Nadeem|publisher=gulfnews.com|accessdate=10 April 2012}}</ref> წლის თებერვლის მონაცემებით, დუბაის საგარეო ვალი $80 მილიარდს შეადგენდა, თუმცა ეს მხოლოდ მცირე ნაწილი იყო მსოფლიოს სუვერენული ვალისა.<ref>Warner, Jeremy (27 November 2009) [http://blogs.telegraph.co.uk/finance/jeremywarner/100002318/dubai-is-just-a-harbinger-of-things-to-come-for-sovereign-debt/ Dubai is just a harbinger of things to come for sovereign debt]. The Telegraph</ref> დუბაის უძრავი ქონებისა და [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]]ს საკუთრების ექსპერტები მიიჩნევენ, რომ წარსულის შეცდომების თავიდან აცილებით, დუბაის [[უძრავი ქონება|უძრავი ქონების]] მარკეტინგი მომავალში სტაბილურობის მიღწევას შეძლებს.<ref>{{cite web|url=http://blog.bayut.com/how-dubai-real-estate-can-avoid-repeating-past-mistakes/ |title=How Dubai real estate can avoid repeating past mistakes &#124; Bayut Blog |publisher=Blog.bayut.com |date=2013-03-01 |accessdate=2013-09-10}}</ref>
 
[[2000]] წლის მარტში დაარსდა დუბაის ფინანსური ბაზარი (DFM), როგორც ფასიანი ქაღალდებითა და ობლიგაციებით ვაჭრობის მეორეული ბაზარი. იგი არის როგორც რეგიონალური, ასევე გლობალური მნიშვნელობის კომპანია. [[2006]] წლის პირველი მეოთხედის მონაცემებით, მისი სავაჭრო მოცულობა იდგა 400 მილიარდ აქციაზე, რომლის საერთო ღირებულება $95 მილიარდს შეადგენდა. DFM-ის ჰქონდა დაახლოებით $87 მილიარდი საბაზრო კაპიტალიზაცია.<ref name=pop4/> დუბაიში დაარსებული სხვა საფონდო ბირჟაა NASDAQ Dubai, რომელიც, ამავე დროს, საერთაშორისო საფონდო ბირჟაა [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]]. იგი საშუალებას აძლევს მთელ რიგ კომპანიებს, მათ შორის [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]]სა და მთიანად რეგიონის მცირე და საშუალო ზომის კომპანიებს, ივაჭრონ გაცვლაზე საერთაშორისო ბრენდის სახელით, რომელსაც წვდომა ექნება რეგიონულ და საერთაშორისო ინვესტორებთან.
}}
 
[[ტურიზმი]] მნიშვნელოვანი ნაწილია დუბაის მთავრობის სტრატეგიისა და უზრუნველყოფს საამიროში უცხო [[ვალუტა|ვალუტის]] შემოდინებას. დუბაიში [[ტურისტები]]ს მოზიდვა, ძირითადად, [[შოპინგი|შოპინგებზეა]] დამყარებული,<ref>{{cite web | title=Bargain-hunting Fashionistas Descend onto Dubai | url=http://drshem.com/2012/01/05/bargain-hunting-fashionistas-descend-onto-dubai/ | work=Bargain-hunting Fashionistas Descend onto Dubai | date=17 March 2012 | accessdate=17 March 2012}}</ref><ref>{{cite web | title=Shopping in Dubai | url=http://www.gateway-dubai.com/lifestyle-dubai/shopping/shopping-in-dubai/ | work=Shopping Galore in Dubai | date=17 October 2013 | accessdate=17 October 2013}}</ref> თუმცა, ასევე, დიდ როლს ასრულებს უძველესი და თანამედროვე ღირსშესანიშნაობები. [[2013]] წლის მონაცემებით, დუბაი იყო მსოფლიოში მეშვიდე ყველაზე მონახულებადი ქალაქი, რომელიც დაფუძნებული იყო საჰაერო მიმოსვლებზე და [[ტურიზმი]]ს სფეროში ჰქონდა ყველაზე სწრაფად ზრდადი – 10,7%-იანი ტემპი.<ref name="TourismCities">{{cite news|title=Most Visited Cities In The World 2013|url=http://www.forbes.com/pictures/efik45iifi/most-visited-cities-in-the-world-2013-27/|accessdate=19 March 2014|publisher=''[[Forbes]]''|first=Deborah L.|last=Jacobs}}</ref> როგორც ვარაუდობენ, [[2015]] წლისთვის დუბაი 15 მილიონზე მეტი [[ტურისტი]]ს მომსახურებას შეძლებს.<ref>{{cite web|author=Posted by: Raj |url=http://www.arabianbusiness.com/548543-dubai-can-achieve-15m-tourist-target-by-2015---expert |title=Dubai can achieve 15m tourist target by 2015 – expert |publisher=Arabianbusiness.com |date=2009-03-03 |accessdate=2013-04-20}}</ref> დუბაი, აგრეთვე, არის [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები]]ს შვიდი საამიროდან ყველაზე მრავალრიცხოვანი.
 
დუბაის ეწოდა „ახლო აღმოსავლეთის სავაჭრო დედაქალაქი“,<ref>{{cite news|url=http://www.forbes.com/pictures/efik45ljkd/most-visited-cities-in-the-world-2012-8/ |title=Most Visited Cities In The World 2012 |work=forbes |accessdate=2 December 2013 |first=Deborah L. |last=Jacobs}}</ref> სადაც დღესდღეობით 70–ზე მეტი სავაჭრო ცენტრია განთავსებული, მსოფლიოში ყველაზე დიდი სავაჭრო ცენტრის — [[დუბაის მოლი]]ს ჩათვლით. ქალაქში [[შოპინგი]]სთვის ჩამოდიან როგორც თავად რეგიონიდან, ასევე, ისეთ შორ მანძილზე დაშორებული არეალებიდან, როგორიცაა, მაგალითად, [[აღმოსავლეთ ევროპა]], [[აფრიკა]] და [[ინდოეთის სუბკონტინენტი]].
 
====ბურჯ-ალ-არაბი====
[[ფაილი:Burj_Al_Arab_and_360_degree_clubBurj Al Arab and 360 degree club,_Dubai Dubai,_UAE UAE.jpg|მინი|მარცხნივ|[[ბურჯ-ალ-არაბი]] ღამით]]
[[ბურჯ-ალ-არაბი]] ({{lang-ar| '''برج العرب'''}}, ''არაბების კოშკი'') არის 7 ვარსკვლავიანი [[სასტუმრო]]. მიუხადავად იმისა, რომ სასტუმროს ხშირად აღწერენ, როგორც „მსოფლიოს ერთადერთი შვიდ ვარსკვლავიანი სასტუმრო“, მისი ხელმძღვანელობის თქმით, მათ ეს არასდროს გაუკეთებიათ თვითნებურად. ჯუმეირას ჯგუფის სპიკერის ციტატა გამონათქვამადაა ქცეული: „ძალიან ცოტა რამეა იმისათვის, რომ ჩვენ ამის გაკეთება შევწყვიტოთ. ჩვენ არ ვუწყობთ ხელს ამ ტერმინის გამოყენებას და არასდროს გამოგვიყენებია იგი სარეკლამოდ.“<ref name="The National">{{cite news|title=Hotel star ratings standards long overdue|url=http://www.thenational.ae/business/travel-tourism/hotel-star-ratings-standards-long-overdue|accessdate=10 December 2010|newspaper=[[The National (Abu Dhabi)|The National]] |date=2009-07-14}}</ref>
 
===დუბაის საოცრებათა ბაღი===
[[ფაილი:Dubai Miracle Garden 2.jpg|მინი|ყვავილები დუბაის საოცრებათა ბაღში]]
[[2013]] წელს, [[ვალენტინობა|ვალენტინობის დღეს]], [[დუბაილენდი|დუბაილენდში]] გაიხსნა 72,000 მ² ფართობის [[ყვავილების ბაღი]], სახელად დუბაის საოცრებათა ბაღი, რომელიც ამჟამად ყველაზე დიდი [[ყვავილების ბაღი]]ა მსოფლიოში. იგი 45 მილიონი [[ყვავილი]]საგან შედგება, რომელსაც [[წვეთოვანი სარწყავი სისტემ|წვეთოვანი სარწყავი სისტემის]] საშუალებით ხელახალი გამოყენების ნარჩენები მიეწოდება. დუბაიში ზაფხულის თვეების განმავლობაში, დაწყებული მაისის ბოლოდან დამთვრებული სექტემბრამდე, როდესაც საშუალო მაღალმა ტემპერატურამ შეიძლება, დაახლოებით 40 &nbsp;°C (104 &nbsp;°F) მიაღწიოს, ბაღი იკეტება.<ref>{{cite web |url=http://www.weather.com/travel/dubai-miracle-garden-20130305 |title=World's Largest Natural Flower Garden Opens in Dubai |date=13 March 2013}}</ref>
 
==ტრანსპორტი==
| სიგანე5 = 240
| ალტ5 =
| წარწერა5 =[[ მეტრო დუბაი]]
| ფაილი6 = Dubai Monorail 01.jpg|thumb
| სიგანე6 = 240
 
===ჩაცმის სტილი===
[[ისლამი|ისლამური]] ჩაცმის სტილი არ არის სავალდებულო, თუმცა დუბაი მაინც მოკრძალებული ჩაცმის სტილს იყენებს. აკრძალვები "უხამსი ტანსაცმელზე" [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები|გაერთიანებულ საამიროებში]] არის თვალსაზრისი, რომელიც, სავარაუდოდ, სტუმრებმაც უნდა დააკმაყოფილოს. [[არაბთა გაერთიანებული საამიროები|გაერთიანებული საამიროებს]] არასაკადრისად ჩაცმის სტილის საწინააღმდეგოდ ყველა საზოგადოებრივ თავშეყრის ადგილას (პლაჟების, კლუბებისა და ბარების გარდა) აკრძალვები აქვს შემოღებული. მოკლე კაბით, ან, თუნდაც, სახელოებიანის გარეშე სიარული დუბაის სავაჭრო ცენტრებშიც იკრძალება.<ref name="Dubai Mall dress code"/><ref name="globalvoicesonline.org"/> ზოგიერთი [[იმიგრანტი]] თუ [[ტურისტი]] ოფიციალური ჩაცმის სტილს, რომელიც, ამავდროულად, დუბაის სისხლის სამართლის წესდების ნაწილიაცაა,<ref name="Criminal Law of Dubai">{{cite web|url=http://www.lawyersuae.com/court-cases/criminal-law-of-dubai|title=Criminal Law of Dubai}}</ref> ყურადღებას არ აქცევს. განსაკუთრებით, [[იმიგრანტი|იმიგრანტებს]] მკაცრად ეკრძალებათ უადგილოდ მოშიშვლებული სხეულის გამოჩენა.<ref name="Criminal Law of Dubai"/> ტანსაცმელი ყოველთვის უნდა იყოს სათანადოდ გრძელი.<ref name="Criminal Law of Dubai"/>
 
===კვება===
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სპეციალური:MobileDiff/2946124“-დან