ჩინეთის ისტორია: განსხვავება გადახედვებს შორის

აღმოსავლეთ ჯოუს დინასტიას აშკარად შეეტყო ძალების შესუსტება. თანდათან ჩამოყალიბდა ახალი ფილოსოფიები და იდეები. სამი ყველაზე მნიშვნელოვანი, ისტორიული გადმოსახედიდან, იყო (არის) [[დაოსიზმიტაოიზმი]] (ტაოიზმი), [[კონფუციანიზმი]] და [[ლეგალიზმი]].

* დაოიზმიტაოიზმი არის აგებული [[დაო]]ს შესწავლაზე, დაოტაო ნიშნავს გზას. დაოიზმისტაოიზმის უძველესი წიგნია „[[დაოტაო დე ჯინგი]]“ (გზა და სათნოება), რომელიც დაწერა [[ლაო-ძი]]მ. თუმცა დანამდვილებით არ არის ცნობილი ნამდვილად ლაო-ძი ერქვა მას თუ არა, საერთოდ თუ არსებობდა ლაო-ძი და არის თუ არა ეს წიგნი ერთი ავტორის მიერ დაწერილი. დაოისტებს უყვარდათ ამდაგვარი ფიქრები და პარადოქსული მსჯელობები. მაგალითად: „ამბავი კაცზე, რომელსაც ესიზმრებოდა რომ იგი იყო პეპელა, მერე მას გაეღვიძა და იგი ფიქრობდა ვინ იყო ის, ადამიანი თუ პეპელა, რომელსაც ესიზმრებოდა რომ ის იყო ადამიანი“. ეს არის დაოიზმის კლასიკური მაგალითი. დაოიზმსტაოიზმს გარკვეული ზემოქმედება ჰქონდა ძენ (ზენ) [[ბუდიზმი]]ს განვითარებაზე.

* [[ლეგალიზმი]] მომდინარეობს კონფუცის ერთ-ერთი მოსწავლის, [[ხუნ-ძი]]ს სწავლებებისგან. ზუნხუნ-ძის სწამდა, რომ უმეტესწილად ადამიანი ჯერ თავის თავზე იფიქრებს, მაშასადამე იგი არის ბოროტი. ამის გამო ლეგალისტებმა შექმნეს კანონები, რომლებიც გაამარტივებდნენ ხალხის მართვას. კონფუციანიზმის და ლეგალიზმის ფუნდამენტალური მიზანი იყო იმ დროს დაშლილი ჩინეთის ხელახალი გაერთიანება, უბრალოდ მათ სხვადასხვა მიდგომა არჩიეს. კონფუციანიზმი ეყრდნობოდა ღირსებას და ქველობას, ხოლო ლეგალიზმი იყენბდა რკინის მუშტს. ლეგალიზმი იცავდა იმ ტექნიკებს და ხერხებს, რომლებიც გულისხმობდნენ წიგნების დაწვას და განადგურებას, მეზობლებს შორის დასმენის ინსტიტუტს, საიდუმლო პოლიციას, მოკლედ, დაახლოებით ისეთი სტილის ინსტიტუციებს, რომლებას მომავალში, ახლო ისტორიაში, გამოიყენეს [[ჰიტლერი|ჰიტლერმა]], [[სტალინი|სტალინმა]], მაომ და სხვა დიქტატორებმა.