ვიკიპედია

აფრიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
ხაზი 183:
== ტერიტორიები და რეგიონები ==
{{main|აფრიკის რეგიონები|აფრიკის ქვეყნების სია}}
თანამედროვე აფრიკის პოლიტიკური რუკა ძირითადად ჩამოყალიბდა [[მეორე მსოფლიო ომი]]ს შემდეგ. მხოლოდ [[ეთიოპია]] და [[ლიბერია]] არ ყოფილა კოლონიური ქვეყანა. აფრიკის ისტორიაში მნიშვნელოვანი წელი იყო [[1960]] წელი, როდესაც პოლიტიკური დამოუკიდებლობა მიიღო 17 სახელმწიფომ. [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] 70-იან წლებში მოწესრიგდა ე. წ „სამხრეთ როდეზიის“ პრობლემა, ხოლო [[1994]] წელს [[სარ]]-ში მოეწყო, პირველი არარასობრივი არჩევნები. დღეისთვის კონტინენტზე 5455 დამოუკიდებელი სახელმწიფოა (დასავლეთ საჰარის ჩათვლით). სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს [[დასავლეთი საჰარა|დასავლეთ საჰარის]] საკითხი, ეს ტერიტორია [[1976]] წლამდე იმყოფებოდა [[ესპანეთი|ესპანელთა]] მმართველობის ქვეშ. დღეს აღნიშნული ტერიტორია ოკუპირებულია [[მაროკო]]ს მიერ.
 
=== დამოუკიდებელი ქვეყნები ===
<!--{{editnote | NOTE: If you have arguments or evidence to the contrary, please provide them on the talk page and await until the consensus supports making proposed edits. Thank you!-->
{|<!-- This table keeps maps to the right, to not overlap the
Line 208 ⟶ 210:
{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse"
|- bgcolor="#ECECEC"
! №
! რეგიონის სახელი<ref>Continental regions as per [[:Image:United Nations geographical subregions.png|UN categorisations/map]].<br /></ref> და<br />ტერიტორიების [[დროშა|დროშები]]
! ქვეყნები<ref>Continental regions as per [[:Image:United Nations geographical subregions.png|UN categorisations/map]].<br /></ref>
! [[მსოფლიოს ქვეყნები ფართობის მიხედვით|ფართობი]]<br />(კმ²)
! [[მსოფლიოს ქვეყნები მოსახლეობის მიხედვით|მოსახლეობა]]<br />(2009)
Line 214 ⟶ 217:
! [[დედაქალაქი]]
|-
|
| style="background:#eee;" | '''[[აღმოსავლეთი აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''6 384382 904018'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''316315 053085 651905'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''49,54'''
|
|-
| 1
| {{flagicon|Burundi}} [[ბურუნდი]]
| align="right" | 27 830
Line 225 ⟶ 231:
| [[ბუჟუმბურა]]
|-
| 2
| {{flagicon|Comoros}} [[კომორის კუნძულები]]
| align="right" | 2170
Line 231 ⟶ 238:
| [[მორონი]]
|-
| 3
| {{flagicon|Djibouti}} [[ჯიბუტი]]
| align="right" | 23 000
Line 237 ⟶ 245:
| [[ჯიბუტი (ქალაქი)|ჯიბუტი]]
|-
| 4
| {{flagicon|Eritrea}} [[ერიტრეა]]
| align="right" | 121 320
Line 243 ⟶ 252:
| [[ასმერა]]
|-
| 5
| {{flagicon|Ethiopia}} [[ეთიოპია]]
| align="right" | 1 127 127
Line 249 ⟶ 259:
| [[ადის-აბება]]
|-
| 6
| {{flagicon|Kenya}} [[კენია]]
| align="right" | 582 650
Line 255 ⟶ 266:
| [[ნაირობი]]
|-
| 7
| {{flagicon|Madagascar}} [[მადაგასკარი]]
| align="right" | 587 040
Line 261 ⟶ 273:
| [[ანტანანარივუ]]
|-
| 8
| {{flagicon|Malawi}} [[მალავი]]
| align="right" | 118 480
Line 267 ⟶ 280:
| [[ლილონგვე]]
|-
| 9
| {{flagicon|Mauritius}} [[მავრიკი]]
| align="right" | 2040
Line 273 ⟶ 287:
| [[პორტ-ლუი]]
|-
| 10
| {{flagicon|Mayotte}} [[მაიოტა]] (საფრანგეთი)
| align="right" | 374
| align="right" | 223 765<ref name="uscen"/>
| align="right" | 489,7
| [[მამუდზუ]]
|-
| {{flagicon|Mozambique}} [[მოზამბიკი]]
| align="right" | 801 590
Line 285 ⟶ 294:
| [[მაპუტუ]]
|-
| 11
| {{flagicon|Réunion}} [[რეუნიონი]] (საფრანგეთი)
| align="right" | 2512
| align="right" | 743 981(2002)
| align="right" | 296,2
| [[სენ-დენი (რეიუნიონი)|სენ-დენი]]
|-
| {{flagicon|Rwanda}} [[რუანდა]]
| align="right" | 26 338
Line 297 ⟶ 301:
| [[კიგალი]]
|-
| 12
| {{flagicon|სამხრეთი სუდანი}} [[სამხრეთი სუდანი]]
| align="right" | 619 745
Line 303 ⟶ 308:
| [[ჯუბა]]
|-
| 13
| {{flagicon|Seychelles}} [[სეიშელის კუნძულები]]
| align="right" | 455
Line 309 ⟶ 315:
| [[ვიქტორია (სეიშელის კუნძულები)|ვიქტორია]]
|-
| 14
| {{flagicon|Somalia}} [[სომალი]]
| align="right" | 637 657
Line 315 ⟶ 322:
| [[მოგადიშო]]
|-
| 15
| {{flagicon|Tanzania}} [[ტანზანია]]
| align="right" | 945 087
Line 321 ⟶ 329:
| [[დოდომა]]
|-
| 16
| {{flagicon|Uganda}} [[უგანდა]]
| align="right" | 236 040
Line 327 ⟶ 336:
| [[კამპალა]]
|-
| 17
| {{flagicon|Zambia}} [[ზამბია]]
| align="right" | 752 614
Line 333 ⟶ 343:
| [[ლუსაკა]]
|-
|
| style="background:#eee;" | '''[[ცენტრალური აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''6 613 253'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''121 585 754'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''18,4'''
|
|-
| 18
| {{flagicon|Angola}} [[ანგოლა]]
| align="right" | 1 246 700
Line 344 ⟶ 357:
| [[ლუანდა]]
|-
| 19
| {{flagicon|Cameroon}} [[კამერუნი]]
| align="right" | 475 440
Line 350 ⟶ 364:
| [[იაუნდე]]
|-
| 20
| {{flagicon|Central African Republic}} [[ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკა]]
| align="right" | 622 984
Line 356 ⟶ 371:
| [[ბანგი]]
|-
| 21
| {{flagicon|Chad}} [[ჩადი]]
| align="right" | 1 284 000
Line 362 ⟶ 378:
| [[ნჯამენა]]
|-
| 22
| {{flagicon|Republic of the Congo}} [[კონგოს რესპუბლიკა|კონგო]]
| align="right" | 342 000
Line 368 ⟶ 385:
| [[ბრაზავილი]]
|-http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Africa&action=submit
| 23
| {{flagicon|Democratic Republic of the Congo}} [[კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკა]]
| align="right" | 2 345 410
Line 374 ⟶ 392:
| [[კინშასა]]
|-
| 24
| {{flagicon|Equatorial Guinea}} [[ეკვატორული გვინეა]]
| align="right" | 28 051
Line 380 ⟶ 399:
| [[მალაბო]]
|-
| 25
| {{flagicon|Gabon}} [[გაბონი]]
| align="right" | 267 667
Line 386 ⟶ 406:
| [[ლიბრევილი]]
|-
| 26
| {{flagicon|São Tomé and Príncipe}} [[სან-ტომე და პრინსიპი]]
| align="right" | 1001
Line 392 ⟶ 413:
| [[სან-ტომე]]
|-
|
| style="background:#eee;" | '''[[ჩრდილოეთი აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''8 533532 021989'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''211210 087949 622706'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''24,7'''
|
|-
| 27
| {{flagicon|Algeria}} [[ალჟირი]]
| align="right" | 2 381 740
Line 403 ⟶ 427:
| [[ალჟირი (ქალაქი)|ალჟირი]]
|-
| 28
| {{flagicon|Egypt}} [[ეგვიპტე]]<ref>[[ეგვიპტე]] is generally considered a [[transcontinental nation|transcontinental country]] in Northern Africa (UN region) and Western Asia; population and area figures are for African portion only, west of the [[Suez Canal]].</small><br /></ref>
| align="right" | 1 001 450
Line 409 ⟶ 434:
| [[კაირო]]
|-
| 29
| {{flagicon|Libya}} [[ლიბია]]
| align="right" | 1 759 540
Line 415 ⟶ 441:
| [[ტრიპოლი]]
|-
| 30
| {{flagicon|Morocco}} [[მაროკო]]
| align="right" | 446 550
Line 421 ⟶ 448:
| [[რაბატი]]
|-
| 31
| {{flagicon|Sudan}} [[სუდანი]]
| align="right" | 1 886 068
Line 427 ⟶ 455:
| [[ხართუმი]]
|-
| 32
| {{flagicon|Tunisia}} [[ტუნისი]]
| align="right" | 163 610
Line 433 ⟶ 462:
| [[ტუნისი (ქალაქი)|ტუნისი]]
|-
| 33
| {{flagicon|Western Sahara}} [[დასავლეთი საჰარა]]<ref name="Western Sahara">[[Western Sahara]] is disputed between the [[Sahrawi Arab Democratic Republic]], who administer a [[Free Zone (region)|minority]] of the territory, and Morocco, who [[military occupation|occupy]] [[Southern Provinces|the remainder]].</small><br /></ref>
| align="right" | 266 000
| align="right" | 405 210<ref name="uscen"/>
| align="right" | 1,5
| [[ელ -აიუნი]]
|-
| colspan=56 | ''ესპანეთის და პორტუგალიის ადმინისტრაციული ტერიტორიები ჩრდილოეთ აფრიკაში'':
|-
|
| {{flagicon|Canary Islands}} [[კანარის კუნძულები]] (ესპანეთი)<ref>The Spanish [[კანარის კუნძულები]], of which [[Las Palmas de Gran Canaria]] are [[Santa Cruz de Tenerife]] are co-capitals, are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to [[Morocco]] and [[Western Sahara]]; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| {{flagicon|Canary Islands}} [[კანარის კუნძულები]] ([[ესპანეთი]])<ref>The Spanish [[კანარის კუნძულები]], of which [[Las Palmas de Gran Canaria]] are [[Santa Cruz de Tenerife]] are co-capitals, are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to [[Morocco]] and [[Western Sahara]]; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| align="right" | 7492
| align="right" | 1 694 477 (2001)
| align="right" | 226,2
| [[ლას-პალმასი]],<br />[[სანტა-კრუს-დე-ტენერიფე]]
|-
|
| {{flagicon|Ceuta}} [[სეუტა]] (ესპანეთი)<ref>The Spanish [[exclave]] of [[Ceuta]] is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| [[ფაილი:Flag of Madeira.svg|25x15px]] [[მადეირა (კუნძულები)|მადეირას კუნძულები]] ([[პორუგალია]])<ref>The Portuguese [[Madeira Islands]] are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| align="right" | 20
| align="right" | 71 505(2001)
| align="right" | 3575,2
| —
|-
| [[ფაილი:Flag of Madeira.svg|25x15px]] [[მადეირა (კუნძულები)|მადეირას კუნძულები]] (პორუგალია)<ref>The Portuguese [[Madeira Islands]] are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| align="right" | 797
| align="right" | 245 000 (2001)
| align="right" | 307,4
| [[ფუნშალი]]
|-
|
| {{flagicon|Melilla}} [[მელილია]] (ესპანეთი)<ref>The Spanish [[exclave]] of [[Melilla]] is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| align="right" | 12
| align="right" | 66 411(2001)
| align="right" | 5534,2
| —
|-
| style="background:#eee;" | '''[[სამხრეთი აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''2 693 418'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''56 406 762'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''20,9'''
|
|-
| 34
| {{flagicon|Botswana}} [[ბოტსვანა]]
| align="right" | 600 370
Line 476 ⟶ 499:
| [[გაბორონე]]
|-
| 35
| {{flagicon|Lesotho}} [[ლესოთო]]
| align="right" | 30 355
Line 482 ⟶ 506:
| [[მასერუ]]
|-
| 36
| {{flagicon|Zimbabwe}} [[ზიმბაბვე]]
| align="right" | 390 580
Line 488 ⟶ 513:
| [[ჰარარე]]
|-
| 37
| {{flagicon|Namibia}} [[ნამიბია]]
| align="right" | 825 418
Line 494 ⟶ 520:
| [[ვინდჰუკი]]
|-
| 38
| {{flagicon|South Africa}} [[სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკა|სარ]]
| align="right" | 1 219 912
Line 500 ⟶ 527:
| [[ბლუმფონტეინი]], [[კეიპტაუნი]], [[პრეტორია]]<ref>[[ბლუმფონტეინი]] is the judicial capital of South Africa, while [[კეიპტაუნი]] is its legislative seat, and [[პრეტორია]] is the country's administrative seat.<br /></ref>
|-
| 39
| {{flagicon|Swaziland}} [[სვაზილენდი]]
| align="right" | 17 363
Line 506 ⟶ 534:
| [[მბაბანე]]
|-
|
| style="background:#eee;" | '''[[დასავლეთი აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''6 144143 013603'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''296 186 492178 855'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''48,2'''
|
|-
| 40
| {{flagicon|Benin}} [[ბენინი]]
| align="right" | 112 620
Line 517 ⟶ 548:
| [[პორტო-ნოვო]]
|-
| 41
| {{flagicon|Burkina Faso}} [[ბურკინა ფასო]]
| align="right" | 274 200
Line 523 ⟶ 555:
| [[უაგადუგუ]]
|-
| 42
| {{flagicon|Cape Verde}} [[კაბო-ვერდე]]
| align="right" | 4033
Line 529 ⟶ 562:
| [[პრაია]]
|-
| 43
| {{flagicon|Côte d'Ivoire}} [[კოტ-დ’ივუარი]]
| align="right" | 322 460
| align="right" | 20 617, 068<ref name="uscen"/>
| align="right" | 63,9
|style="font-size:89%"| [[აბიჯანი]],<ref>[[იამასუკრო]] არის ოფიციალური დედაქალაქი, ხოლო [[აბიჯანი]] არის დეფაქტო დედაქალაქი</ref> [[იამასუკრო]]
|-
| 44
| {{flagicon|Gambia}} [[გამბია]]
| align="right" | 11 300
Line 541 ⟶ 576:
| [[ბანჯული]]
|-
| 45
| {{flagicon|Ghana}} [[განა]]
| align="right" | 239 460
Line 547 ⟶ 583:
| [[აკრა]]
|-
| 46
| {{flagicon|Guinea}} [[გვინეა]]
| align="right" | 245 857
Line 553 ⟶ 590:
| [[კონაკრი]]
|-
| 47
| {{flagicon|Guinea-Bissau}} [[გვინეა-ბისაუ]]
| align="right" | 36 120
Line 559 ⟶ 597:
| [[ბისაუ]]
|-
| 48
| {{flagicon|Liberia}} [[ლიბერია]]
| align="right" | 111 370
Line 565 ⟶ 604:
| [[მონროვია]]
|-
| 49
| {{flagicon|Mali}} [[მალი]]
| align="right" | 1 240 000
Line 571 ⟶ 611:
| [[ბამაკო]]
|-
| 50
| {{flagicon|Mauritania}} [[მავრიტანია]]
| align="right" | 1 030 700
Line 577 ⟶ 618:
| [[ნუაქშოტი]]
|-
| 51
| {{flagicon|Niger}} [[ნიგერი]]
| align="right" | 1 267 000
Line 583 ⟶ 625:
| [[ნიამეი]]
|-
| 52
| {{flagicon|Nigeria}} [[ნიგერია]]
| align="right" | 923 768
Line 589 ⟶ 632:
| [[აბუჯა]]
|-
| 53
| [[ფაილი:Flag of Saint Helena.svg|25x15px]] [[წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნია]] (გ.ს)
| align="right" | 410
| align="right" | 7637<ref name="uscen"/>
| align="right" | 14,4
| [[ჯეიმსტაუნი (წმინდა ელენეს კუნძული)|ჯეიმსტაუნი]]
|-
| {{flagicon|Senegal}} [[სენეგალი]]
| align="right" | 196 190
Line 601 ⟶ 639:
| [[დაკარი]]
|-
| 54
| {{flagicon|Sierra Leone}} [[სიერა ლეონე]]
| align="right" | 71 740
Line 607 ⟶ 646:
| [[ფრიტაუნი]]
|-
| 55
| {{flagicon|Togo}} [[ტოგო]]
| align="right" | 56 785
Line 613 ⟶ 653:
| [[ლომე]]
|- style=" font-weight:bold; "
|
| სულ
| align="right" style="background:#eee;"| 30 368 609&nbsp;365&nbsp;281
| align="right" style="background:#eee;"| 1 001 320 281&nbsp;000&nbsp;206&nbsp;982
| align="right" style="background:#eee;"| 33,0
|
|}
 
<!--end country info table + refs-->
 
=== დამოკიდებული ტერიტორიები ===
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="border:1px solid #aaa; border-collapse:collapse"
|- bgcolor="#ECECEC"
! №
! ტერიტორიები
! [[მსოფლიოს ქვეყნები ფართობის მიხედვით|ფართობი]]<br />(კმ²)
! [[მსოფლიოს ქვეყნები მოსახლეობის მიხედვით|მოსახლეობა]]<br />(2009)
! [[ქვეყნების სია მოსახლეობის სიმჭიდროვის მიხედვით|სიმჭიდროვე]]<br />(ად./კმ²-ზე)
! [[დედაქალაქი]]
|-
|
| style="background:#eee;" | '''[[აღმოსავლეთი აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''2886'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''967 746'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''335,32'''
|
|-
| 1
| {{flagicon|Mayotte}} [[მაიოტა]] ([[საფრანგეთი]])
| align="right" | 374
| align="right" | 223 765<ref name="uscen"/>
| align="right" | 489,7
| [[მამუდზუ]]
|-
| 2
| {{flagicon|Réunion}} [[რეუნიონი]] ([[საფრანგეთი]])
| align="right" | 2512
| align="right" | 743 981 (2002)
| align="right" | 296,2
| [[სენ-დენი (რეიუნიონი)|სენ-დენი]]
|-
|
| style="background:#eee;" | '''[[ჩრდილოეთი აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''32'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''137 916'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''4309,88'''
|
|-
|-
| 3
| {{flagicon|Ceuta}} [[სეუტა]] ([[ესპანეთი]])<ref>The Spanish [[exclave]] of [[Ceuta]] is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| align="right" | 20
| align="right" | 71 505 (2001)
| align="right" | 3575,2
| —
|-
| 4
| {{flagicon|Melilla}} [[მელილია]] ([[ესპანეთი]])<ref>The Spanish [[exclave]] of [[Melilla]] is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.<br /></ref>
| align="right" | 12
| align="right" | 66 411 (2001)
| align="right" | 5534,2
| —
|-
|
| style="background:#eee;" | '''[[დასავლეთი აფრიკა]]''':
| align="right" style="background:#eee;" | '''410'''
| align="right" style="background:#eee;" | '''7637 '''
| align="right" style="background:#eee;" | '''14,4'''
|
|-
| 5
| [[ფაილი:Flag of Saint Helena.svg|25x15px]] [[წმინდა ელენე, ამაღლება და ტრისტანი-და-კუნია]] ([[დიდი ბრიტანეთი]])
| align="right" | 410
| align="right" | 7637<ref name="uscen"/>
| align="right" | 14,4
| [[ჯეიმსტაუნი (წმინდა ელენეს კუნძული)|ჯეიმსტაუნი]]
|- style=" font-weight:bold; "
|
| სულ
| align="right" style="background:#eee;"| 3328
| align="right" style="background:#eee;"| 1 113 299
| align="right" style="background:#eee;"| 334,52
|
|}
 
== ეკონომიკა ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/აფრიკა“-დან