გონიოს ციხე: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
|||
ხაზი 45:
'''გონიოს ციხე''', ''აფსაროსი'' — ისტორიული ციხესიმაგრე მდებარეობს ისტორიული [[ჭანეთი]]ს ჩრდილოეთ ნაწილში, რომელიც ამჟამად [[აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა]]ში შედის. ციხე აგებულია ჭოროხის შესართავთან, მარცხენა მხარეზე.
==ეტიმოლოგია==▼
საისტორიო წყაროებით დასტურდება რომ სახელწოდება გონიო შედარებით გვიანდელი წარმოშობისაა. ირკვევა, რომ გონიოს უძველესი დროიდან აფსარი რქმევია. ამასთან ბერძნულ, ლათინურ და ქართულ წყაროებში ეს სახელი სხვადასხვა ფორმით იხმარება: აბსარი, აფსაროსი, აფსარუ, აფსარუნტი, აფსარეა, აფსარონი და სხვა.▼
* არიანეს გადმოცემით დაბა აფსარს ოდესღაც აფსირტე ეწოდებოდა, რადგან ვითომც სწორედ იქ მოუკლავთ მედეას და იასონს ვერაგულად აფსირტე და სწორედ ამიტომ დარქმევიაო ამ ადგილს მისი სახელი. ამასთან არიანე აღნიშნავს რომ ადგილობრივები
* [[პავლე
==მდებარეობა==
გონიის ციხე ჭოროხიდან დაშორებულია დაახლოებით ორი კილომეტრით, ხოლო ზღვის ნაპირიდან პირდაპირი ხაზით — 800 მეტრით. ზოგიერთი მოსაზრების მიხედვით საფიქრებელია, რომ უძველეს ხანში ციხე უფრო ახლოს უნდა ყოფილიყო ზღვის ნაპირთან.
გონიოს ციხეს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა. იგი იცავდა ჭოროხის შესართავის მარცხენა მხარეს მოსალოდნელი საფრთხისაგან. ასეთ საფრთხედ აკადემიკოსი უსპენსკი ჯერ კიდევ უძველესი დროისათვის ზღვის მეკობრეებს ასახელებს. ამ დიდი სტრატეგიული მნიშვნელობით აიხსნება ციხის გრანდიოზულობა. იგივე უსპენსკის მიუხედავად იმისა რომ დაზუსტებით ვერ იძახის ციხის აშენების თარიღს, მის აშენებას მისი ჰიპოთეზის მიხედვით მიაწერს რომაელებს კერძოდ კი პომპეუსს, როგორც იმ პერიოდში ყოველივე გრანდიოზული შენობის წამომწყებს. „პომპეუსს ეკუთვნის პონტოში მრავალი ქალაქის აშენების დამსახურების პატივი; უნდა ვივარაუდოთ, რომ ამ დროს ეკუთვნის ჭოროხის
==არქიტექტურა==
Line 58 ⟶ 65:
ამ ძველი კედლების თავზე მოჩანს უკვე წვრილი ქვების, შედარებით გვიანდელი დანაშენი. ეს დანაშენი აშკარად გამოირჩევა ძველი დანაშენისაგან.
კედლები საერთოდ საკმაოდ კარგად არის დაცული. კედლის ქვები ერთმანეთთან შეკრულია კირის დუღაბით. ადგილობრივი თქმულებით, ქვები ასე მოუზიდავთ: „კვარიათიდან გონიამდე ჩამწკრივებული ხალხი ერთმანეთს ხელიდან ხელში გადასცემდა ქვებსო“. თქმულება, ალბათ, ეხება გვიანდელი დანაშენის წვრილი ქვების მოზიდვას, თორემ ქვედა კედლების დიდი ლოდების მოზიდვა კამეჩის
ციხის გალავანს გარედან მიშენებული აქვს ერთმანეთისაგან თითქმის თანაბარ მანძილზე დაშორებული 18 კოშკი; მათ შორის ყველაზე დიდია ოთხი კოშკი, რომლებიც აღმართულია გალავნის კუთხეებთან. თიოეულ კოშკთან ციხის შიგნით ქვის კიბეა.
Line 66 ⟶ 73:
ჯერ კიდევ ჩვენი საუკუნის დასაწყისში ციხის მთავარ შესასვლელში მთლიანად დაცული ყოფილა ძვირფასად მოჩუქურთმებული კარები. ამ კარების შესახებ 1915 წელს შემდეგს წერდა პროფესორი [[ანდრეი კრასნოვი]]: „ჯერ კიდევ ახლახან დაცული იყო იშვიათი ნაკეთობის კარები, მაგრამ ეს კარები უცხოელებმა არქეოლოგებმა წაიღეს და თანამედროვე დამთვალიერებლებს დაუტოვეს მხოლოდ ნაკლებად საინტერესო ნანგრევებიო“.
▲==ეტიმოლოგია==
▲საისტორიო წყაროებით დასტურდება რომ სახელწოდება გონიო შედარებით გვიანდელი წარმოშობისაა. ირკვევა, რომ გონიოს უძველესი დროიდან აფსარი რქმევია. ამასთან ბერძნულ, ლათინურ და ქართულ წყაროებში ეს სახელი სხვადასხვა ფორმით იხმარება: აბსარი, აფსაროსი, აფსარუ, აფსარუნტი, აფსარეა, აფსარონი და სხვა.
▲არიანეს გადმოცემით დაბა აფსარს ოდესღაც აფსირტე ეწოდებოდა, რადგან ვითომც სწორედ იქ მოუკლავთ მედეას და იასონს ვერაგულად აფსირტე და სწორედ ამიტომ დარქმევიაო ამ ადგილს მისი სახელი. ამასთან არიანე აღნიშნავს რომ ადგილობრივები დრემდე უჩვენებენ აფსირტეს საფლავსო.
▲პავლე ინგოროყვას აზრით ჭოროხს ჭანურად ეწოდება "კაკამარი", მეგრულად კი "აკამფსისი". სიტყვა ფასი ძველ ქართულ დიალექტებში წყალს, მდინარეს ნიშნავს. ამ საფუძველზე პავლე ინგოროყვა ასკვნის რომ „აკამფსისი ანუ პირველადის სახეობით(კ) აკამ-ფასისი კაკამ-მდინარეს“ ნიშნავსო<ref>პ. ინგოროყვა. „მნათობი“, №5, 1951, გვ. 127-147</ref>.
==ისტორია==
| |||