ნერვული აგენტები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
განახლდა მოძველებული მონაცემები
დაემატა/შესწორდა ილუსტრაცია, განახლდა მოძველებული მონაცემები, დაემატა ახალი ცნობები
ხაზი 1:
{{ვიკი}}
'''ნერვული აგენტები''' [[ფოსფორი|ფოსფორის]] შემცველი [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნივთიერებებია]] (ორგანოფოსფატები), რომლებიც აზიანებენ [[ნერვი|ნერვების]] მიერ ორგანოებამდე ინფორმაციის მიტანის მექანიზმს. ნერვული აგენტები ბლოკავენ აცეტილქოლინესთერაზას, [[ენზიმები|ენზიმს]], რომელიც შლის [[აცეტილქოლინი|აცეტილქოლინს]] - [[ნეიროტრანსმიტერი|ნეიროტრანსმიტერს]].
[[ფაილი:Synthesis of Dimethylamidophosphoric dicyanide-2D-by-AHRLS.png|მინიატიურა|ფოსფოორგანული აგენტის, დიმეთილამიდოფოსფორული დიციანიდის სინთეზის სქემა]]
'''ნერვული აგენტები''' [[ფოსფორი|ფოსფორის]] შემცველი [[ორგანული ნივთიერებები|ორგანული ნივთიერებებია]] (ორგანოფოსფატები), რომლებიც აზიანებენ [[ნერვი|ნერვების]] მიერ ორგანოებამდე ინფორმაციის მიტანის მექანიზმს. ნერვული აგენტები ბლოკავენ აცეტილქოლინესთერაზას, [[ენზიმები|ენზიმს]], რომელიც შლის [[აცეტილქოლინი|აცეტილქოლინს]] - [[ნეიროტრანსმიტერი|ნეიროტრანსმიტერს]].
 
როგორც [[ქიმიური იარაღი]], ნერვული აგენტები კლასიფიცირდა 1991 წლის აპრილში '''[[გაერო|გაეროს]]''' №687 რეზოლუციით და მათი გამოყენება აიკრძალა ქიმიური იარაღის განხილვის კომისიის მიერ 1993 წელს; კომისიის გადაწყვეტილება ძალაში შევიდა 1997 წლის 29 აპრილს. მანამდე ქიმიური ნივთიერებების საომარ ვითარებაში გამოყენება აიკრძალა 1899-1907 წლებში '''[[ჰააგა|ჰააგაში]]''', ხოლო '''[[ჟენევა|ჟენევის]]''' პროტოკოლით - 1925 წელს.
ნერვული აგენტით მოწამვლა იწვევს გუგების გაფართოებას, შეუპოვარ სალივაციას (ნერწყვის დენას), გულყრებს, უნებლიე შარდვასა და დეფეკაციას; სასუნთქი კუნთების მაინერვებელი ნერვების ბლოკირების გამო გამოიწვევა ასფიქსია და ადამიანი კვდება. ზოგიერთი ნერვული აგენტი გათვლილია აეროზოლური სახით მისაწოდებლად. ნერვული აგენტების მიღება შესაძლებელია [[კანი|კანის]] გავლითაც, თუმცა ამ დროს აუცილებელია [[რესპირატორი|რესპირატორის]] გამოყენება, რომ არ მოხდეს აორთქლებული ნივთიერების ორგანიზმში [[სუნთქვა|სასუნთქი სისტემის]] გზით მოხვედრა.
ხაზი 7:
==== ბიოლოგიური ეფექტები ====
ნერვული აგენტები ადამიანის ნერვულ სისტემას აზიანებენ. ყველა ასეთი აგენტი მოქმედებს ერთნაირად: აინჰიბირებენ ენზიმ აცეტილქოლინესთერაზას, რომელიც აცეტილქოლინს შლის (ACh) [[სინაპსი|სინაპსურ]] ნაპრალში. აცეტილქოლინი განაპირობებს [[კუნთი|კუნთების]] შეკუმშვას, ხელს უშლის მათ რელაქსაციას.
[[ფაილი:Neuromuscular.svg|მინიატიურა|მარცხნივ|'''ნერვ-კუნთოვანი შეერთების უბანი''': 1. ნერვი; 2. ნერვული ტერმინალია; 3. კუნთი; 4. კუნთოვანი ბოჭკო.]]
 
ნერვული აგენტების მიღებისას პირველი აფექტებია: [[სურდო]], [[გულმკერდი|გულმკერდის]] კუნთების რიგიდობა და გუგების გაფართოვება. ცოტა ხნის შემდეგ, დაზარალებულს გაუჭირდება [[სუნთქვა]], აღენიშნება დაღლილობის შეგრძნება, გაძლიერებული [[ნერწყვი|ნერწყვის]] დენა. დაზარალებული კარგავს სხეულის კონტროლს, ეწყება უნებლიე [[ცრელმდენა]], [[შარდვა]], [[დეფეკაცია]]; ეწყება კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის ორგანოების ტკივილი, გულისრევა და ღებინება. შესაძლებელია განვითარდეს თვალების ან/და ფილტვების ქიმიური დამწვრობა. ამას მოჰყვება მიოკლონური [[კრუნჩხვა]] და შედეგად ვითარდება [[ეპილეფსია|ეპილეფსიური]] სტატუსი (Status Epilepticus). [[სიკვდილი]] დგება სრული რესპირატორული დეპრესიის შედეგად, რაც გამოწვეული უნდა იყოს [[დიაფრაგმა (ანატომია)|დიაფრაგმის]] ნერვ-კუნთოვანი შეერთებებისსშეერთებების პერიფერიული აქტივობის გაძლიერების გამო.
 
ნერვული აგენტების ეფექტები ძალას დიდი ხნის მანძილზე არ კარგავენ. გადარჩენილები იტანჯებიან ქრონიკული [[ნევროლოგია|ნევროლოგიური]] დარღვევებით. ამ უკანასკნელმა კი შესაძლებელია გამოიწვიოს [[ფსიქიატრია|ფსიქიატრიული]] დარღვევები.