მეტამორფოზი: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:Dragonfly metamorphosis.jpg|მინი|მეტამორფოზი]]
'''მეტამორფოზი''' —({{lang-el|metamorphosis}} — გარდაქმნა) რისიმე ერთი ფორმის სხვა ფორმად გარდაქმნა, გადაქცევა.
Line 21 ⟶ 18:
ორგანიზმის გარდაქმნა პოსტემბრიონული განვითარების პერიოდში. მეტამორფოზი დაკავშირებულია საარსებო პირობებისა და ცხოვრების ნირის მკვეთრ ცვლილებებთან [[ონტოგენეზი|ონტოგენეზში]]. მეტამორფოზი ხდება მხოლოდ არაპირდაპირი ანუ [[ლარვა|ლარვული]] განვითარებისას და გამოიხატება ლარვის გარდაქმნაში ცხოველის საბოლოო ფორმად.
ლარვა სრულასაკოვანი ცხოველებისაგან განსხვავდება თავისი ფუნქციებით და აგებულებით, რაც დროებითი ორგანოებისა და ნაწილების განვითარებით ვლინდება. მეტამორფოზის დროს ეს ორგანოები იცვლება საბოლოო ([[დეფინიტური]]) ორგანოებით, რაც უფრო ხშირად თანდათანობით ხდება. ზოგჯერ მოკლე დროში ხდება და თანაც ყველა ნაწილის მეტნაკლებად ერთდროულად და მკვეთრად გარდაქმნით ([[კატასტროფული მეტამორფოზი]]). ზოგჯერ კი თითქმის ყველა [[ქსოვილი]]ს სრული დაშლით ([[ნეკრობიოზული მეტამორფოზი]]).
მაგალითად, უმაღლესი [[მწერების]] ([[ბუზები]], [[პეპლები]], [[ხოჭოები]]) ე.წ. სრული გარდაქცევისას ([[ჰოლომეტაბოლია]]) ჭუპრის სტადიაზე იშლება თითქმის ყველა ორგანო, ახალი ორგანოები კი არადიფერენცირებული უჯრედების გროვებიდან ვითარდება.
ზოგჯერ ერთი და იმავე ცხოველის ონტეგენეზში რამდენიმე ლარვული ფორმაა და, შერაბამისაე, მეტამორფოზიც რამდენჯერმე ხდება ([[ჰიპერმეტამორფოზი]]). ზოგი ცხოველის ლარვას გამრავლების უნარი აქვს; ზოგჯერ კი ლარვა მეტამორფოზს აღარ განიცდის, იზრდება და განაყოფიერებით მრავლდება, რასაც [[ნეოტენია]] ეწოდება.
არაპირდაპირი განვითარება და, შესაბამისად, მეტამორფოზიც უმეტესად პირველადია, მაგრამ არის შემთხვევები, როდესაც იგი წარმოიქმნება პირდაპირი (ულარვო) განვითარებიდან.<br>
|