ეროზია: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
clean up, removed: {{Link GA|tr}} using AWB
ხაზი 1:
{{მმ*|ეროზია (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
[[ფაილი:NegevWadi2009.JPG|thumb|260px|ეროზიული პროცესების შედეგი]]
[[ფაილი:Lower_Antelope_Canyon_478Lower Antelope Canyon 478.jpg|thumb|260პქ|ეროზია ერთ-ერთ კანიონში (აშშ)]]
'''ეროზია''' ([[ლათინური ენა|ლათ]]. erosio – ამოჭმა) — [[წყალი|წყლის]] ნაკადის დამანგრეველი ზემოქმედება [[კალაპოტი]]ს ამგებელ ქანებსა და [[ნიადაგი|ნიადაგზე]]. გაპირობებულია წყლის ჭავლის და ნაკადში ატივტივებული მყარი მასალის უშუალო მექანიკური მოქმედებით კალაპოტზე. აღნიშნული პროცესები, ჩვეულებრივ, ერთდროულად მიმდინარეობს. ნაკადის ეროზიულ უნარს განსაზღვრავს წყლის მასა, დინების სიჩქარე და მყარი მასალის რაოდენობა.
 
ხანგრძლივი ეროზიული მოქმედების შედეგად ნაკადი გამოიმუშავებს ისეთ გასწვრივ პროფილს, რომლის დახრილობა მატულობს შესართავიდან სათავისაკენ. ესაა ''წონასწორობის პროფილი'', რომლის ქვემო წერტილს ''ეროზიის ბაზისი'' ეწოდება.
 
ეროზიის ბაზისის დაწევა იწვევს ეროზიის გაძლიერებას, აწევა კი — შენელებას. ეროზიის შედეგად [[დედამიწა|დედამიწის ზედაპირზე]] წარმოიქმნება ხაზობრივი გავრცელების მქონე ეროზიული ფორმები — [[ხრამი]], [[ხევი (ხეობა)|ხევი]], [[ხეობა]], [[კანიონი]] და სხვა.
 
ეროზიის ზემოქედება [[რელიეფი]]ს მსხვილ ელემენტებზე (ქედი, მთის მასივი) იწვევს მათ დანაწევრებას და ეროზიული რელიეფის შექმნას, რელიეფის დანაწევრების სიღრმეს განსაზღვრას [[დედამიწის ქერქი]]ს ტექტონიკური მოძრაობის ხასითი. ფართო გაგებით ეროზია მიცავს [[ეგზოგენური პროცესები]]ს დამანგრეველ ზემოქმედებას. ეროზიულ პროცესებს მოყვება ეროზიული რელიეფის შექმნა, რომელიც მსოფლიოში საყოველთად არის გავრცელებული. გამონაკლისს არც [[საქართველო]] წარმოადგენს.
ხაზი 12:
საქართველოში ეროზიული რელიეფი მეტად ფართოდაა გავრცელებული. ეროზიული ფორმების უქონლობა მხოლოდ ისეთ სივრცეებს ახასიათებს, სადაც ამჟამად აკუმულაცია მიმდინარეობს ([[კოლხეთის დაბლობი|კოლხეთის დაბლობის შუა]], დაოჭაობებული ნაწილი). [[კავკასიონი]]ს მაღალ ნაწილებში და [[მცირე კავკასიონი|ანტიკავკასიონის]] უმაღლეს მასივებზე ისინი გარდაქმნილია [[ყინული]]ს მექანიკური მოქმედებით და ნაწილობრივ ამოვსებულია [[მყინვარი|მყინვარებითა]] და [[ფირნი]]ს მინდვრებით, ხოლო კირქვულ სუბსტრატზე მათ [[კარსტი|კარსტული]] დრენაჟის შედეგად წყლის ნაკადი დაუკარგავთ და „მკვდარი ხეობების“ სახით გვევლინებიან. ასეთი რელიქტური ეროზიული ხეობები, კარსტული მხარეების გარდა, სხვა რეგიონებშიცაა მდინარეული მოტაცებებისა და ჰავის გამშრალების შედეგად.
 
ცნება ეროზია შემოიღო ამერიკელმა გეოლოგმა [[გროვ კარლ ჯილბერტი|გროვ კარლ ჯილბერტმა]] [[1877]] წელს.
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
ხაზი 29:
[[კატეგორია:გეოლოგიური პროცესები]]
[[კატეგორია:აგრონომია]]
{{Link GA|tr}}
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ეროზია“-დან