ვიკიპედია

მარტინ ლუთერი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
ხაზი 62:
 
== ბიოგრაფია ==
მისი მშობლები, ჰანსი და მარგარიტა ლუთერები, ჯერ ქ. მიორში შემდეგ [[აისლებენი|აისლებენში]] და მანსფელდში დასახლდნენ, სადაც ჰანსი მეშახტედ მუშაობდა. მან საკმაო ფული დააგროვა და ამით [[1491]] წელს ადგილი მოიპოვა ქალაქის მაგისტრებს შორის. მისი სკოლის წლები არ იყო განსაკუთრებული. ეს იყო ლათინური სკოლა მანსფელდში, მაგდებურგში და ეიზენახში. [[1501]] წლის გაზაფხულზე მან ჩააბარა გერმანიის ერთ-ერთ უძველეს და საუკეთესო ერფურტის უნივერსიტეტში. მარტინ ლუთერმა გაიარა ჩვეულებრივი საგანმანათლებლო კურსი და [[1502]] წელს დაამთავრა უნივერსიტეტი ბაკალავრის წოდებით. მაგისტრის წოდება კი [[1505]] წელს მიიღო 17 კანდიდატთაგან მე-2 ადგილზე გასვლით.
{{ვიკი}}
მისი მშობლები, ჰანსი და მარგარიტა ლუთერები, ჯერ ქ. მიორში შემდეგ [[აისლებენი|აისლებენში]] და მანსფელდში დასახლდნენ, სადაც ჰანსი მეშახტედ მუშაობდა. მან საკმაო ფული დააგროვა და ამით [[1491]] წელს ადგილი მოიპოვა ქალაქის მაგისტრებს შორის. ბავშვობაზე ლუთერის მოგონებები გამოხატავენ ღვთის მოწიწებას და მკაცრ დისციპლინას, რომელიც დამახასიათებელი იყო იმ პერიოდისათვის. მისი სკოლის წლები არ იყო განსაკუთრებული. ეს იყო ლათინური სკოლა მანსფელდში, მაგდებურგში და ეიზენახში.
 
იმ ასაკში როცა ეს ნაკლებ სტუდენტს გამოსდის, მან მოახერხა და გაამართლა მშობლების იმედები. ჰანს ლუთერი იმაზე ოცნებობდა, რომ მარტინი იურისტი გამოსულიყო, ამიტომ არ იშურებდა ფულს მაღალფასიანი წიგნებისთვის, მაგრამ ის ძალიან გაბრაზდა როცა შეიტყო, რომ მარტინმა მშობლების დაუკითხავად გადაწყვიტა ბერად გახდომა და იპოვა თავშესაფარი ერფურტის ერთ-ერთ მონასტერში.▼
[[1501]] წლის გაზაფხულზე მან ჩააბარა ერფურტის უნივერსიტეტში - ერთ-ერთ უძველეს და საუკეთესო უნივერსიტეტში, რომელიც იმ დროისთვის არსებობდა [[გერმანია]]ში. ლუთერი გამოირჩეოდა იმით, რომ საუბრობდა დიდხანს და სერიოზულად რის გამოც მას ზედმეტსახელად ,,ფილოსოფოს’’ ეძახდნენ.
 
მრავალი სხვადასხვა ინფორმაცია არსებობს იმის შესახებ, თუ რატომ წავიდა მარტინ ლუთერი მონასტერში. ლუთერის ცხოვრების ერთ-ერთი მოვლენა რომელზეც არ არის საკმარისი ინფორმაცია, არის [[1505]] წლის [[2 ივლისი]];: ზაფხულის არდადეგების შემდეგ მატინი ბრუნდებოდა მშობლებიდან ერფურტში, მას სოფელ შტოტერნხაიმში მოუსწრო ძლიერმა ჭექა-ქუხილმა, შეშინებულმა წარმოთქვა: ,,მიშველე„მიშველე წმინდაო ანა და მე გავხდები ბერი”ბერი“. ამის გამო ლუთერი თავის ნაშრომში ,,ბერის„ბერის ყოფა”ყოფა“ წერდა კიდეც, რომ ის საკუთარი სურვილით არ გამხდარა ბერი, საშინელებამ და აგონიამ ის აიძულა ეს ნაბიჯი გადაედგა. მარტინმა გაყიდათავისგაყიდა თავის წიგნების დიდი ნაწილი და [[1505]] წლის [[17 ივლისი|ივლისს]] წავიდა.▼
მარტინ ლუთერმა გაიარა ჩვეულებრივი საგანმანათლებლო კურსი და [[1502]] წელს დაამთავრა უნივერსიტეტი ბაკალავრის წოდებით. მაგისტრის წოდება კი [[1505]] წელს მიიღო 17 კანდიდატთაგან მე-2 ადგილზე გასვლით.
 
ლუთერი გაწევრიანდა ,,ავგუსტინის„ავგუსტინის ორდენში”ორდენში“. ეს ორდენი [[XV საუკუნეშისაუკუნე]]ში ორიათასამდე ადამიანს ითვლიდა. მისი წესდება [[1504]] წელს შექმნა იოჰან ფონ შტაუფიცის ორდენის ქორეპისკოპოსმა, რომელიც შემდგომში ლუთერის მოძღვარი გახდა. მარტინ ლუთერი ბერად [[1506]] წელს აღიკვეცა და [[1507]] წლის [[მაისი|მაისში]] თავისი პირველი მესა ჩაატარა. ამასობაში კი ჰანს ლუთერი ეგუებოდა მისი შვილის გადაწყვეტილებას. მარტინს საშუალება მიეცა მამას დალაპარაკებოდა.▼
▲იმ ასაკში როცა ეს ნაკლებ სტუდენტს გამოსდის, მან მოახერხა და გაამართლა მშობლების იმედები. ჰანს ლუთერი იმაზე ოცნებობდა, რომ მარტინი იურისტი გამოსულიყო, ამიტომ არ იშურებდა ფულს მაღალფასიანი წიგნებისთვის, მაგრამ ის ძალიან გაბრაზდა როცა შეიტყო, რომ მარტინმა მშობლების დაუკითხავად გადაწყვიტა ბერად გახდომა და იპოვა თავშესაფარი ერფურტის ერთ-ერთ მონასტერში.
[[ფაილი:Martin_Luther,_1529.jpg|მინი]]
▲მრავალი სხვადასხვა ინფორმაცია არსებობს იმის შესახებ, თუ რატომ წავიდა მარტინ ლუთერი მონასტერში. ლუთერის ცხოვრების ერთ-ერთი მოვლენა რომელზეც არ არის საკმარისი ინფორმაცია, არის 1505 წლის [[2 ივლისი]]; ზაფხულის არდადეგების შემდეგ მატინი ბრუნდებოდა მშობლებიდან ერფურტში, მას სოფელ შტოტერნხაიმში მოუსწრო ძლიერმა ჭექა-ქუხილმა, შეშინებულმა წარმოთქვა: ,,მიშველე წმინდაო ანა და მე გავხდები ბერი”. ამის გამო ლუთერი თავის ნაშრომში ,,ბერის ყოფა” წერდა კიდეც, რომ ის საკუთარი სურვილით არ გამხდარა ბერი, საშინელებამ და აგონიამ ის აიძულა ეს ნაბიჯი გადაედგა. მარტინმა გაყიდათავის წიგნების დიდი ნაწილი და 1505 წლის [[17 ივლისი|ივლისს]] წავიდა.
 
[[1508]] წელს ლუთერმა დაიწყო ვიტენბერგის[[ვიტენბერგი]]ს უნივერსიტეტში მასწავლებლად მუშაობა, ეს ქალაქი ძალიან განსხვავდებოდა ერფურტისაგან, მიუხედავად ამისა უნივერსიტეტი მაინც ვითარდებოდა.▼
▲ლუთერი გაწევრიანდა ,,ავგუსტინის ორდენში”. ეს ორდენი XV საუკუნეში ორიათასამდე ადამიანს ითვლიდა. მისი წესდება [[1504]] წელს შექმნა იოჰან ფონ შტაუფიცის ორდენის ქორეპისკოპოსმა, რომელიც შემდგომში ლუთერის მოძღვარი გახდა. მარტინ ლუთერი ბერად [[1506]] წელს აღიკვეცა და [[1507]] წლის [[მაისი|მაისში]] თავისი პირველი მესა ჩაატარა. ამასობაში კი ჰანს ლუთერი ეგუებოდა მისი შვილის გადაწყვეტილებას. მარტინს საშუალება მიეცა მამას დალაპარაკებოდა.
 
[[1509]] წელს, მარტში ლუთერმა მიიღო ,,ბიბლიის„ბიბლიის ბაკალავრის”ბაკალავრის“ წოდება, ხოლო ერფურტში დაბრუნებისას მას მიენიჭა ,,სენტენციარიის”„სენტენციარიის“ ტიტული.▼
▲[[1508]] წელს ლუთერმა დაიწყო ვიტენბერგის უნივერსიტეტში მასწავლებლად მუშაობა, ეს ქალაქი ძალიან განსხვავდებოდა ერფურტისაგან, მიუხედავად ამისა უნივერსიტეტი მაინც ვითარდებოდა.
 
[[იოჰან ფონ შტაუფიცი|იოჰან ფონ შტაუფიცმა]] დიდი როლი შეასრულა მარტინ ლუთერის ცხოვრებაში. ის იყო მისი მასწავლებელი და დამცველი, მან დიდი როლი შეასრულა გერმანელი ავგუსტინელების გაერთიანებაში. მარტინ ლუთერი იყო იმ ორ ბერს შორის ერთ-ერთი, რომელიც [[რომი|რომში]] გააგზავნეს, რათა მათ ეცნობებინათ ოპოზიციური შეხედულებანი. ეს იყო ლუთერის ცხოვრებაში ყველაზე გრძელი მოგზაურობა და როგორც ღრმა კათოლიკე, ის იყო შეურაცხყოფილი რომის სულიერების სიმსუბუქით, მარტინის მისია კრახით დამთავრდა და ამის შემდეგ იგი გახდა ლოიალური მომხრე შტაუფიცის იდეოლოგიისაიდეოლოგიის ლოიალური მომხრე.▼
▲[[1509]] წელს, მარტში ლუთერმა მიიღო ,,ბიბლიის ბაკალავრის” წოდება, ხოლო ერფურტში დაბრუნებისას მას მიენიჭა ,,სენტენციარიის” ტიტული.
 
ლუთერმა მიიღო დოქტორის წოდება [[1512]] წლის [[19 ოქტომბერი|19 ოქტომბერს]], ეს ხარისხი კიდევ უფრო ცვლიდა მის სტატუსს საზოგადოებაში, ის ხელმძღვანელობდა ბიბლიის თეოლოგიის კათედრას, სწორედ ეს იქნაგახდა მისი ცხოვრების მთავარმთავარი საქმედსაქმე. ის ასწავლიდა სტუდენტებს და ამას თვლიდა თავის მთავა მიზნად.▼
▲[[იოჰან ფონ შტაუფიცი|იოჰან ფონ შტაუფიცმა]] დიდი როლი შეასრულა მარტინ ლუთერის ცხოვრებაში. ის იყო მისი მასწავლებელი და დამცველი, მან დიდი როლი შეასრულა გერმანელი ავგუსტინელების გაერთიანებაში. მარტინ ლუთერი იყო იმ ორ ბერს შორის ერთ-ერთი, რომელიც რომში გააგზავნეს, რათა მათ ეცნობებინათ ოპოზიციური შეხედულებანი. ეს იყო ლუთერის ცხოვრებაში ყველაზე გრძელი მოგზაურობა და როგორც ღრმა კათოლიკე, ის იყო შეურაცხყოფილი რომის სულიერების სიმსუბუქით, მარტინის მისია კრახით დამთავრდა და ამის შემდეგ იგი გახდა ლოიალური მომხრე შტაუფიცის იდეოლოგიისა.
 
▲ლუთერმა მიიღო დოქტორის წოდება [[1512]] წლის [[19 ოქტომბერი|19 ოქტომბერს]], ეს ხარისხი კიდევ უფრო ცვლიდა მის სტატუსს საზოგადოებაში, ის ხელმძღვანელობდა ბიბლიის თეოლოგიის კათედრას, სწორედ ეს იქნა მისი ცხოვრების მთავარ საქმედ. ის ასწავლიდა სტუდენტებს და ამას თვლიდა თავის მთავა მიზნად.
 
ასე გრძელდებოდა მანამ, სანამ ჯანმრთელობის გაუარესებამ და სიბერემ არ შეუშალა ხელი. ის ყოველთვის ასრულებდა იმ წესებს, რასაც მისგან მოითხოვდა მისი ორდენი, მაგრამ მალე ის დადგა ახალი სირთულეების წინაშე. ის ებრძოდა თავის თავში ეჭვს, მან ისწავლა მოთმინება, მაგრამ ამით ის ვერ იღებდა სიამოვნებას. თავის სულიერ ძმებთან ურთიერთობით მან ვერ იპოვა პასუხები ,,ოკამისტების” თეოლოგიათი.
 
მარტინ ლუთერი ხვდებოდა, რომ ღმერთის მიმართ მორჩილება მდგომარეობდა არა მის სიყვარულში, არამედ შიშში. ის ბევრს ფიქრობდა თუ როგორ გადაეწყვიტა ეს დილემა და ბოლოს ის მიხვდა, რომ ღვთის მართლმსაჯულება მდგომარეობდა იმაში თუ მორწმუნე როგორ ცხოვრობდა.
 
ლუთერმა შეძლო ამოეხსნა ბიბლიის ის ნიუანსები რასაც აქამდე ვერ სცემდა პასუხს და მან დაიწყო ქადაგება თავის მონასტერში [[1511]] წლიდან. მისი კათედრა იყო მისი ქადაგების ცენტრი. ის ხალხისთვის გასაგებ ენაზე გადასცემდა ბიბლიის შინაარსს და უკავშირებდა მას, მათ ცხოვრებას. [[1515]] წლის აპრილიდან ის 11 სხვადასხვა მონასტრის ეპისკოპოსი იყო. ამით მან უფრო დიდი გამოცდილება მიიღო.
 
იმ დროისთვის წარმოიქმნა კრიზისი ევროპის ბევრ უნივერსტიტეტში და ახალი უნივერსიტეტი, რომელიც არსებობდა ვიტენბერგში განიცდიდა თვითგამორკვევის აუცილებლობას. ლუთერის მისვლამდე ამ უნივერსტიტეტის წამყვანი პროფესორი [[მარტინ პოლიხი]] განიცდიდა ჰუმანისტების გავლენას.
 
უნივერსიტეტში ლუთერის მისვლის შემდეგ, მან განახორციელა თავისი ახალი პროგრამა და არისტოტელეს[[არისტოტელე]]ს და სხვა ფილოსოფოსთა მოსაზრებებით გაამყარა ბიბლიური [[ჰუმანიზმი]] და მიმართა [[ბიბლია|ბიბლიის]] სწავლებას. მან გამოიყენა [[ებრაული ენა|ებრაული]], [[ბერძნული ენა|ბერძნული]] და [[ლათინური ენა|ლათინური]] ენების გამოცდილებები, ,,წმინდა„წმინდა მამების”მამების“ წერილები და ნათრომებინაშრომები. მან შექმნა თავისი ახალი პროგრამა. ლუთერს ამ პროგრამის უნივერსიტეტში განსახორციელებლად დაეხმარნენ მისი კოლეგა კარლ შტადტი და ახალგაზრდა ფილიპ მალანხტონი. [[1517]] წელს მან დაამთავრა ამ პროგრამის შექმნა, მაგრამ მან ვერ შეძლო მთლიანად მთელს ქვეყანაში განეხორციელებინა იგი. მხოლოდ [[ვიტენბერგი|ვიტენბერგში]] ბატონობდა მისი თეორია. მართალია, მაშინ მისი თეორიის მიმდევრები ცოტანი იყვნენ, მაგრამ მოგვიანებით მის ამ თეორიას სხვა ბედი ელოდა. ლუთერი ვერც კი წარმოიდგენდა, რომ მისი თეორიები დაუდებდნენ საფუძველს ახალ რეფორმებს, რომელსაც შემდგომ მთელი დასავლური ქრისტიანული სამყარო გაიზიარებდა. მარტინ ლუთერი გარდაიცვალა [[1546]] წლის [[18 თებერვალი|18 თებერვალს]] ქ.ქალაქ ეისლებერნში[[აისლებენი|აისლებენში]].
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/მარტინ_ლუთერი“-დან