ფიჯი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 475:
=== სოფლის მეურნეობა ===
[[სოფლის მეურნეობა]] რჩება ფიჯის ეკონომიკის ერთ-ერთ მთავარ სექტორად, რომელიც არა მარტო უზრუნველყოფს ქვეყნის [[კვების უსაფრთხოება]]ს, არამედ ხელს უწყობს სოფლის დასახლებული პუნქტების განვითარებას, დასაქმებით უზრუნველყოფს ფიჯის მოსახლეობის დაახლოებით 65 %-ს და თავს უყრის ქვეყნის სავალუტო შემოსავლების დაახლოებით 43 %-ს<ref name="ag4">{{წიგნი|ნაწილი=1.2 Economy|სათაური=Report on the Fiji National Agricultural Census 2009|წყარო=http://www.agriculture.org.fj/census-report/national-agriculture-census-report.pdf|ადგილი=Suva, Fiji|გამომცემლობა=Department of Agriculture. Economic Planning and Statistics Division|წელი=2009|pages=4}}</ref><ref name="Today41">{{წიგნი|წყარო=http://www.fijiembassydc.com/downloads/FijiToday2004-5.pdf|ნაწილი=Agriculture|სათაური=Fiji Today 2004/2005|გამომცემლობა= Ministry of Information, Communications and Media Relations of Fiji|pages=41|allpages=84}}</ref>. ამავე დროს უკანასკნელ ათწლეულში აღინიშნება სოფლის მეურნეობის წილის დაცემა ეროვნული მშპ-ის სტრუქტურაში: თუ 2001 წელს ის შეადგენდა მშპ-ის 12,3 %-ს, 2009 წელს უკვე 9,5 %-ს. ამ პროცესის ძირითად მიზეზებია — სოფლის მეურნეობის ძლიერი დამოკიდებულება ამინდის პირობებზე, კერძო ინვესტიციების შემცირება, [[წარმოების ფაქტორები]]ს მაღალი ფასების გამო წარმოების მაღალი ღირებულება<ref name="ag4" />.
 
==== მიწადმოქმედება ====
ძირითადი სასოფლო სამეურნეო დარგია [[მიწადმოქმედება]]. თუმცა ფიჯის საერთო ფართობი აჭარბებს 18 ათას კმ²-ს, ამ მიწის მხოლოდ 16 %-ია ვარგისი დამუშავებისათვის<ref name="Today41" />. დასამუშავებელი მიწები კონცენტრირებულია სანაპირო დაბლობების, მდინარეების დელტის და დაბლობების გასწვრივ, რომლებიც მდებარეობენ ქვეყნის ორ დიდ კუნძულზე — [[ვიტი-ლევუ]]ზე და [[ვანუა-ლევუ]]ზე. დასამუშავებელი მიწების 24 % დაკავებულია [[შაქრის ლერწამი|შაქრის ლერწმის]] მოყვანაზე, 23 % — [[ქოქოსის პალმა|ქოქოსის პალმის]], ხოლო დანარჩენი 53 % — სხვა კულტურების მოყვანაზე. მიუხედავად იმისა, რომ ფიჯის მიწების 83 % ეკუთვნის ქვეყნის მკვიდრი მოსახლეობის წარმომადგენლებს — [[ფიჯელები|ფიჯელებს]], სასოფლო სამეურნეო პროდუქციის ძირითადი მწარმოებლები ადგილობრივი [[ფიჯი-ინდოელები]] არიან, რომლებიც კუნძულებზე ბრიტანელმა კოლონიზატორებმა შემოიყვანეს XIX საუკუნის ბოლოს XX საუკუნის დასაწყისში<ref name="Today41" />.
 
ფიჯის მთავარ ძირითადი სასოფლო სამეურნეო კულტურაა შაქრის ლერწამი. მისგან წარმოებულ [[შაქარი|შაქარზე]] მოდის ქვეყნის მშპ-ის 2,2 % და ექსპორტის თითქმის 11,7 %<ref>{{წიგნი|ნაწილი=Sugar|სათაური=Report on the Fiji National Agricultural Census 2009|წყარო=http://www.agriculture.org.fj/census-report/national-agriculture-census-report.pdf|ადგილი=Suva, Fiji|გამომცემლობა=Department of Agriculture. Economic Planning and Statistics Division|წელი=2009|pages=21-22}}</ref>. შაქრის ლერწმის მოყვანის ძირითადი რაიონებია: — მბა, ლაუტოკა, სინგატოკა, ნანდი, ტავუა, რაკირაკი, ლამბასა და სეანგანგა<ref name="TodaySugar">{{წიგნი|წყარო=http://www.fijiembassydc.com/downloads/FijiToday2004-5.pdf|ნაწილი=Agriculture. Sugar|სათაური=Fiji Today 2004/2005|გამომცემლობა=Ministry of Information, Communications and Media Relations of Fiji|pages=41-42|allpages=84}}</ref>. ქვეყანაში შაქრის წარმოება სამთავრობო კორპორაცია ''«Fiji Sugar Corporation»''-ის მთლიანი კონტროლის ქვეშაა, რომლის მფლობელობაში იმყოფება ოთხი ქარხანა, რომლებიც მდებარეობენ ქალაქებში: [[ლაუტოკა]], [[მბა (ქალაქი)|მბა]], [[რაკირაკი]] და [[ლამბასა]]. მთლიანად 2010 წელს მოყვანილია 1,8 მილიონი ტონა შაქრის ლერწამი (20,9 %-ით ნაკლები 2009 წელთან შედარებით) და ნაწარმოებია 132 ათასი ტონა შაქარი (21,5 %-ით ნაკლები 2009 წელთან შედარებით), რომლის ძირითადი მომხმარებლები არიან [[ევროპის კავშირი]]ს ქვეყნები, [[აშშ]], [[მალაიზია]], [[ახალი ზელანდია]] და [[ჩინეთი]]<ref>{{წიგნი|ავტორი=http://www.reservebank.gov.fj/docs2/Quarterly%20Review%20%28December%202010%29.pdf.|ნაწილი=The Domestic Economy. Production. Cane and sugar|სათაური=Quarterly Review - December 2010|ადგილი=Suva, Republic of Fiji|გამომცემლობა=Reserve Bank of Fiji|წელი=2010}}</ref><ref name="TodaySugar" />. უკანასკნელ ათწლეულში მოყვანილი შაქრის ლერწმის მოცულობის შემცირება მნიშვნელოვან წილად აიხსნება ადგილობრივი ინდოელი მოსახლეობისთვის მიწის არენდის ვადის ამოწურვით, რომელიც იმყოფება მკვიდრი ფიჯელების საკუთრებაში. ამას გარდა, ევროპის კავშირმა გააუქმა შეღავათიანი ფასები შაქრის ექსპორტზე [[აფრიკა|აფრიკის]], [[კარიბის ზღვა|კარიბის ზღვის]] და [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] ქვეყნებიდან<ref name="Obstacles28">{{წიგნი|ავტორი=Ron Duncan and Haruo Nakagawa.|სათაური=Obstacles to economic growth in six Pacific Island countries|წყარო=http://siteresources.worldbank.org/INTDEBTDEPT/Resources/468980-1206974166266/4833916-1206989877225/DuncanNakagawaObstacles.pdf|გამომცემლობა=World Bank|წელი=2006|pages=28|allpages=67}}</ref>.
 
ფიჯის სოფლის მეურნეობაში მთავარ ადგილს იკავებს ქოქოსის პალმის მოყვანა, რომელიც გამოიყენება [[კოპრა|კოპრის]] და [[ქოქოსის ზეთი]]ს წარმოებისათვის. 1991 წლის სასოფლო სამეურნეო აღწერის თანახმად, ქოქოსის პალმით დაკავებული იყო მიწის 46 ათასი ჰა, რომელზეც დარგული იყო 600 ათას ერთეულ ხეზე მეტი. 2009 წელს ამ მაჩვენებლებმა შესაბამისად შეადგინეს 15 ათასი ჰა და 560 ათასი ხე<ref>{{წიგნი|ნაწილი=Coconut|სათაური=Report on the Fiji National Agricultural Census 2009|წყარო=http://www.agriculture.org.fj/census-report/national-agriculture-census-report.pdf|ადგილი=Suva, Fiji|გამომცემლობა=Department of Agriculture. Economic Planning and Statistics Division|წელი=2009|pages=22}}</ref>. ქვეყანაში კოპრის წარმოების ძირითადი ცენტრებია — [[ჩრდილოეთი ოლქი (ფიჯი)|ჩრდილოეთი]] და [[აღმოსავლეთი ოლქი (ფიჯი)|აღმოსავლეთი ოლქები]]<ref>{{წიგნი|წყარო=http://www.fijiembassydc.com/downloads/FijiToday2004-5.pdf|ნაწილი=Agriculture. Copra and Coconut Oil|სათაური=Fiji Today 2004/2005|გამომცემლობა=Ministry of Information, Communications and Media Relations of Fiji|pages=42|allpages=84}}</ref>.
 
სხვა საკვებ კულტურებს, რომლებიც მოიყვანება და იწარმოება ფიჯის ტერიტორიაზე, მიეკუთვნება [[კაკაო]] (39 ტონა, 2009 წელს; მოყვანის ცენტრი — ჩრდილოეთი ოლქი; ძირითადი იმპორტიორებია — [[ავსტრალია]], [[იაპონია]], [[აშშ]], [[ამერიკის სამოა]], [[კანადა]], [[სამოა]], [[ვანუატუ]])<ref>{{cite web|url=http://www.cocoabello.org/fiji_cocoa_industry_2005.pdf|title=Fiji Cocoa Industry. Brief Industry Prifile|last=Waqainabete|first=Paula.|date=2005|publisher=Fiji AgTrade|pages=p. 1|lang=en|accessdate=2012-01-04|archiveurl=http://www.webcitation.org/64RNcyk01|archivedate=2012-01-04}}</ref>, [[ლეღვი]] (2 ათასი ტონა, 2009 წელს), [[კავა]] (6 ათასი ტონა, 2009 წელი), [[ტარო (მცენარე)|ტარო]] (56 ათასი ტონა, 2009 წელს), [[მანიჰოტი]] (58 ათასი ტონა, 2009 წელს), [[ბრინჯი]] (4 ათასი ტონა, 2009 წელს; 29 ათასი ტონა, 1991 წელს). ასევე ვითარდება [[მებაღეობა]], რომლის მოსავალიც გადის ექსპორტზე, პირველ რიგში, [[ახალი ზელანდია|ახალ ზელანდიაში]] და [[იაპონია]]ში<ref>{{წიგნი|წყარო=http://www.fijiembassydc.com/downloads/FijiToday2004-5.pdf|ნაწილი=Agriculture. Fruits and Vegetables|სათაური=Fiji Today 2004/2005|გამომცემლობა=Ministry of Information, Communications and Media Relations of Fiji|pages=44-45|allpages=84}}</ref>. ძირითადი კულტურებია — [[ანანასი]] (2,8 ათასი ტონა, 2009 წელს), [[ბანანი]] (3,4 ათასი ტონა, 2009 წელს), [[ნესვის ხე]] (335 ტონა, 2009 წელს)<ref>{{წიგნი|ნაწილი=Table 3.10: Area, production and sales of permanent crops at national level|სათაური=Report on the Fiji National Agricultural Census 2009|წყარო=http://www.agriculture.org.fj/census-report/national-agriculture-census-report.pdf|ადგილი=Suva, Fiji|გამომცემლობა=Department of Agriculture. Economic Planning and Statistics Division|წელი=2009}}</ref>.
 
==სქოლიო==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ფიჯი“-დან