ირანის ისტორია: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
clean up, replaced: პირველ რიგში → უპირველეს ყოვლისა (2) using AWB
ხაზი 64:
სასანიანთა იმერიას სამ ძრითად პერიოდად ყოფენ 1) [[III საუკუნე|III]] – [[IV საუკუნე|IV]] საუკუნეები , იმპერიის ჩამოყალიბების პროცესი . 2) [[V საუკუნე|V]] – [[VI საუკუნე|VI]] საუკუნეების დასაწყისი , სტაგნაცია და გარკვეული დაკნინება , რაც უპირველესად გამოწვეული იყო ცენტრალური აზიიდან წამოსული [[ჰუნები|ჰუნების]] (ჰეფთალიტების) ტომებთან დაპირისპირებით . 3) [[VI საუკუნე|VI]] – [[VII საუკუნე|VII]] სს - პერიოდი იწყება [[ხოსრო II|ხოსრო II ანუშირვანის]] , ყველაზე მნიშვნელოვან სასანი შაჰის მეფობით და სახელმწიფოს არნახული გაძლიერებით , რაც დროებითი მოვლენა გამოდგა და დასრულდა იმპერიის დაცემით [[არაბეთის იმპერია|არაბთა]] დაპყრობის შედეგად .
 
სასანიდებმა ააღორძინეს და სრულქმნეს [[მაზდეანობა|მაზდეანური]] რელიგია [[ზოროასტრიზმი]] , რომელიც ქვეყნის ცენტრალიზაციის პროცესში მათ ძლიერ იდეოლოგიურ იარაღად იქცა . გავრცელებული იყო [[ქრისტიანობა|ქრისტიანობაც]] მაგრამ შაჰები პირველუპირველეს რიგშიყოვლისა მფარველობდნენ , [[ბიზანტია|ბიზანტიის]] მიერ მათი მთავარი პოლიტიკუროი მოწინააღმდეგის, დევნილ ქრისტიანულ მიმდინარეობებს ([[ნესტორიანელობა]]ს , [[მონოფიზიტობა]]ს ) .
 
სასანიანთა ირანის ფეოდლური საზოგადოება ოთხ კატეგორიისგან შედგება : [[ქურუმი|ქურუმები]] , მეომრები , მიწათმოქმედნი და ხელოსნები . იმპერია დაყოფილი იყო 26 პროვინციად , თუმცა ამ პროვინციათაგან ზოგიერთი იმპერიის უშუალო ნაწილს არ წარმოადგენდა და მასთან ვასალურ დამოკიდებულება აკავშირებდა (ერთი პერიოდი ასეთი ვასლი იყო - [[იბერია]]ც) .
ხაზი 95:
თავდაპირველად აბასიდების არმიას სათავეში , [[აბუ მუსლიმი]] მეთაურობდა . აბუ მუსილმი არაბულ ირანული წარმოშობის იყო . უკვე აშკარად გამოჩნდა სპარსელების დაწინაურება სახალიფოში . 750 წლიდან აბასიდებმა უკვე ოფიციალურად შეცვალეს ომიანთა დინასტია .<ref name="Islamic Conquest">[http://www.iranchamber.com/history/islamic_conquest/islamic_conquest.php Islamic Conquest]</ref>
 
[[არაბები|არაბთა]] პრივილეგიები წარსულს ჩაბარდა, პირველუპირველეს რიგშიყოვლისა საქმე ეხება [[ირანელები|სპარსელების]] აღზევებას, რომლებმაც უმნიშვნელოვანესი როლი შეასრულეს არაბული სახელმწიფოს ისლამურად გარდაქმნაში, სახელმწიფო მმართველების სისტემის სრულყოფას და კულტურულად განვითარებას. [[აბასიანები|აბასიანებმა]] სტატხტო ქალაქი [[დამასკო]]დან, გადაიტანეს [[ერაყი|ერაყში]] რომელიც დიდი კოსმოპოლიტური იმპერიის ცენტრი იყო ძველ აღმოსავლეთში. ახალი დედაქალაქი [[ბაღდადი]] [[ევფრატი|ევფრატის]] აღმოსავლეთ ნაპირზე გაშენდა. სიმბოლურად სწორედ ახალი დედაქალაქის მახლობლად იყო [[სასანიანები|სასანიანა]] დედაქალაქის [[ქტესეფონი]]ს ნანგრევები. სწორედ ბაღდადში მეფობდნენ აბასიანები ხუთი საუკუნის განმავლობაში, თავდაპირველად როგორც იმპერიის ეფექტური მმართველები , ხოლო პოლიტიკური დაკნინების შემდეგ როგორც ნომინალური მმართველები, როდესაც რეალური ძალაუფლება სხვათა, უპირველესად სამხედრო მეთაურების ხელში იყო.
 
ამდენად მოხდა [[იმპერია|იმპერიის]] ცენტრის უფრო აღმოსავლეთით გადანაცვლება, ძველი ირანული [[ცივილიზაცია|ცივილიაციის]] სიახლოვეს . დასრულდა [[არაბები|არაბთა]] მონოპოლია სახელისუფლებო თანამდებობზე. აღორძინდა სპარსული ტრადიციები. პირველად ისლამურ სახელმწიფოში შეიქმნა რეგულარული ჯარი. აბასიანი ხალიფა უკვე არაფრით გავდა თავის წინამორბედ ომიან ხალიფას, რომელიც პრაქტიკულად არაბი ტომების მეთაურების მბრძანებელი იყო. ის წარმოადგენდა ძველაღმოსავური სტილის ავტოკრატ მმართველს.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ირანის_ისტორია“-დან