ქართველთა ეთნარქები: განსხვავება გადახედვებს შორის

ქართლოსს მიუღია თარგამოსისაგან ტერიტორია, რომელსაც აღმოსავლეთით ესაზღვრებოდა [[ჰერეთი]] და [[მდინარე ბერდუჯი]], დასავლეთით — [[შავი ზღვა|პონტოს ზღვა]], სამხრეთით — მტკვარ-არაქსის წყალგამყოფი [[ბამბაკის ქედი]], ჩრდილოეთით — ღადოს მთა (კავკასიონის განშტოება); მცხეთოსს — მიწა-წყალი [[არაგვი]]ს დასავლეთით, [[კასპიის ზღვა|სპერის ზღვა]]მდე; გარდაბოსის ტერიტორიას აღმოსავლეთით[[აღმოსავლეთი]]თ ესაზღვრებოდა [[მდინარე]] [[ბერდუჯი]], დასავლეთით[[დასავლეთი]]თ — ქ. გაჩიანი, სამხრეთით[[სამხრეთი]]თ — მტკვარ-არაქსის წყალგამყოფი [[ბამბაკის ქედი]], ჩრდილოეთით[[ჩრდილოეთი]]თ — [[მტკვარი]].

კახოსის მიწა-წყალი ყოფილა კავკასიონსა და კახეთის მთას შორის, არაგვიდან ვიდრე ტყე-ტბამდე; კუხოსისა — არაგვიდან ჰერეთამდე, კახეთის მთასა და მტკვარს შორის; გაჩიოსისა სკვირეთის მდინარიდან, ვიდრე აბოცის თავამდე; უფლოსისა — არაგვიდან ვიდრე ტასისკარამდე და ფარავნამდე; ოძრხოსისა — ტასისკარიდანტაშისკარიდან სპერის ზღვამდე; ჯავახოსისა — ფარავნიდან მტკვრის სათავემდე.

[[ლეონტი მროველისმროველი]]ს მიერ შექმნილი ქართველთა ეთნარქების სქემა მწიგნობრული წარმოშობისაა, რადგან ამ სქემის თანახმად კავკასიაში თავდაპირველად ქართლოსმა მიიღო თავისი წილი მიწა-წყალი, შემდეგ კი ქართლოსის შვილები და შვილიშვილები ღებულობენ თავ-თავიანთ წილს და ამის გამო ლეონტი მროველის მიერ „ქართლისიანებად“ იწოდებიან. [[ბერძენიშვილი, ნიკოლოზ|ნ. ბერძენიშვილის]] დაკვირვებით, მთელ ქვეყანას „ქართლი“ მხოლოდ მისი ერთ სახელმწიფოდ გადაქცევის შედეგად ეწოდა და მანამდე აქ არსებული ხევთა გაერთიანებანი, მეტ-ნაკლებად დიდსა თუ მცირე ტომებად, საკუთარ ინდივიდუალური სახელებს ატარებდნენ (კახები, კუხები, კლარჯები, ვიტერუხები, შავშები, ჯავახები …ჯავახები…). ეს ფაქტია არეკლილი ლეონტის ლეგენდაში მცხეთოსის, მისი ძმებისა და შვილების შესახებ.

ქართველ ეთნარქთა სახელებში იმ ჰეგემონ ტომთა სახელები აისახა, რომელთაც „ქართლოსიანებად“ წოდებული ტომები გააერთიანეს კლასობრივი საზოგადოების ჩამოყალიბების გზაზე. ისტორიული პროცესი ლეონტი მროველის მიერ შემუშავებული ქართლოსიანთა სქემის პირუკუ მიმდინარეობდა, რადგან ქართლის ქვეყანა ქართლის სამეფოს სახით ხევების (მცირე სოციალური ორგანიზმების) გაერთიანებიოს შედეგად ჩამოყალიბდა. თვით ხევების გაერთიანების პროცესში ნ. ბერძენიშვილი ორ ეტაპს გამოყოფდა. პირველი ეტაპი იმ მიწა-წყალზე არსებულ ხევთა გაერთიანებას გულისხმობდა, რომელიც ლეონტი მროველის მიერ შემოსაზღვრულ ქართლოსიანთა წილი მიწა-წყლის საზღვრებში იმყოფებოდა, მეორე ეტაპი კი — ისტორიული [[შიდა ქართლისქართლი]]ს („ქართლოსიან“ უფროსის წილი მიწა-წყალი) მოსახლე ქართლის ტომის მმართველი სახლის მიერ დანარჩენ „ქართლოსიანთა“ მიწა-წყლის დაპყრობას, რაც [[ქართლის სამეფოსსამეფო]]ს წარმოქმნას ნიშნავდა ქართლის ქვეყნის სახით.

* ''{{ქსე|10|461-462|მამულია გ.,'' ქსე, ტ. 10, გვ. 461—462, თბ., 1986}}