პლანეტა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 511:
რადგანაც „ცხელი იუპიტერებს“ თავიანთ დედავარსკვლავთან ძალიან ახლო მდებარეობა აქვს, ისინი თავიანთ ატმოსფეროებს სწრაფად კარგავენ [[ვარსკვლავი#გამოსხივება|ვარსკვლავური გამოსხივების]] გამო, რომელიც [[კომეტა|კომეტის]] კუდს ძალიან წააგავს.<ref>{{cite press release |first1=Donna |last1=Weaver |first2=Ray |last2=Villard |url=http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/07/full/ |title=Hubble Probes Layer-cake Structure of Alien World's Atmosphere |publisher=Space Telescope Science Institute |date=2007-01-31 |accessdate=2011-10-23}}</ref><ref>{{cite journal | journal=Nature |last1=Ballester |first1=Gilda E. |author2=Sing, David K.; Herbert, Floyd |title=The signature of hot hydrogen in the atmosphere of the extrasolar planet HD 209458b |volume=445 |year=2007 |doi=10.1038/nature05525 |pmid=17268463 |issue=7127 |bibcode=2007Natur.445..511B | pages=511–4}}</ref> შესაძლოა, ამ პლანეტებს აქვს უზარმაზარი განსხვავება [[ტემპერატურა|ტემპერატურებში]] დღესა და ღამეს შორის, რომელიც წარმოქმნის ზებგერით ქარებს,<ref>{{cite journal | last1=Harrington |first1=Jason |author2=Hansen, Brad M.; Luszcz, Statia H.; Seager, Sara |title=The phase-dependent infrared brightness of the extrasolar planet Andromeda b |journal=Science |volume=314 |year=2006 |doi=10.1126/science.1133904 |laysummary=http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/spitzer-20061012.html |laysource=NASA press release |laydate=2006-10-12 |pmid=17038587 |issue=5799 |bibcode=2006Sci...314..623H | pages=623–6|arxiv = astro-ph/0610491 }}</ref> თუმცა HD 189733 b-ს დღისა და ღამის მხარეს ძალიან მსგავსი ტემპერატურები აქვს, რაც იმაზე მიუთითებს, რომ პლანეტის ატმოსფერო ეფექტურად ანაწილებს [[ვარსკვლავი]]ს ენერგიას პლანეტის გარშემო.<ref name="knutson" />
 
====მაგნიტოსფერო====
====მაგნეტოსფერო====
 
[[File:მაგნეტოსფერომაგნიტოსფერო.jpg|thumb|right|300px|[[დედამიწის მაგნიტური ველი|დედამიწის მაგნეტოსფეროსმაგნიტოსფეროს]] სქემა.]]
 
პლანეტის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მახასიათებელი არის [[მაგნიტური მომენტი]], რომელიც წარმოქმნის [[მაგნეტოსფერომაგნიტოსფერო]]ს. [[მაგნიტური ველი]]ს არსებობა მიუთითებს იმაზე, რომ პლანეტა [[გეოლოგია|გეოლოგიურად]] კვლავ ცოცხალია. სხვანაირად რომ ვთქვათ, მაგნიტიზირებულ პლანეტას აქვს თავის შინაგან სტრუქტურაში აქვს ელექტრულად გამტარი მატერიის ნაკადი, რომელიც მაგნიტურ ველს წარმოქმნის. ეს ველი მნიშვნელოვნად ცვლის პლანეტისა და [[მზიური ქარი]]ს ურთიერთქმედებას. მაგნიტიზირებული პლანეტა მზიურ ქარში ქმნის ღრუს თავის გარშემო, რომელსაც მაგნეტოსფერომაგნიტოსფერო ეწოდება, რომელშიც შეუძლებელია მზიური ქარის შეჭრა. მაგნეტოსფერომაგნიტოსფერო პლანეტაზე ბევრად დიდი შეიძლება იყოს. ამის საპირისპიროდ, არამაგნეტიზირებულარამაგნიტიზირებულ პლანეტას მხოლოდ მცირე მაგნეტოსფერომაგნიტოსფერო აქვს, რომელიც გამოწვეულია [[იონოსფერო]]ს მზიურ ქართან ურთიერთქმედებით. მას არ შეუძლია პლანეტის ეფექტურად დაცვა.<ref name="Kivelson2007" />
 
[[მზის სისტემა|მზის სისტემის]] 8 პლანეტიდან მხოლოდ [[ვენერა (პლანეტა)|ვენერასა]] და [[მარსი (პლანეტა)|მარსს]] არ აქვს ასეთი მაგნიტური ველი.<ref name="Kivelson2007" /> გარდა ამისა, [[იუპიტერი|იუპიტერის]] მთვარე [[განიმედე]]საც აქვს [[ატმოსფერო]]. მაგნეტიზირებულმაგნიტიზირებულ პლანეტებს შორის [[მერკური (პლანეტა)|მერკურის]] მაგნიტური ველი ყველაზე სუსტია და თითქმის არ შეუძლია მზიური ქარისგან პლანეტის დაცვა. განიმედეს მაგნიტური ველი რამდენიმეჯერ აღემატება, ხოლო იუპიტერისა კი [[მზის სისტემა]]ში ყველაზე ძლიერია (იმდენად ძლიერი, რომ სერიოზული რისკი არსებობს მის მთვარეებზე ადამიანებით დაკომპლექტებული მომავალი მისიისას). სხვა გიგანტი პლანეტების მაგნიტური ველი სიძლიერით თითქმის დედამიწის ტოლია, მაგრამ მათი მაგნიტური მომენტი შესამჩნევად დიდია. [[ურანი (პლანეტა)|ურანისა]] და [[ნეპტუნი (პლანეტა)|ნეპტუნის]] მაგნიტური ველები ძალზე დახრილია მათი ბრუნვის ღერძებთან მიმართ და პლანეტების ცენტრებიდან გადაადგილებულია.<ref name="Kivelson2007">{{cite book | last1=Kivelson |first1=Margaret Galland |author2=Bagenal, Fran |chapter=Planetary Magnetospheres |title=Encyclopedia of the Solar System |year=2007 |publisher=Academic Press |editor= Lucyann Mcfadden, Paul Weissman, Torrence Johnson |isbn=978-0-12-088589-3 |page=519}}</ref>
 
2004 წელს ასტრონომთა ჯგუფმა ჰავაიდან აღმოაჩინა [[ეგზოპლანეტა]] [[ვარსკვლავი|ვარსკვლავ]] [[HD 179949]]-ის გარშემო, რომელიც ისე ჩანდა, რომ ქმნიდა [[მზის ლაქა]]ს თავისი დედავარსკვლავის ზედაპირზე. გუნდმა წამოაყენა ჰიპოთეზა, რომ პლანეტის მაგნეტოსფერომაგნიტოსფერო გადასცემდა [[ენერგია]]ს [[ვარსკვლავი]]ს ზედაპირზე, შედეგად იზრდებოდა მისი ისედაც მაღალი, 7,760 [[ცელსიუსის სკალა|°C-იანი]] [[ტემპერატურა]] 400 °C-ით.<ref>{{cite web | title=Magnetic planet |first=Amanda | last=Gefter | work=Astronomy |date=2004-01-17 |url=http://www.astronomy.com/asy/default.aspx?c=a&id=2090 |accessdate=2008-01-29}}</ref>
 
===მეორეული მახასიათებლები===
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/პლანეტა“-დან