მამლუქები: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ 46.49.98.80-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა Otogi-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია |
|||
ხაზი 8:
ერაყში მამლუქთა ბატონობა დაიწყო 1749 წლიდან. მათ 82 წლის განმავლობაში მართეს ერაყი და მნიშვნელოვანი ღონისძიებებიც გაატარეს. ერაყის გაძლიერებაში დიდი ღვაწლი მიუძღვით წარმოშობით ქართველ ფაშებს: [[სულეიმან აბე ლაილი|სულეიმან აბე ლაილს]] (1749-1762), [[სულეიმან ქუჩუქი|სულეიმან ქუჩუქს]] (1807-1810) და [[დაუდ-ფაშა გურჯი|დაუდ-ფაშა გურჯს]] (1816-1831). 1829 წელს დაუდ-ფაშა სულთანს განუდგა, 1831 წლის 16 სექტემბერს იგი სულთნის ჯარებმა დაამარცხა და ერაყიდან განდევნეს, სხვა მამლუქი ბეგები დახოცეს. ამით მამლუქთა ბატონობა დასრულდა.
==მამლუქები საქართველოდან==
ოსმალეთის, როგორც ცენტრალური, ისე პროვინციული ელიტა ყიდულობდა ქართველ ახალგაზრდებს, ასწავლიდა მათ ცხენზე ჯდომას, ჯირითს, ცივი და ცხელმსროლელი იარაღის ხმარებას და ზრდიდნენ პროფესიონალ სამხედროებად. ამ დროს გავრცელდა ახლო აღმოსავლეთში ლამაზი ბიჭის სახელად ქურჯი–გურჯი, ხოლო ქალისად – ქურჯია. ეგვიპტისა და სირიაში ქალის საკუთარ სახელად დღესაც გვხვდება ქურჯია.
Line 20 ⟶ 21:
იბრაჰიმ ქათხუდასა და სხვა ქართული წამომვლობის მამლუქთა შესახებ ცნობებს გავწვდის ცნობილი [[ლევანტელები|ლევანტელი]] მოგზარაური სავიურა ლუზინიანი წიგნში "ოსმალეთის პორტას წინააღდმეგ ალი–ბეის აჯანყების ისტორია". ეს ნაშრომი, ელ ბეგ ალ–ქაბირს ეძღვნება და [[1783]]–[[1784|84]] წწ–ში ორჯერ გამოიცა ლონდონში, [[1784]] და [[1789]] წწ–ში ბერლინსა და პეტერბურგში, ხოლო [[1793]] წ–ს [[თბილისი|თბილისში]]. ლუზინიანმა მნიშვნელოვანი და ზოგჯერ უნიკალური ცნობები შემოგვინახა მამლუქი ბეგების ქართული წარმომავლობის შესახებ, თუმცა დასავლელი მკვლევარები მის ცნობებს ნაკლებად ენდობიან. [[ჯეინ ჰასავეი|ჯეინ ჰასავეიმ]], [[ამერიკელები|ამერიკელმა]] [[მამლუქოლოგია|მამლუქოლოგმა]] ვრცელი ნაშრომი მიუძღვნა ქათხუდასა და კადზაღლის სახლს, სადაც იბრაჰიმს ჯერ ქართველად, ბოლო კი ოსმალოდ მოიხსნიებს. პროფ. [[გოჩა ჯაფარიძე|გოჩა ჯაფარიძემ]] და ამერიკელმა ორიენტალისტმა [[კრესელიუსი|კრესელიუსმა]] მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანეს, როგორც ლუზინიანის წიგნის, ასევე ქართველი მამლუქების შესახებ სწორი შეხედულებების ჩამოყალიბებისა და პოპულარიზების საქმეში. იბრაჰიმ ქათხუდამ გზა გაუხსნა ქართული წარმომავლობის მამლუქებს ეგვიპტის მმართველ ელიტაში. ის [[1754]] წ. გარდაიცვალა და მის შემდეგ ეგვიპტეს განაგებდნენ კადზაღლის სახლის მამლუქები ან ამ მამლუქთა მამლუქები. მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი [[ალი-ბეი ალ-ქაბირი]] ([[1768]]–[[1772|72]] წწ.) იყო, რომელიც აუჯანყდა [[ოსმალეთის პორტა|ოსმალეთის პორტას]], რათა ეგვიპტე დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ ექცია. მან ოსმალოს ფაშა გააძევა ეგვიპტიდან და ოსმალური გარნიზონის ძალა მნიშვნელოვნად შეამცირა. ალი ბეგ ალ–ქაბირი აფხაზეთიდან იყო. [[დანიელები|დანიელი]] მოგზაური, [[კარსტენ ნიბური]] წერს, რომ მისი მამა, სახელად დავითი, მღვდელი იყო საქართველოდანო.
== ლიტერატურა ==
* სილაგაძე ბ., ერაყი მამლუქთა გამგებლობის ხანაში (1749-1831), თბ., 1978;
* ჯანელიძე დ., სილაგაძე ბ., ქართველი მამლუქები ეგვიპტესა და ერაყში, თბ., 1967;
* Мачарадзе В. Г., Грузинские документы из истории русско-грузинско-египетско-эфиопских отношений 80-х годов ХЖИИИ века, Тб., 1967;
* Семёнова Л.А., Салах ад-дин и мамлюки в Египте., М., 1966;
* Muir W., The Mamluke of alave dinasty of Egypt, Amst., 1868;
* სილაგაძე ბ., ქსე, ტ. 6, გვ. 397-398, თბ., 1983
* მუდმივი კავშირის სამყარო 1(37)2008
[[კატეგორია:ეგვიპტის ისტორია]]
[[კატეგორია:ისლამის ისტორია]]
{{Link FA|ur}}
|