ელექტრონი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
clean up, replaced: ექსპერიმენტი → ცდა (2) using AWB
ხაზი 1:
'''ელექტრონი '''— უარყოფითად დამუხტული [[ელემენტარული ნაწილაკები|ელემენტარული ნაწილაკი]].
ელექტრონის [[ელექტრული მუხტი]] e = 1,6 × 10 <sup>–19−19</sup> [[კულონი]]. ყველა დამუხტულ ნაწილაკს შორის ელექტრონი ყველაზე მსუბუქია. მისი [[მასა]] <math>m_e</math> = 9,1×10 <sup>-31−31</sup> კგ, რაც 1836 – ჯერ ნაკლებია [[პროტონი]]ს მასაზე. მისი [[სპინი]] 1/2 <math>\hbar</math>, ამიტომ იგი [[ფერმიონები|ფერმიონია]] და [[ფერმი – დირაკის სტატისტიკა]]ს ემორჩილება. ელექტრონის [[მაგნიტური მომენტი]] <math>{\mu_e} = \frac {e\hbar} {2m_ec} = {\mu_B} </math>, სადაც <math>{\mu_B}</math> არის [[ბორის მაგნეტონი]]. დღევანდელი წარმოდგენით, ელექტრონი სტაბილური ნაწილაკია. მისი არსებობის ხანგრძლივობა t > 2 × 10 <sup>22</sup> წელი.
 
== აღმოჩენის ისტორია ==
ხაზი 7:
 
== ელექტრონების როლი ==
ჩვენს გარშემო არსებული ნივთიერების აგებულებაში უდიდესი წვლილი ელექტრონებს ეკუთვნის, რამეთუ სწორედ ისინი ქმნიან ყველა [[ქიმიური ელემენტები|ქიმიური ელემენტის]] [[ელექტრონული გარსი|ელექტრონულ გარსს]]. ბირთვის ველში ელექტრონების მოძრაობის კვანტური თავისებურებანი ატომთა ელექტრონული გარსების ტიპურ ზომებს განსაზღვრავენ. ეს ზომები დამოკიდებულია ელექტრონის მასაზე და მუხტზე, და [[ბორის რადიუსი]]ს რიგისაა (<math> {\hbar^2\over m_ee^2}</math> = 5 × 10<sup>-11−11</sup> მ). ატომურ გარსებში ელექტრონების განთავსება და მათ მიერ ენერგეტიკული დონეების შევსება არსებითად მათი სპინის მნიშვნელობაზეა დამოკიდებული: [[პაულის პრინციპი]] ერთსა და იმავე მდგომარეობაში რამდენიმე ელექტრონის ყოფნას გამორიცხავს. ამის გამო ქიმიურ ელემენტთა თვისებები პერიოდულად მეორდება (იხ. [[ქიმიურ ელემენტთა პერიოდული სისტემა]]). ელექტრონის სპინთან დაკავშირებულია [[მყარი სხეული|მყარ სხეულთა]] ისეთი არატრივიალური თვისებები, როგორიცაა, მაგალითად, [[ფერომაგნეტიზმი]] ან [[ზეგამტარობა]]. ელექტრონი [[ლეპტონები]]ს კლასს მიეკუთვნება, რაც იმას ნიშნავს, რომ ის მხოლოდ [[სუსტი ურთიერთქმედება|სუსტ ურთიერთქმედებაში]] და [[ელექტრომაგნიტური ურთიერთქმედება|ელექტრომაგნიტურ ურთიერთქმედებაში]] მონაწილეობს. ელექტრონის ურთიერთქმედებას [[ელექტრომაგნიტური ველი|ელექტრომაგნიტურ ველთან]] [[კვანტური ელექტროდინამიკა]] აღწერს. ამ თეორიის ფარგლებში მიღებული [[დირაკის განტოლება|დირაკის განტოლებიდან]] ელექტრონის [[ანტინაწილაკი]]ს – [[პოზიტრონი]]ს არსებობა გამომდინარეობს. კვანტურ ელექტროდინამიკაში იგულისხმება, რომ ელექტრონი წერტილოვანია. ამ დაშვებას არც ერთი ექსპერიმენტიცდა არ ეწინააღმდეგება. ფიზიკურად ეს ნიშნავს, რომ მისი ზომა 10 <sup>-18−18</sup> მ–ზე ნაკლებია. თუ ნაწილაკის [[ენერგია]] [[მასათა ცენტრი]]ს სისტემაში (იხ.[[ათვლის სისტემა]]) 100 GeV (იხ. [[ელექტრონვოლტი]]) არ აღემატება, მაშინ იგი ოთხფერმიონული თეორიით აღიწერება; თუ იმავე სისტემაში ელექტრონის ენერგია აღნიშნულ ზღვარს აჭარბებს, მაშინ ნაწილაკი [[ელექტროსუსტი ურთიერთქმედება|ელექტროსუსტი ურთიერთქმედების]] თეორიით აღიწერება. სუსტი ურთიერთქმედების განხილვის დროს შემოღებულ იქნა დამატებითი სიდიდე – [[ლეპტონური მუხტი]]. თანამედროვე ექსპერიმენტისცდას სიზუსტის ფარგლებში ელექტრონული ლეპტონური რიცხვი ინახება. ამ სიდიდის შენახვის მიზეზი უცნობია. ვარაუდობენ, რომ ელექტრონური ლეპტონური რიცხვის შენახვის კანონი არამკაცრია.
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
ხაზი 43:
{{Link GA|id}}
{{Link GA|zh}}
 
[[ml:ഇലക്ട്രോണ്‍]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ელექტრონი“-დან