ორჭრილოვანი ექსპერიმენტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ორმაგი ჭუჭრუტანას ექსპერიმენტიცდა''' ან '''[[თომას იანგი|იანგის]] ექსპერიმენტიცდა''' მოიცავს ნაწილაკების სხივებს ან [[კოჰერენტულობა|კოჰერენტულ]] ტალღებს, რომლებიც გადიან ორ ერთმანეთთან ძალიან ახლოს განთავსებულ ჭუჭრუტანაში, რის შემდეგაც ხშირ შემთხვევაში ისინი ერთმანეთში [[ინტერფერენცია|ინტერფერენციას]] ახდენენ.

[[კვანტური მექანიკა|კვანტურ მექანიკაში]] ორმაგი ჭუჭრუტანას ექსპერიმენტიცდა აღნიშნავს სინათლისა და სხვა კვანტური ნაწილაკების ტალღური და ნაწილაკური ბუნების განუცალკევლობას ([[კორპუსკულარულ–ტალღური დუალიზმი]]). იანგისა და ნიუტონის ცდა განსხვავდება თანამედროვე ვერსიისგან, მათ გაატარეს სინათლის სხივი თხელი ობიექტის გასწვრივ, როგორიცაა ბანქოს ქაღალდი (იანგის შემთხვევაში) ან თმის ღერი ([[ისააკ ნიუტონი|ნიუტონის]] შემთხვევაში). თანამედროვე ექსპერიმენტებში წერტილოვანი განათების წყარო აშუქებს თხელ ფირფიტას, რომელზეც ორი პარალელური ჭუჭრუტანაა განთავსებული და მათი გავლით სინათლე ეცემა ფირფიტის უკან განთავსებულ ეკრანზე. ჭუჭრუტანიდან გამოფრქვეული სხივები თავიანთი ფაზით კოჰერენტულნი არიან, რადგან მათ წარმოშობის საერთო წყარო აქვთ. სინათლის ტალღური ბუნებიდან გამომდინარე ჭუჭრუტანაში გასული სხივები განიცდიან ინტერფერენციას და ეკრანზე ქმნიან ნათელ და მუქ დაჯგუფებათა ნიმუშებს. (თუმცა, ეკრანზე სინათლე ყოველთვის შთანითქმება როგორც ცალკეული ნაწილაკი, [[ფოტონი]].)

კლასიკური ნაწილაკები ერთმანეთში არ ქმნიან ინტერფერენციას (მათ შესაძლოა განიცადონ კოლიზია (შეჯახება), მაგრამ ეს სრულიად განსხვავებული ფენომენია). თუ კლასიკურ ნაწილაკებს გავისვრით სწორხაზოვნად ერთ–ერთ ჭუჭრუტანაში, ისინი ეკრანზე აისახებიან ჭუჭრუტანის ზომით და ფორმით. იგივე შედეგი იქნება მეორე ჭუჭრუტანაში გასროლის შემთხვევაშიც. თუ ორივე ჭუჭრუტანა გახსნილი იქნება ერთდროულად, მიღებული შედეგი იქნება უბრალოდ ჯამი თითოეული ჭუჭრუტანის შედეგისა. სინათლე, მიუხედავად ცალკეულ შემთხვევებში გამომჟღავნებული ნაწილაკური თვისებისა (ფოტონი), ორმაგი ჭუჭრუტანის ექსპერიმენტისასცდასას არ ქმნის ეკრანზე ისეთ ანაბეჭდს, როგორიც იქნებოდა კლასიკური ნაწილაკების შემთხვევაში და ეს აიხსნება მხოლოდ ტალღების კრებადი და კლებადი ინტერფერენციით.

ექსპერიმენტში ნებისმიერი ცვლილების შეტანა, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელი გახდება იმის დადგენა, თუ რომელ ჭუჭრუტანაში გაიარა ფოტონმა, ანადგურებს ინტერფერენციულ ფონს, რაც მიუთითებს [[კომპლემენტარობის პრინციპი|კომპლემენტარობის პრინციპზე]]: სინათლე ([[ელექტრონი|ელექტრონები]] და ა.შ.) შეიძლება ამჟღავნებდეს ნაწილაკის ან ტალღის თვისებებს, მაგრამ არა ორივე თვისებას ერთდროულად. თუმცა 1987 წელს ჩატარებულმა ექსპერიმენტმა დაასაბუთა, რომ ნაწილაკის (ან ტალღის) მიმართულების ინფორმაცია მოპოვებადია ინტერფერენციის შესაძლებლობის დარღვევის გარეშე. აღნიშნული ექსპერიმენტისცდას შემთხვევაში ნაწილაკზე დაკვირვება ხორციელდებოდა მასზე რაც შეიძლება მინიმალური ზეგავლენის მოხდენით, რაც შესაბამისად ნაკლებ გავლენას ახდენდა ინტერფერენციულ ფონზე.