ნიზამი განჯევი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
დედით ქურთი არ არის ეროვნება. ის იყო სპარსელი პოეტი და არა "დედით ქურთი" პოეტი. შოთაზე კი წყარო
No edit summary
ხაზი 33:
XII საუკუნის აზერბაიჯანული პოეზია საკარო ხასიათია იყო, თუმცა ნიზამი განჯელი არ დასდგომია მეხოტბეობის გზას და სიკვდილამდე შეინარჩუნა შემოქმედებითი თავისუფლება.
 
ნიზამი განჯელისგანჯევის ეკუთვნის ლირიკული ლექსების კრებული (დივანი) და "[[ხამსე]]" (ხუთეული) – 5 პოემა: "[[საიდუმლოებათა საგანძური]]" ([[1179]]), "[[ხოსროვ და შირინი]]" ([[1181]]), "[[ლეილი და მაჯნუნი]]" ([[1188]]), "[[შვიდი მზეთუნახავი]]" ([[1197]]) და [[ისქანდერნამე|"ისქანდერნამე"]] (დაახლ. [[1200]]), რომელსაც ორ ნაწილად ჰყოფენ: "[[დიდების წიგნი]]" და "[[ბედნიერების წიგნი]]".
 
ნიზამი განჯელისგანჯევის თხზულებების პერსონაჟთა გალერეა მრავალფეროვანია: ცნობილი სასანიანთა შაჰების – ხოსრო ანუშირვანის, ხოსრო ფარვიზის, ბაჰრამ–გურის და სხვათა გვერდით მოქმედებენ უბრალო ადამიანები – ქვისმთლელი ფარჰადი, მხატვარი შაფური, მწყემსი და ა. შ. პოეტის მიზანია ადამიანურ გრძნობათა გამოჩინება, მისი მორალური გარდაქმნის გზების ძიება, სწრაფვა პიროვნების ასამაღლებლად.
 
"საიდუმლოებათა საგანძური" 20 დიდაქტიკური ხასიათის, სიუჟეტურად ერთმანეთთან დაუკავშირებელი საუბრისაგან შედგება, ამიტომ თხზულებას პირობითად შეიძლება პოემა ეწოდოს. მისი ამოცანაა ავტორის ფილოსოფიურ–რელიგიური შეხედულებათა მხატვრული ფორმით გადმოცემა. შესავალი შეიცავს ნიზამი განჯელისგანჯევის პოეტურ შეხედულებებს.
 
მომდევნო სამმა [[პოემა]]მ მთელი ეპოქა შექმნა ეპიკურ–რომანტიკული მიმართულების განვითარებისათვის აღმოსავლელ ხალხთა [[ლიტერატურა]]ში.
ხაზი 43:
პოემა "ხოსროვ და შირინი" რეალისტური ნაწარმოებია, ზღაპრული და ფანტასტიკური ელემენტების გარეშე, რაც იშვიათია აღმოსავლურ ლიტერატურაში. ნიზამი განჯელის მიზანია დაარწმუნოს მკითხველი სიყვარულის განმაკეთილშობილებელ, ამამაღლებელ ძალაში, რასაც აღწევს დიდი მხატვრული დამაჯერებლობით. ხოსროვისა და ფარჰადის – შაჰისა და მუშაკაცის დაპირისპირებით ავტორი ხაზს უსვამს მათ თანასწორუფლებიანობას სიყვარულში.
 
პოემაში "შვიდი მზეთუნახავი" მოთხრობილია მაჰრამ–გურის ცხოვრება. როგორც თავისი დროის შვილი, ნიზამი განჯელიგანჯევი სამართლიანი შაჰის იდეას ქადაგებს.
 
ნიზამი განჯელისგანჯევის შემოქმედებაში განსაკუთრებული ადგილი უჭირავს პოემა "ისქანდერნამეს". მას საფუძვლად უდევს სპარსული და არაბული ქრონიკები, ქრისტიანული და ებრაული წყაროების მიხედვით ისქანდერი (იგივე [[ალექსანდრე მაკედონელი]]) იდეალური მეფეა, რომელიც სამართლიანობასა და ჭეშმარიტებას ეძებს, ცდილობს ამოხსნას ადამიანის არსებობის არსი. ნიზამი განჯელმა აღმოსავლელ პოეტთაგან პირველმა უმღერა ამ პოემაში თბილისის მშვენიერ ბუნებასა და მეგობრობას კავკასიელი ხალხის მეგობრობას, რომლებიც გაერთიანებული ძალით აღუდგნენ ალექსანდრე მაკედონელის ამიერკავკასიაში შემოსვლას. პოეტმა შექმნა პერსონაჟთა კოლორიტული სახეები: აზერბაიჯანელი დედოფალი ნუშაბე, ქართველი მეფე და მხედართმთავარი მელიქ დავალი, რომლებიც პოეტმა ერთმანეთს შეაუღლა, და სომეხთა სარდალი შარვე.
 
ნიზამი განჯელისგანჯევის შემოქმედებას დიდი რეზონანსი ჰქონდა აღმოსავლურ ლიტერატურაში. მისი პოემების მიბაძვით შეიქმნა ათეულობით იმავე სახელწოდების თხზულება. გავლენა დასავლეთ ევროპის ლიტერატურასაც გადაწვდა. ნიზამი განჯელისგანჯევის შემოქმედებას კარგად იცნობდა [[XII საუკუნე|XII]]-[[XIII საუკუნე|XIII სს.]] ქართველი მკითხველი საზოგადოება. მისდამი ინტერესი შემდეგაც არ შენელებულა. [[XVIII საუკუნე]]ში გაჩნდა ნიზამი განჯელისგანჯევის პოემის ახალი ქართული რედაქციები.
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ნიზამი_განჯევი“-დან