ხავსისნაირნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ხავსისნაირნი''' ({{lang-la|Bryophyta}}) — უმაღლესი, ძირითადად, [[ხმელეთი|ხმელეთის]]ს ავტოტროფული [[მცენარე|მცენარეების]]ების ზეგანყოფილება. აქვთ სპორანგიუმი სპორათწარმომქმნელი ქსოვილით (არქესპორიუმი), გამეტანგიუმები — მამრობითი (ანთერიდიუმი) და მდედრობითი (არქეგონიუმი). არსებობს ჰიპოთეზა ხავსისნაირთა მწვანე წყალმცენარეებიდან განვითარების შესახებ, მაგრამ რთული სტრუქტურები (ანთერიდიუმი, არქეგონიუმი, ბაგეები) მიუთითებს მათ ხმელეთზე საერთო წარმოშობაზე სხვა უმაღლეს მცენარეებთან ერთად. ახასიათებთ თაობათა მორიგეობა, განვითარების ციკლში ჭარბობს გამეტოფიტი, რომელსაც შეუძლია დამოუკიდებელი არსებობა და განსახლება ვეგეტატიური გამრავლების საშუალებით. გაურბიან ქლორიდულ და სულფატურ დამლაშებას. გამძლე არიან ზოგადად სიმშრალის მიმართ, თუმცა მათი სქესობრივი გამრავლებისათვის აუცილებელია [[წყალი]]. ხავსისნაირთა უძველესი დანაყოფი — [[ღვიძლის ხავსები]], ცნობილია [[დევონური პერიოდი|დევონური პერიოდიდან]]დან, ხოლო [[ხავსები|ჩვეულებრივი ხავსების]] დანაყოფის ღეროფოთლოვანთა კლასი — [[კარბონული პერიოდი|კარბონულიდან]]. მეოთხეული პერიოდის ხავსისნაირები ფაქტობრივად არ განსხვავდება თანამედროვე სახეობებისაგან.

ანთოცეროტოვანნი (Anthocerotophyta) თავისებური ჯგუფია, მოიცავს 2 ოჯახის 6 გვარსა და 300-მდე სახეობას. ძირითადად გავრცელებულია ტროპიკებში. საქართველოში (ძირითადად, დასავლეთ საქართველოში) ცნობილია აქედან 3 სახეობა. თალუსი და სპოროგონიუმის უჯრედები შეიცავს ერთ ან რამდენიმე ქრომატოფორს პირენოიდებით.

ღვიძლის ხავსები (Marchantiophyta) ორ კლასად იყოფა: მარშანციასნაირი და იუნგერმანიასნაირი. პროტონემა შედარებით სუსტად აქვთ განვითარებული. გამეტოფიტის უჯრედები შეიცავს ერთ ან რამდენიმე მუდმივი ფორმის ცხიმოვან სხეულს. გავრცელებულია უმეტესად ტროპიკებში. ცნობილია მარშანციასნაირი ღვიძლის ხავსების 420 და იუნგერმანიასნაირი ღვიძლის ხავსების 9 ათასი სახეობა. საქართველოში 200-მდე სახეობის ღვიძლის ხავსი ხარობს.

[[ხავსები|ჩვეულებრივი ხავსები]] (Musci) 3 კლასად იყოფა: სფაგნუმისნაირი ([[ტორფის ხავსები]]), ანდრეასნაირი და ბრიუმისნაირი (მწვანე ხავსები). რადიალურად, იშვიათად, ორმხრივსიმეტრიული, სპირალურად შეფოთლილი მცენარეებია. აქვთ მრავალფეროვანი, უძარღვო და ძარღვიანი ფოთლები, დატოტვილი რიზოიდები. სპოროგონიუმი კენწრული ან გვერდითია, ცნობილია 660 გვარი და 15 ათასი სახეობა. გვხვდება ყველგან, გარდა ზღვისა და დამლაშებული ნიადაგისა. საქართველოში ცნობილია 600-მდე სახეობა, სახესხვაობა და ფორმა.

== ლიტერატურა ==