ასო (ნიშანი): განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ბოტის წაშლა: ar:حرف (strong connection between (2) ka:ასო (ნიშანი) and ar:حرف (أبجدية))
No edit summary
ხაზი 1:
{{ვიკი}}
'''ასო''' არის ანბანური და კონსონანტური დამწერლობის სისტემის შემადგენელი ნაწილი და წერილობითი ნიშანი, [[გრაფემა]], რომელიც სხვა ნიშნებთან ერთად, ან ცალკე, იხმარება [[ფონემა|ფონემის]], მისი ძირითადი ვარიანტის ან მათს თანამიმდევრობათა გადმოსაცემად<ref name="ქსე">{{ქსე|1|637||არა}}</ref>. ისეთთანამედროვე სრულყოფილ[[ქართული დამწერლობებში,დამწერლობა|ქართულ როგორიცაა ქართულიდამწერლობა]]ში, თითოეული ასო გადმოსცემს მხოლოდ ერთ ფონემას.; თუმცა სხვა დამწერლობების შემთხვევაში, ზოგჯერ, ერთი ასო გადმოსცემს ორ (ან მეტ) ფონემას(მაგ., ლათინურში x = /ks/, ბერძნულში Ψ = /ps/) და პირიქით — ერთზე მეტი ასო აღნიშნავს ერთ ფონემას (მაგ., [[ინგლისური]] sh=/š/, [[გერმანული]] sch=/š/, ფრანგული eau=/o/, [[პოლონური]] sz=/š/, cr=/č'/ და სხვასხვ.).
 
სხვადასხვა ენაში, ერთი და იგივე ასო, ზოგჯერ, იმისდა მიხედვით, თუ რა გარემოცვაში იხმარება, გამოყენებულია სხვადასხვა ფონემის აღსანიშნად. მაგალითად, [[ინგლისური]] '''o''' იხმარება /ow/, /a/, /ə/, /ɔ/-ს ბგერების გადმოსაცემად, s გადმოსცემს /s-სა/ და /z-ს/ ბგერებს; რუსული o /a/-სა და /o/-ს და სხვა.
 
არის შემთხვევები, როდესაც ასო იხმარება მეზობელი ბგერის თვისების აღსანიშნმად (მაგალითად ь რუსულში არბილებს მომდევნო თანხმოვანს). ზოგიერთ შემთხვევაში ასოებს დაკარგული აქვს პირვანდელი ფუნქცია და მხოლოდ ტრადიციით არის შენახული ორთოგრაფიაში. მაგალითად, ფრანგულშიფრანგულ სიტყვაში „pomme“ pomme(=/pom/) ბოლოკიდური e არ იკითხება, ინგლისურშიისევე როგორც ინგლისურ სიტყვაში „duke“ duke(=/dju:k/) ბოლო e არ იკითხება და სხვა<ref name="ქსე" />.
 
ზოგიერთ დამწერლობათა სისტემაშიდამწერლობაში, იმის მიხედვით, თუ რა ადგილი უჭირავს ასოს სიტყვაში, მას აქვს ვარიანტებიმოხაზულობის რამდენიმე ვარიანტი (ალოგრაფები), ე.ი. ერთი და იგივე ასო სხვადასხვაგვარად იწერება. მაგალითად, [[არაბული დამწერლობა|არაბული]] ق (იზოლირებული), და ـقـ (შუაში) გადმოსცემენ კ-ს/q/ ბგერას და სხვა.
არის შემთხვევები, როდესაც ასო იხმარება მეზობელი ბგერის თვისების აღსანიშნმად(მაგალითად ь რუსულში არბილებს მომდევნო თანხმოვანს). ზოგიერთ შემთხვევაში ასოებს დაკარგული აქვს პირვანდელი ფუნქცია და მხოლოდ ტრადიციით არის შენახული ორთოგრაფიაში. მაგალითად, ფრანგულში pomme(=/pom/) ბოლოკიდური e არ იკითხება, ინგლისურში duke(=/dju:k/) ბოლო e არ იკითხება და სხვა<ref name="ქსე" />.
 
ზოგიერთ დამწერლობათა სისტემაში, იმის მიხედვით, თუ რა ადგილი უჭირავს ასოს სიტყვაში, მას აქვს ვარიანტები(ალოგრაფები), ე.ი. ერთი და იგივე ასო სხვადასხვაგვარად იწერება. მაგალითად, [[არაბული დამწერლობა|არაბული]] ق(იზოლირებული), ـقـ(შუაში) გადმოსცემენ კ-ს და სხვა.
 
== იხილეთ აგრეთვე ==
== ასოები სხვადასხვა დამწერლობებში==
* [[გრაფემა]]
[[ბერძნული ანბანი]]: {{Lang-el2|[[Α]]}}, {{Lang-el2|[[Β]]}}, {{Lang-el2|[[Γ]]}}, {{Lang-el2|[[Δ]]}}, {{Lang-el2|[[Ε]]}}, {{Lang-el2|[[Ζ]]}}, {{Lang-el2|[[Η]]}}, {{Lang-el2|[[Θ]]}}, {{Lang-el2|[[Ι]]}}, {{Lang-el2|[[Κ]]}}, {{Lang-el2|[[Λ]]}}, {{Lang-el2|[[Μ]]}}, {{Lang-el2|[[Ν]]}}, {{Lang-el2|[[Ξ]]}}, {{Lang-el2|[[Ο]]}}, {{Lang-el2|[[Π]]}}, {{Lang-el2|[[Ρ]]}}, {{Lang-el2|[[Σ]]}}, {{Lang-el2|[[Τ]]}}, {{Lang-el2|[[Υ]]}}, {{Lang-el2|[[Φ]]}}, {{Lang-el2|[[Χ]]}}, {{Lang-el2|[[Ψ]]}}, {{Lang-el2|[[Ω]]}}
* [[დამწერლობა]]
 
== სქოლიო ==
[[ქართული ანბანი]]: [[ა]], [[ბ]], [[გ]], [[დ]], [[ე]], [[ვ]], [[ზ]], [[თ]], [[ი]], [[კ]], [[ლ]], [[მ]], [[ნ]], [[ო]], [[პ]], [[ჟ]], [[რ]], [[ს]], [[ტ]], [[უ]], [[ფ]], [[ქ]], [[ღ]], [[ყ]], [[შ]], [[ჩ]], [[ც]], [[ძ]], [[წ]], [[ჭ]], [[ხ]], [[ჯ]], [[ჰ]]
 
==იხილეთ აგრეთვე==
*[[ასომთავრული]]
*[[დამწერლობა]]
 
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
 
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ასო_(ნიშანი)“-დან