დედამიწის მანტია: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 2:
'''დედამიწის მანტია''' — „მყარი“ [[დედამიწის გარსი]], რომელიც მოქცეულია [[დედამიწის ქერქი|დედამიწის ქერქსა]] და დედამიწის ბირთვს შორის. მოიცავს დედამიწის (ატმოსფეროს გარეშე) მოცულობის 83% და მასის 67%. [[დედამიწის ქერქი]]საგან მანტია გამოყოფილია [[მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი]]თ, რომლის ქვევით გრძივი [[სეისმური ტალღები]]ს გავრცელების სიჩქარე ნახტომისებურად მატულობს 6-7–7-6-იდან 7-9–8-2 კმ/წმ-მდე; დედამიწის ბირთვისაგან კი — ზედაპირით (დაახლოებით 2900 კმ სიღრმეზე), რომლის ქვევით სეისმური ტალღების გავრცელების სიჩქარე იკლებს 13,6-იდან 8,1 კმ/წმ-მდე; გამოყოფენ [[ქვედა მანტია]]ს და [[ზედა მანტია]]ს, ხოლო ამ უკანასკნელში — (ზევიდან ქვევით) სუბსტრატს, გუტენბერგის ფენას ([[ასთენოსფერო]]), რომელშიც [[სეისმური ტალღები]]ს სიჩქარე შედარებით მცირეა, და გოლიცინის ფენას (ზოგჯერ მას [[შუა მანტია]]საც უწოდებენ). მანტიის ძირზე გამოყოფენ აგრეთვე ასიოდე კმ სისქის ფენას, რომლის ფარგლებში [[სეისმური ტალღები]]ს სიჩქარე სიღრმის ზრდასთან ერთად კი არ იზრდება, ზოგჯერ ოდნავ მცირდება კიდეც.
 
ვარაუდობენ, რომ მანტიის ნივთიერების უშუაოუშუალო ნიმუშებია [[ულტრაფუძე ქანებისქანები]]ს ნატეხები, როებიცრომლებიც ჩანართების სახით გვხვდება ბაზალტურ ლავებსა და ალმასის[[ალმასი]]ს შემცველ აფეთქების მილებში, აგრეთვე [[შუაოკეანური ქედებისქედები]]ს რიფტების ძირიდან ამოღებული ნატეხები. მკანტიისმანტიის ძირითადი ქანმაშენი მიენრალებიამინერალებია მაგნიმიანი[[ოლივინი|მაგნიუმიანი ოლივინი]], [[პიროქსენები]], [[გრანატები|გრანატი]], რომლებთან ერთადაც შეიძლება იყოს [[ამფიბოლები]], [[ბიოტიტი]], [[შპინელი]], [[კვარცი]]. მანტიის ნივთიერების ფიზიკური თვისებების ცვლა, რაც აისახება ვეტიკალურივერტიკალური მიმართულებით სეიმსური[[სეისმური ტალღებისტალღები]]ს ისჩქარეთასიჩქარეთა განაწილების ცვლაში, გამოწვეული უნდა იყოს ფაზური გადასვლებით. დადგენილია მანტიის ნივთიერების ქიმიური შედგენილობის ჰორიზონტული და ვერტიკალური არაერთგც~ვაროვნებაარაერთგვაროვნება, რაც ძირითაადძირითადად მინარევი ელემენტების არათანაბარი განაწილებით არის განპირობებული. დედამიწის ქერქში მიმდინარე პორცესები მჭიდროდაა დაკავშირებული მანტიაში მიმდინარე პროცესებთან; ფიქრობენ, რომ ტექტონიკური მოძრაობების ენერგიის ძირითად წყაროს მანტიაში მიმდიანრე პორცესები წამროდგენს. დამაჯერევბლად არის დაგენილი სიცი, რომ აგმის, საკუტრივ ბაზალტურის, წარმოქმნა ზედა მანტიაში მიმდინარეობს.
 
ლორთქიფანიძე მ. 414