სავეზირო: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''სავეზირო''', ''სავაზიროსავეზირო'', [[ვეზირი|ვეზირთა]] საბჭო — [[მეფე]]სთან არსებული სათათბირო და მმართველ-განმკარგულებელი ორგანო სათანადო სამოხელეო აპარატითურთ, მთავრობა გაერთიანებულ ფეოდალურ საქართველოში.

სახელმწიფო მმართველობის ცენტრალურმა აპარატმა, ვიდრე იგი სავეზიროს სახეს მიიღებდა, განვითარების დიდი გზა განვლო. XII საუკუნის დასაწყისში სავეზირო, როგორც მთავრობა, არ არსებობდა. მხოლოდ ერთი ვაზირისვეზირის — [[მწიგნობართუხუცეს-ჭყონდიდელი]]ს [[სახელო]]ა ამ დროს წყაროებში ფიქსირებული. მთავრობის ფუნქციას ასრულებდნენ „დარბაზის რიგის“ მაღალი თანამდებობის პირები მწიგნობართუხუცეს-ჭყონდიდლის მეთაურობით. [[დავით აღმაშენებელი|დავით აღმაშენებლის]] დროს ცენტრალური სამეფო ხელისუფლების შედარებით მწყობრი და დახვეწილი აპარატი შეიქმნა, რომელიც XIII საუკუნის პირველ მეოთხედში სავეზიროს სახით ჩამოყალიბდა.

სავეზიროს წარმოშობამდე ვაზირივეზირი პირადად მეფეს მოახსენებდა მის საგანმგებლო უწყებაში არსებული მდგომარეობის შესახებ. ვაზირთავეზირთა რაოდენობის ზრდასთან ერთად გაჩნდა მოთხოვნილება ვაზირთავეზირთა შეთანხმებული მუშობისა, ერთიანი პოლიტიკის გატარებისა. სწორედ ამ მიზნით შეიქმნა სავეზირო, რომელიც უზრუნველყოფდა მეფისათვის ვაზირთავეზირთა კოლექტიურ მოხსენებას და მეფის უმაღლესი განკარგულების თანახმად ვაზირთავეზირთა მხრივ ქვეყნის შეთანხმებულ მართვას. სავეზიროში წინასწარ განიხილავდნენ იმ საკითხებს, რომლებიც სხვადასხვა უწყებას ეხებოდა და შეიმუშავებდნენ ერთიან პოლიტიკის ხაზს.

„ვაზირთა„ვეზირთა უპირველესად“ სავეზიროში მწიგნობართუხუცეს-ჭყონდიდელი ითვლებოდა. შემდეგ ერთმანეთს უფროს-უმცროსობის რიგით მისდევდნენ [[ათაბაგი]], [[ამირსპასალარი]], [[მანდატურთუხუცესი]], [[მეჭურჭლეთუხუცესი]], [[მსახურთუხუცესი]], აგრეთვე ვაზირთავეზირთა თანაშემწენი - საწოლის [[მწიგნობარი]], [[ამილახორი]], [[ამირეჯიბი]], რომლებიც სათათბირო ხმის უფლებით სარგებლობდნენ. მწიგნობართუხუცეს-ჭყონდიდელს - პრემიერს ყვეფარი ეკითხებოდა, ყველა სამეზე მიუწვდებოდა ხელი, მათ შორის, სამხედრო, საფინანსო და საეკლესიო საქმეებზეც. მართვის ოპერატიულობისათვის ცალკე იყო გამოყოფილი „სამთა ვაზირთა“ვეზირთა“ ჯგუფი — ათაბაგი, ამირსპასალარი და მანდატურთუხუცესი და „ორთა ვაზირთა“ვეზირთა“ ჯგუფი — მეჭურჭლეთუხუცესი და მსახურთუხუცესი. „სამთა ვაზირთა“ვეზირთა“ ჯგუფი უფრო მეტი გავლენითა და პატივით სარგებლობდა და საფიქრებელია, რომ ქვეყნის საგარეოპოლიტიკური, სამხედრო და საშინაო საქმეების გფანხილვა ამ ვიწრო წრეში ხდებოდა. შედარებით გვიან უნდა იყოს შექმნილი „ორთა ვაზირთა“ვეზირთა“ ჯგუფი, რომელიც ძირითადად ქვეყნის საფინანსო-ეკონომიკურ მდგომარეობაზე ზრუნავდა.

მეფე სავეზიროს ეთათბირებოდა სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანესი საქმეების გადაწყვეტის დროს — ქვეყნის თავდაცვის საკითხებზე, მტერზე ლაშქრობისას, ზავის ჩამოგდებისას და ა. შ.; მაგ., როდესაც საქართველოს სამეფოს მტერი დაესხა თავს, [[თამარ მეფე]]მ მოუწოდა „ყოველთა ვაზირთავეზირთა თვისთა და შეიქმნა გამორჩევა“. სავეზიროს სხდომა მეფის თავმჯდომარეობით მიმდინარეობდა. თუ მეფე არ იყო, თავმჯდომარეობდა „ვაზირთა„ვეზირთა უპირველესი“.