სამხრეთი კაროლინა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა აშშ-ს შტატები
| სახელი = სამხრეთ კაროლინა
| სრული სახელწოდება = სამხრეთ კაროლინას შტატი
| დროშა = Flag of South Carolina.svg
| გერბი = Seal_of_South_Carolina.svg
| რუკა = South_Carolina_in_United_States.svg
| ყოფილი = [[სამხრეთ კაროლინის პროვინცია]]
| ყოფილი დროშა = Fort Moultrie flag.svg
| მეტსახელი = პატარა პალმის შტატი
| ოფიციალური ენა = [[ინგლისური ენა|ინგლისური]]
| უდიდესი ქალაქი = [[კოლუმბია (სამხრეთი კაროლინა)|კოლუმბია]]
| აგლომერაცია =
| სხვა ქალაქები =
| გუბერნატორი = [[ნიკი ჰეილი]] (რ)
| ლეიტენანტ-გუბერნატორი = [[გლენ მაკკონნელი]] (რ)
| სენატორები = [[ლინდსი გრეჰემი]] (რ)<br />[[ტიმ სკოტი]] (რ)
| საკანონმდებლო ხელისუფლება = [[სამხრეთ კაროლინის გენერალური ასამბლეა|გენერალური ასამბლეა]]
| ზედა პალატა = [[სამხრეთ კაროლინის სენატი|სენატი]]
| ქვედა პალატა = [[სამხრეთ კაროლინის წარმომადგენელთა პალატა|წარმომადგენელთა პალატა]]
| დელეგატების შტატი = 6 რესპუბლიკელი, 1 დემოკრატი
| საფოსტო აბრევიატურა = ID
| ფართობის ადგილი = 40-ე
| ფართობი = 82,931. km2
| სიგრძე = 320 კმ
| სიგანე = 420 კმ
| წყალი = 6
| მოსახლეობის ადგილი = 24-ე
| მოსახლეობა = 4,723,723 (2012 წ)
| სიმჭიდროვის ადგილი = 19-ე
| სიმჭიდროვე = 60.0/km2
| უმაღლესი წერტილი = [[სასაფრას მთა]]
| უდიდესი სიმაღლე = 1,085 მ
| საშუალო სიმაღლე = 110 მ
| უდაბლესი წერტილი = [[ატლანტიკის ოკეანე|ატლანტიკის ოკეანის დონე]]
| უდაბლესი სიმაღლე = 0
| მერამდენე შტატი = 8-ე
| შტატად გახდომის თარიღი = [[23 მაისი]], [[1788]]
| დროის სარტყელი = [[აღმოსავლეთი|აღმ.]]: UTC -5/-4
| დს1სად =
| დროის სარტყელი2 =
| დს2სად =
| განედი = 78° 32′ დ - 83° 21′ დ
| გრძედი = 32° 2′ ჩ - 35° 13′ ჩ
| ვებ-გვერდი = www.sc.gov
}}
'''სამხრეთ კაროლინა''' მდებარეობს [[ამერიკის შეერთებული შტატები]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში. მას ჩრდილოეთით [[ჩრდილოეთი კაროლინა]], სამხრეთით და დასავლეთით კი [[ჯორჯია|ჯორჯიის შტატი]], ხოლო აღმოსავლეთით [[ატლანტის ოკეანე]] ესაზღვრება. სანამ სამხრეთ კაროლინა შტატი გახდებოდა იყო [[სამხრეთკაროლინის პროვინცია]], იგი პირველი იყო იმ 13 ბრიტანული კოლონიიდან რომლებმაც დამოუკიდებლობა გამოაცხადეს [[ამერიკის რევოლუცია|ამერიკის რევოლუციის დროს]]. კოლონიას სახელი [[ჩარლზ II]]-მ მისი მამის [[ჩარლზ I]]-ის (ლათინურად Carolus) საპატივსაცემოდ უწოდა. სამხრეთ კაროლინა იყო პირველი შტატი რომელმაც ხელი მოაწერა [[კონფედერაციული შტატების სტატიები|კონფედერაციული შტატების სტატიებს]] და მერვე შტატი რომელმაც ხელი მოაწერა [[ამერიკის შეერთებული შტატების კონსტიტუცია]]ს 23 მაისს, 1788 წელს. იგი პირველი შტატი იყო რომელმაც 1860 წლის 20 დეკემბერს [[ამერიკის შეერთებული შტატები|კავშირი]] დატოვა. შემდეგ კი [[ამერიკის შეერთებული შტატები|შეერთებულ შტატებში]] გაწევრიანდა (25 ივნისი, 1868 წელი).
სამხრეთ კაროლინა აშშ-ის შტატებში სიდიდით მეორმოცე, ხოლო მოსახლეობის რაოდენობით კი ოცდამეოთხეა, მასში გაერთიანებულია 46 ქაუნთი. მისი დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქი არის [[კოლუმბია (სამხრეთი კაროლინა)|ქალაქი კოლუმბია]].
== გეოგრაფია ==
სამხრეთ კაროლინა დაყოფილია ხუთ გეოგრაფიულ არეალად ან ხუთ ფიზიოგეოგრაფიულ პროვინციად. [[აშშ-ის ადმინისტრაციული დაყოფა|შტატის]] სამხრეთ-აღმოსავლეთი ნაწილი არის სანაპირო დაბლობი, რომელიც იყოფა შიდა და გარე დაბლობედად. ჩრდილოეთიდან სამხრეთისკენ სანაპირო ზოლი დაყოფილია სამ ცალკეულ სფეროდ, ესენია: [[გრანდ სტრენდი]], [[სენტის მდინარე]] დელტა და [[ზღვის კუნძულები]]. შტატის ჩრდილო დასავლეთ კუთხეში მდებარეობს [[ცისფერი მთების ქედი]] რომელიც ყველაზე დაბალი რეგიონია შტატში.
შტატის სანაპირო ზოლში ვხვდებით [[მარილის ჭაობები|მარილის ჭაობებსა]] და [[ესტუარი|ესტუარიებს]], ასევე ვხვდებით ისეთ ბუნებრივ პორტებს როგორებიცაა [[ჯორჯთაუნი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|ჯორჯთაუნი]] და [[ჩარლზსტონი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|ჩარლზსტონი]]. შტატის კიდევ ერთი უჩვეულობა მისი ყურეების სიმრავლეა, რომელთა წარმოშობის მიზეზებიც უცნობია. მისი რელიეფი არის ვაკე და ნიადაგი მთლიანად შედგები ბოლო დროის დანალექებისაგან [[ქვიშა|ქვიშისგან]], [[თიხა|თიხისგან]] და ლამისგან. ტერიტორიაზე არსებული სანიღვრე სისტემა ხელს უწყობს სოფლის მეურნეობის განვითარებას, თუმცა არის დაჭაობებული ტერიტორიებიც.
დასავლეთის დაბლობებს ეწოდება [[სენდჰილის რეგიონი]]. სენდჰილში არსებული ტერიტორიები არის სანაპირო ზოლის ნაშთები რომლებიც ადრე წყლით იყო დაფარული ოკეანის სიმაღლის გამო.
==== ტბები ====
სამხრეთ კაროლინაში არის რამდენიმე მთავარი ტბა რომლებიც დაახლოებით 1,770 კმ2-ს ფარავენ.
მთავარი ტბები სიდიდის მიხედვით:
* [[მერიონი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|მერიონი]] 110,000 აკრი (450 კმ2)
* [[სტრომ სურმონდი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)| სტრომ სურმონდი]] (ასევე ცნობილი როგორც [[სტრომ სურმონდი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|კლარკს ჰილი]] 71,100 აკრი (290 კმ2)
* [[მოლტერი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|მოლტერი]] 60,000 აკრი (240 კმ2)
* [[ჰარტ ველი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|ჰარტ ველი]] 56,000 აკრი (230 კმ2)
* [[მარი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|მარი]]50,000 აკრი (200 კმ2)
* [[რასელის ტბა]]26,650 აკრი (110 კმ2)
* [[კიოვი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|კიოვი]] 18,372 აკრი (70 კმ2)
* [[ვაილი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|ვაილი]] 13,400 აკრი (50 კმ2)
* [[ვატერი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|ვატერი]] 13,250 აკრი (50 კმ2)
* [[გრინვუდი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|გრინვუდი]] 11,400 აკრი (50 კმ2)
* [[ჯოკასი (ტბა სამხრეთ კაროლინაში)|ჯოკასი]] 7,500 აკრი (30 კმ2)
==== მიწისძვრები ====
სამხრეთ კაროლინაში ყოველწლიურად 10-15 მიწისძვრა ხდება, რომელთა მაგნიტუდაც დაახლოებით სამია. ამ რეგიონში ყველაზე დიდი მიწისძვრა 1886 წელს მოხდა. ამ 7.2 მაგნიტუდის მიწისძვრამ 60 ადამიანის სიცოცხლე იმსხვერპლა, ამასთანავე მთელი ქალაქი გაანადგურა. მიწის დანალექების სისქის გამო რთულია ამ რეგიონის ზედაპირის ხარვეზების შესწავლა.
==== კლიმატი ====
სამხრეთ კაროლინას გააჩნია [[ნოტიო სუბტროპიკულია კლიმატი]], თუმცა სანაპირო ზოლისაგან განსხვავებით მაღალ ქაუნთებში უფრო ნაკლებად სუბტროპიკული კლიმატია დამახასიათებელი. ზაფხულში სამხრეთ კაროლინა უფრო ცხელი და ნოტიოა, დღის საშუალო ტემპერატურა 30–34 °C-ს აღწევს. ზამთარში კი ტემპერატურა გაცილებით უფრო ნაკლებია. სანაპირო ზოლში ზომიერი ზამთარი იცის, დღისით ტემპერატურა 16 ° C-ს აღწევს, ღამით კი - 5-8 ° C-ს. თოვლიც იშვიათია სამხრეთ კაროლინაში, სანაპირო ზოლში მისი სიმაღლე 2.5 სმ-ს არ აღემატება.
==== ქარიშხლები და ტროპიკული ციკლონები ====
ტროპიკული ციკლონების მხრივ შტატი ნაკლებად აქტიურია. ყველაზე დასამახსოვრებელი ქარიშხლები რომელებიც თავს დაატყდა შტათს არიან: [[ჰაზელი (ქარიშხალი)|ჰაზელი]] (1954წ.) მეოთხე კატეგორიის ქარიშხალი, [[ჰიუგო (ქარიშხალი)|ჰიუგო]] (1989წ.) მეხუთე კატეგორიის ქარიშხალი. [[ჭექა-ქუხილი]]ც იშვიათია მთელი წლის მანძილზე საერთო ჯამში მხოლოდ 50 დღე თუ იქნება როდესაც [[ჭექა-ქუხილი]] იყო.
== დემოგრაფია ==
[[ფაილი:Greenvillenightskyline.jpg|thumb|center|700პქ|გრინვილი]]
[[ამერიკის შეერთებული შტატების აღწერის ბიურო]]ს მიერ გამოქვეყნებული აღწერის მიხედვით სამხრეთ კაროლინის მოსახლეობა შეადგენს 4.723.723 ადამიანს. შედეგებიდან გამომდინარე აღსანიშნავია რომ 2010 წლის რწერის შედეგებთან შედარებით მოსახლეობის რაოდენობამ 2.1%-ით მოიმატა.
2010 წლის აღწერის მიხედვით შტატში მცხოვრებთა 66.2% არის თეთრკანიანი, 27.9% არის [[ნეგროიდული რასა|შავკანიანი]] ან აფრიკელი ამერიკელი, 0.4% [[ინდიელები|ამერიკელი ინდიელი]] ან [[ალასკა|ალასკის]] მკვიდრი ხალხი, 1.3% [[აზია|აზიელი]], 0.1% არის [[ჰავაის შტატი|ჰავაის]] მკვიდრი მოსახლეობა ან [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სხვა კუნძულებიდან, 1.7% ორი ან მეტი რასის წარმომადგენელი, მთელი მოსახლეობის 5.1% კი არის ან [[ესპანელები|ესპანელი]] ან [[ლათინური ამერიკა|ლათინო ამერიკული]] წარმოშობის.
==== რელიგია ====
* ბაპტისტი 41%
* მეთოდისტი 15%
* კათოლიკე 7%
* ათეისტი 7%
* ქრისტიანი 6%
* პრესვიტერიანელი 5%
* ორმოცდაათიანელი 3%
* ეპისკოპალური 2%
* ლუთერანი 2%
* ღმერთის ასამბლეა 1%
==== უდიდესი ქალაქები 2010 წლის აღწერით ====
* [[კოლუმბია (სამხრეთი კაროლინა)|კოლუმბია]] - 129,272
* [[ჩარლზსტონი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|ჩარლზსტონი]] - 120,083
* [[ჩრდილოეთ ჩარლზსტონი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|ჩრდილოეთ]] - 101,356
* [[მოუნთ ფლეზენთი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|მოუნთ ფლეზენთი]] - 67,843
* [[როქ ჰილი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|როქ ჰილი]] - 66,154
* [[გრინვილი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|გრინვილი]] - 58,409
* [[სამერვილი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|სამერვილი]] - 43,392
* [[სამტერი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|სამტერი]] - 40,524
* [[ჰილტონ ჰედის კუნძულები]] - 37,099
* [[ფლორენცია (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|ფლორენცია]] - 37,056
* [[სპარტანბურგი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|სპარტანბურგი]] - 37,013
* [[გუს გრიკი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|გუს გრიკი]] - 35,938
* [[აიკენი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|აიკენი]] - 29,524
* [[მარტლის სანაპირო (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|მარტლის სანაპირო]] - 27,109
* [[ანდერსონი (ქალაქი სამხრეთ კაროლინაში)|ანდერონი]] - 26,686
== სპორტი ==
იმის გამო რომ შტატს არ გააჩნია პროფესიონალური გუნდები მას [[ჩრდილოეთ კაროლინა|ჩრდილოეთ კაროლინის]] გუნდები წამოადგენენ. თუმცა ამავე შტატში ვარჯიშობს საფეხბურთო გუნდი [[კაროლინა პანტერები]]. შტატში არსებობს მრავალი მცირე ლიგის გუნდები და კოლეჯის გუნდები. სამხრეთ კაროლინა ყველაზე მეტად დაწინაურებულია [[გოლფი|გოლფში]] და წყლის სპორტებში.
== ფედერალური მიწები სამხრეთ კაროლინაში ==
* [[ჩარლზ პინკნის ეროვნულ-ისტორიული ადგილი]]
* [[კონგარის ეროვნული პარკი]]
* [[ქაუფენსის ეროვნული ბრძოლის ველი]]
* [[ფორტ მოლტრის ეროვნული მონუმენტი]]
* [[მეფეთა მთა (აშშ-ის ეროვნული სამხედრო პარკი)|ეროვნული სამხედრო პარკი მეფეთა მთა]]
* [[ოთხმოცდამეექვსე ეროვნულ-ისტორიული ადგილი]]
* [[მთის ზევით გამარჯვების ეროვნულ-ისტორიული ბილიკი]]
== გალერეა ==
<gallery caption="">
ფაილი:TableRockMountain.jpg
ფაილი:Francis Marion Forest.jpg
ფაილი:Beachcombers at Myrtle Beach, 2012 IMG 4504.JPG
ფაილი:WaterFallsTableRockStatePark.jpg
ფაილი:Lake Moultrie.jpg
ფაილი:Lake Wylie in autumn.jpg
ფაილი:East bay street 2222.JPG
ფაილი:Fall skyline of Columbia SC from Arsenal Hill.jpg
ფაილი:BroadStreetCharleston.jpg
ფაილი:City of North Charleston city hall.JPG
ფაილი:BooneHall2.jpg
ფაილი:City Hall of Rock Hill.jpg
ფაილი:Harbour Town July 2007.jpg
ფაილი:Fountain at Morgan Square, Spartanburg, SC IMG 4821.JPG
ფაილი:Augsky.JPG
ფაილი:Myrtle Beach, 8 a.m..jpg
ფაილი:Anderson-South-Carolina-e1277145929610-1024x793.jpg
ფაილი:SCCapitol0270.jpg
ფაილი:Congaree swamp.jpg
ფაილი:Fort Sumter National Monument sign IMG 4524.JPG
</gallery>
==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://www.sc.gov შტატის მმართველი ორგანო]
* [http://www.loc.gov/rr/program/bib/states/southcarolina/ სამხრეთ კაროლინის გიდი]
* [http://www.discoversouthcarolina.com/ სამხრეთ კაროლინის პარკები და ტურიზმი]
* [http://avalon.law.yale.edu/18th_century/sc01.asp სამხრეთ კაროლინის კონსტიტუცია]
* [http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=224731 მმართველობა სამხრეთ კაროლინაში]
* [http://www.sciway.net/tourism/lakes.html სამხრეთ კაროლინის ტბები]
{{დაიწყე ყუთი}}
{{მემკვიდრეობის დაფა
| წინამორბედი= [[მერილენდი]]
| ტიტული= [[აშშ-ის შტატებად გახდომის სია თარიღების მიხედვით|აშშ-ის შტატად გახდომის თარიღი]]
| წლები= [[23 მაისი]], [[1788]] (8-ე)
| შემდეგი = [[ნიუ-ჰემფშირი]]
}}
{{დაასრულე ყუთი}}
{{აშშ-ის ადმინისტრაციული ერთეულები}}
| |||