აცტეკები: განსხვავება გადახედვებს შორის

ხანდაზმული ესპანელი ჯარისკაცი იგონებდა 1519 წლის იმ დღეს, როცაროდესაც მან პირველად იხილა აცტეკების ბელადის – [[მონტესუმა]]ს (აცტეკურად მოტეკუხომას) უმშვენიერესი ბაღები: {{ციტატა|"ჩვენ შევედით ბაღში, რომელიც გასაოცარ სანახაობას წარმოადგენდა. მე განუწყვეტლივ თვალში მხვდებოდა მრავალგვარი ჯიშის ხეები და ვისუნთქავდი სხვასასხვა სურნელებს, რომლებსაც ეს ხეები აფრქვევდა. ბილიკების გასწვრივ, ყვაოდა ვარდები და სხვა ყვავილები. იქვე იყო ტბორი ცივი წყლით. ირგვლივ ყველაფერი ბრწყინავდა და მორთული იყო არაჩვეულებრივი სილამაზის ქვის ჩუქურთმებითა და მოხატულობებით. იქ უამრავი ფრინველიც იყო, სხვადასხვა ჯიშისა და სახეობის, რომლებიც ტბორზე მოფრინდნენ. მე არ მჯეროდა, რომ მსოფლიოში კიდევ შეიძლებოდა სხვა, მსგავსი ადგილის ნახვა. ახლა ყველაფერი ნანგრევებადაა ქცეული, განადგურებულია და თითქმის აღარაფერია მთელად შემორჩენილი”}} – გულისტკივილითა და ნოსტალგიის გრძნობით წერდა [[ბერნალ დიას დელ კასტილიო]], ვეტერანი, რომელიც მექსიკის დაპყრობაში მონაწილეობდა.

მაგრამ, ეს [[ცივილიზაცია]] დასაღუპად იყო განწირული. როცაროდესაც 1519 წლის თებერვალში [[ერნან კორტესი|კორტესმა]] დატოვა [[კუბა]], სადაც მან რვა წელი გაატარა, აცტეკების ბედი უკვე გადაწყვეტილი იყო. [[დიეგო ველასკესი|დიეგო ველასკესმა]], კუბის გენერალ-გუბერნატორმა, კორტესი დანიშნა ექსპედიციის ხელმძღვანელად, რომელსაც უნდა მოეძებნა ახალი მიწები ესპანეთის მონებითა და ძვირფასი ლითონებით მომარაგებისათვის. კორტესმა ჩაუარა [[იუკატანის ნახევარკუნძული]]ს სანაპიროებს და მიადგა [[ვერაკრუსი|ვერაკრუსს]], სადაც მან გაიგო [[მონტესუმა]]ს ზღაპრული სიმდიდრის ამბავი. მონტესუმამ ელჩები მიუგზავნა ესპანელებს და ზღაპრულ საჩუქრებს სთავაზობდა. ამან აიძულა კორტესი, რომ 400 ჯარისკაცის თანხლებით დაეტოვებინა [[კარიბის ზღვა|კარიბის ზღვის]] ტროპიკული სანაპირო და წასულიყო ქვეყნის შიდა რაიონების დასალაშქრად. აქ მან აიღო ქალაქი [[ტლაშკალი]], რომლის მეომრებიც დათანხმდნენ კორტესს, რომ მისთვის მეგზურობა გაეწიათ აცტეკების ქვეყანაში.

აცტეკების ერთ-ერთ მითში მოთხრობილია, თუ როგორ იძია შური უიცილოპოჩტლიმ თავის დაზე – მთვარის ქალღმერთ [[კოილშაუკა]]ზე. მათმა დედამ, [[კოეტლიკუე]]მ, მათ გარდა კიდევ 400 [[ვარსკვლავი]] შვა, რის შემდეგაც ტაძარში წავიდა. ერთხელ, როცაროდესაც იგი წმინდა მთაზე ტაძარს ალაგებდა, მასთან მოფრინდა [[ბუმბული]]ს ქულა და იგი დააფეხმძიმა. შვილები სასტიკად გაბრაზდნენ, რადგან ჩათვალეს, რომ დედამ პირობა დაარღვია. კოლიშაუკამ გააერთიანა ისინი და გადაწყვიტეს დედის მოკვლა. მაგრამ ერთ-ერთი შვილთაგანი გაიქცა და აცნობა ჯერ კიდევ [[საშვილოსნო]]ში მყოფ უიცილოპოჩტლის დანარჩერნი შვილების განზრახვის შესახებ. როცაროდესაც შვილები დედის მოსაკლავად მივიდნენ, მზის ღმერთი სრული აღჭურვილობით გამოვარდა საშვილოსნოდან და ნაკუწებად აქცია შურის მაძილებლი და მანამ, ვიდრე სხვებსადც დაერეოდა. დის სხეულის ნაწილები თავის გარდა, მან წმინდა ფერდობზე მიმოფანტა. [[მითი]] მხატვრულად გვიხატავს დღის სინათლის გამარჯვებას [[მთვარე]]სა და ვარსკვლავებზე. ნაპოვნ ქვაზე არა მარტო ეს მითია აღბეჭდილი. როგორც ჩანს, ქვა იდო კიბის დასაწყისში, რომელზედაც მსხვერპლადშეწირულებს ყრიდნენ.

[[ელიტა]] მორთული იყო სამკაულებით, ბეჭდებით, ნიჟარებით. ატარებდნენ მრგვალ, დისკოსმსგავს საყურეებს, ცხვირზე ოქროს პეპლებს იმაგრებდნენ. ყოველი ამ ლამაზი ნივთის დასამზადებლად ოსტატები იყენებდნენ ცვილის მოდელის ჩამოსხმის წესს. თიხის მოდელს ფარავდნენ [[ცვილი]]თ, შემდეგ ისევ თიხით, რათა მიეროთ ჩამოსასხმელი ფორმა. როცაროდესაც ფორმა გამოშრებოდა, მას აცხელებდნენ, ცვილი დნებოდა და გარეთ გამოდიოდა. მის ნაცვლად კი გამდნარ ლითონს ასხამდნენ. გაცივების შემდეგ, ფორმას ამსხვრევდნენ.