პერსი ბიში შელი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
Bot: 59 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata_ზე, d:q93343
clean up, replaced: გახლდათ → იყო (2) using AWB
ხაზი 24:
}}
 
'''პერსი ბიში შელი''' (4 აგვისტო 1792 - 8 ივლისი, 1822) - გამოჩენილი ინგლისელი [[პოეტი]], [[რომანტიზმი|რომანტიკოსი]]. აღიარებულია, როგორც ერთ-ერთი საუკეთესო ლირიული პოეტი ინგლისურენოვან [[პოეზია]]ში. შელის თანამოაზროვნეები და უახლოესი მეგობრები იყვნენ [[ჯონ კიტსი]] და [[ჯორჯ გორდონ ბაირონი]]. მისი მეუღლე გახლდათიყო ცნობილი ნოველისტი [[მერი შელი]].
 
 
 
'''პერსი ბიში შელი''' (4 აგვისტო 1792 - 8 ივლისი, 1822) - გამოჩენილი ინგლისელი [[პოეტი]], [[რომანტიზმი|რომანტიკოსი]]. აღიარებულია, როგორც ერთ-ერთი საუკეთესო ლირიული პოეტი ინგლისურენოვან [[პოეზია]]ში. შელის თანამოაზროვნეები და უახლოესი მეგობრები იყვნენ [[ჯონ კიტსი]] და [[ჯორჯ გორდონ ბაირონი]]. მისი მეუღლე გახლდათ ცნობილი ნოველისტი [[მერი შელი]].
 
== ადრეული მოღვაწეობა ==
 
შელი დაიბადა ფილდ ფლეისში, ინგლისში. შელის მამა - ტიმოთი შელი გახლდათიყო პარლამენტის წევრი, ხოლო დედა - ელისაბეტ პილფორდი მამულს ფლობდა სასექსში. დაწყებითი განათლება მიიღო სახლში, ხოლო 1802 წ. ჩაირიცხა ბრენთფორდის აკადემიაში, სადაც მას უკიდურესად ჩაგრავდნენ. 1810 წ. გადავიდა [[ოქსფორდის უნივერსიტეტი]]ს კოლეჯში. შელის პირველი პუბლიკაცია იყო გოთური [[ნოველა]] ”ზასტროზი”, სადაც [[ათეიზნი|ათეისტური]] მსოფლმხედველობა გამოხატა. იმავე წელს პერსიმ თავის დასთან ელიზაბეტთან ერთად გამოსცა ”ვიქტორის და კაზირის ორიგინალური პოეზია”. 1811 წ. შელიმ გამოსცა მისი მეორე გოთური ნოველა ”წმ. ირვინი, ან როზენკრეიცელი” და პამფლეტი ”ათეიზმის აუცილებლობა”. შელის შეხედულებებმა შეაშფოთა კოლეჯის ხელმძღვანელობა და ის დაიბარეს საბჭოზე, სადაც ახალგაზრდა პოეტმა არ უარყო თავისი პოზიცია. 1811 წ. შელი და მისი თანამოაზრე ჰოგი კოლეჯიდან გარიცხეს. მოგვიანებით საქმეში ჩაერთო შელის მამა. კოლეჯის ხელმძღვანელობამ პერსის შესთავაზა სასწავლებელში აღდგენა, თუ მოინანიებდა თავის საქციელს, რაზედაც მეამბოხე პოეტმა კვლავ უარით უპასუხა. შელის რადიკალიზმმა მამა-შვილს შორის გამოწვია განხეთქილება. ოთხი თვის შემდეგ შელი დაქორწინდა 16 წლის ჰარიეთ ვესთბრუქზე. მალე, შელი [[ირლანდია|ირლანდიის]] ნაციონალისტებს შეხვდა და გამოაქვეყნა მიმართვა ”ირლანდიელი ხალხისადმი”, რამაც ინგლისის მთავრობის ყურადღება მიიპყრო. შელი რევოლუციური პოეტი იყო. მისი პირველი დიდი პოემა ”დედოფალი მაბი” (1813) ეხება ჩაგრული კაცობრიობის მდგომარეობას ინდუსტრიულ სამყაროში. წიგნი არალეგალურად გამოცხადდა და შელის მიერ ვრცელდებოდა მხოლოდ ნაცნობებს შორის. 1821 - 1830 წწ. მრავალი პირატული ვერსია დაიბეჭდა და გავრცელდა ძირითადად მუშათა კლასში. პოემა მალე გადაიქცა პოლიტიკური მოძრაობის - [[ჩარტიზმი]]ს ერთგვარ ბიბლიად. 1814 წ. ქორწინებით უკმაყოფილო შელიმ ფეხმძიმე ცოლი და მცირეწლოვანი ქალიშვილი მიატოვა და იტალიური ენის შესასწავლად ლონდონში გადავიდა, უილიამ გოდვინის ოჯახში. აქ მან გაიცნო თავისი მომავალი მეუღლე მერი გოდვინი. მალე ისინი საფრანგეთში, მოგვიანებით კი [[შვეიცარია]]ში გადავიდნენ სამოგზაუროდ. ორიოდე თვის შემდეგ კი ისევ ლონდონში დაბრუნდნენ. 1815 წ. შელიმ დაწერა ”ალასტორი, ანუ მარტოობის სული”. მიუხედავად იმისა, რომ დღეს კრიტიკოსთა მიერ ეს პოემა მიჩნეულია შელის პირველ დიდი წარმატებად პოეზიაში, ნაწარმოებმა იმ დროის საზოგადოების ყურადღება არ მიიქცია. მოღვაწეობის ამ პერიოდში შელის შემოქმედებაში შეინიშნება ცნობილი ინგლისელი პოეტის [[უილიამ უორდსვორთი]]ს ძლიერი ზეგავლენა.
 
== ბაირონი ==
Line 38 ⟶ 35:
== ინგლისში დაბრუნება ==
1816 წ. მერი და პერსი ინგლისში დაბრუნდნენ. იმავე წელს მისმა მეუღლემ ჰარიეთმა თავი დაიხრჩო [[ჰაიდ პარკი|ჰაიდ პარკში]]. პერსიმ გადაწყვიტა ექორწინა მერიზე, ნაწილობრივ იმ მოტივითაც, რომ მეურვეობა მიეღო საკუთარ შვილებზე, მაგრამ [[სასამართლო]]მ უარი განუცხადა. ახლადდაქორწინებული პერსი და მერი ბუქინგემშირში გადავიდნენ, სადაც მათი მეგობარი [[თომას ფიქოქი]] ცხოვრობდა. ამ პერიოდში შელიმ გაიცნო [[ჯონ კიტსი]]. 1818 წ. შელიმ დაწერა ”ლაონი და ციტნა, ანუ ოქროს ქალაქის რევოლუცია”, რომელიც შემდეგ გადააკეთა და გამოსცა ახალი სათაურით ”ისლამის აჯანყება”.
 
 
== იტალია ==
Line 47 ⟶ 43:
[[ფაილი:Shelley Memorial, University College, Oxford.JPG|thumb|280px|right|შელის მემორიალი ოქსფორდში. ე. ფორდის სკულპტურა, 1892.]]
მნიშვნელოვანი ნაწარმოებები:
 
 
* 1810 - ზასტროზი
Line 70 ⟶ 65:
* 1822 - ღრუბელი
 
{{რომანტიზმი}}
 
{{DEFAULTSORT:შელი, პერსი ბიში }}
 
{{რომანტიზმი}}
 
[[კატეგორია:ინგლისელები]]
[[კატეგორია:ინგლისელი პოეტები]]