ქემალ ათათურქი: განსხვავება გადახედვებს შორის

თურეთის რესპუბლიკის პირველი პრეზიდენტი [[1923]]-[[1938]] წლებში. თურქეთის ეროვნულ-გამანთავისუფლებელ რევოლუციის ლიდერი, სამხედრო მოღვაწე. მუსტაფა ქემალ ფაშა [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] პერიოდში იყო სამხედრო ელიტის ერთ-ერთი ლიბერალი წარმომადგენელი, წარმატებით იბრძოლა [[პირველი მსოფლიო ომი|პირველ მსოფლიო ომში]]. მისი დიდი დამსახურებაა ინგლისელთა მარცხი გალიპოლის ოპერაციაში (1915 წ.). [[1916]] წელს მას ებოძა ბრიგადის გენერლის ჩინი და ფაშას ტიტული. [[1918]] წელს ოსმალეთის იმპერიის დამარცხების შემდეგ ქვეყანა კატასტროფის წინაშე აღმოჩნდა. [[ევროპა|ევროპის]] სახელმწიფოებმა გადაწყვიტეს მისი დანაწილება. [[1919]] წელს მუსტაფა ქემალმა თანამოაზრეებთან ერთად დააარსა თურქეთის ეროვნული კონგრესი, სადაც თურქეთის პატრიოტული ძალები გაერთიანდნენ. ამ ძალამ ვერ იხსნა ოსმალეთის იმპერია, მაგრამ გადაარჩინა თურქეთი. 1919-1922 წლებში მუსტაფა ქემალმა ინტერვენტებისგან გაწმინდა [[ანატოლია]], დაამარცხა [[ბერძნები]] და [[სომხები]]. 1922 წელსვე მან დაამხო [[სტამბოლი]]ს მარიონეტული ხელისუფლება და მთელი თურქეთი მას დაემორჩილა. იგი იყო პირველი ვინც სცნო რუსეთის საბჭოთა მთავრობა, სამაგიეროდ კი დიდი დახმარება მიიღო [[ლენინი]]სგან. 1922 წლის [[1 ნოემბერი|1 ნოემბერს]] მან გააუქმა ოსმალეთის იმპერია, ტახტიდან გადააგდო უკანასკნელი სულთანი და თურქეთი რესპუბლიკად გამოაცხადა. 1923 წელს მუსტაფა ქემალი თურქეთის რესპუბლიკის [[თურქეთის პრეზიდენტი|პირველი პრეზიდენტი]] გახდა. ამ პოსტზე ყოფნისას მან ბევრი ძალიან მნიშვნელოვანი რეფორმა განახორციელა (ლათინურ ანბანზე გადასვლა, სამოქალაქო კანონმდებლობა, ევროპული ტანსაცმლის და ცხოვრების წესის შემოღება და სხვ.) და თურქეთი ევროპული განვითარების გზაზე დააყენა. [[1934]] წელს მას სამშობლოს წინაშე დიდი დამსახურებებისთვის მიენიჭა ტიტული „ათათურქი“ — თურქების მამა.

 

* [[ქემალიზმი]]

 

== რესურსები ინტერნეტში ==