|
|ზომა =
|წარწერა =პლატონ იოსელიანის პორტრეტი
|მოღვაწეობა = [[ქართველები|ქართველი]] ისტორიკოსი
|დაბ თარიღი = [[15 ნოემბერი]]/[[27 ნოემბერი]], [[1809]]
|დაბ ადგილი = [[თბილისი]]
==ბიოგრაფია==
დაიბადა მეფე [[გიორგი XII]]-ის კარის მოძღვარის ოჯახში. [[1835]] წელს დაამთავრა [[პეტერბურგი]]ს სასულიერო აკადემია ღვთისმეტყველების კანდიდატის ხარისხით. შემდეგ მუშაობდა [[თბილისის სემინარია]]ში ფილოსოფიისა და ფიზიკის მასწავლებლად. 1845-1856 წლებში რედაქტორობდა რუსულ პერიოდულ გაზეთს [[ზაკავკაზსკი ვესტნიკ|"ზაკავკაზსკი„ზაკავკაზსკი ვესტნიკს"ვესტნიკს“]], რომელიც [[თბილისი|თბილისში]] გამოდიოდა. ამ გაზეთში იოსელიანმა თავისი გამოკვლევები. 1849 წელს იმოგზაურა საბერძნეთში, მოინახულა ათონის ივერთა მონასტერი, შეისწავლა ქართული კულტურის ძეგლები. იოსელიანი იყო ათენის არქეოლოგთა საზოგადოების ნამდვილი წევრი. აქტიურად თანამშრომლობდა და კორესპონდენციებს გზავნიდა რუსეთის[[რუსეთი]]ს მეცნიერებათა აკადემიაში. მჭიდროდ იყო დაკავშირებული აკადემიკოს [[მარი ბროსე|მარი ბროსთან]]. 1860-1875 წლებში გამოსცა ქართველოლოგიური პრობლემატიკისადმი მიძღვნილი მრავალი ათეული ნაშრომი. მსოფლმხედველობით იოსელიანი იდეალისტი იყო. მისი აზრით, ისტორიის პროცესს წარმართავდა უზენაესი განგება. კაცობრიობის ისტორიას იოსელიანი 3 დიდ პერიოდად ყოფდა: გვაროვნული ანუ პირველყოფილ-თემურ, ფეოდალურ და კაპიტალისტუირ წყობილებებად. განსაკუთრებულ ყურადღებას აქცევდა საქართველოს ქალაქების ისტორიის შესწავლას, მათი წარმოშობის პრობლემებს. იოსელიანს მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის ძველი ქართული ლიტერატურის ძეგლების შესწავლასა და გამოცემაში. გამოსცა [[ჩახრუხაძე|ჩახრუხაძის]] [[თამარიანი (ნაწარმოები)|" თამარიანი"თამარიანი“]] (1838), [[იოანე შავთელი]]ს "„[[აბდულმესიანი]]"“ (1938), [[იოსებ თბილელი]]ს "დიდმოურავიანი"„დიდმოურავიანი“ (1851), [[ტიმოთე გაბაშვილი]]ს "მიმოსვლა"„მიმოსვლა“ (1852), [[ანტონ I]]-ის "წყობილსიტყვაობა"„წყობილსიტყვაობა“ (1853), [[არჩილ II]]-ის "თეიმურაზიანი"„თეიმურაზიანი“ (1853) და სხვა. 1850 წელს მისი წინასიტყვაობით გამოვიდა [[გიორგი ერისთავი (დრამატურგი)|გიორგი ერისთავი]]ს "გაყრა"„გაყრა“. იოსელიანი ანტონ I-ის ლიტერატურული სკოლისა და ენობრივი პოზიციის მიმდევარი იყო, რაც გამოვლინდა მის თხზულებაში "პირუჱლ„პირუჱლ-დაწყებითი კანონნი ქართულისა ღრამატიკისა"ღრამატიკისა“ (1840). [[მამებისა და შვილების ბრძოლა|"მამებისა"„მამებისა“ და "შვილების" „შვილების“ ბრძოლის]] დროს იოსელიანი "მამათა"„მამათა“ ბანაკს ემხრობოდა. ძველი თაობის წინააღმდეგ მიმართულ "გამოცანებში"„გამოცანებში“ (1871) [[ილია ჭავჭავაძე]]მ სხვა მოღვაწეთა შორის იოსელიანიც გაკენწლა.
ისტორიის საკითხების გაშუქებისას იოსელიანი მნიშვნელოვან ადგილს უთმობდა ფოლკლორულ მასალას, კრებდა ზეპირსიტყვიერების ნიმუშებს. იგი ქართული გამოცანების პირველ ჩამწერად ითვლება. შეადგინა კრებულები "გამოცანანი„გამოცანანი ქართულნი"ქართულნი“ (1835) და "ანდაზები„ანდაზები და გამოცანები"გამოცანები“ (1939).
==ლიტერატურა==
{{commonscat|Platon Ioseliani}}
* ''ბარამიძე ა.,'' კოლხეთის ისტორიული გეოგრაფიის საკითხები XIX საუკუნის პირველი ნახევრის ქართულ ისტორიოგრაფიაში, «საქართველოს„საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის საზოგადოებრივ მეცნიერული განყოფილების მოამბე»მოამბე“, 1963, № 5
* ''მისივე'', პლატონ იოსელიანი და იბერიის(ქართლის) ისტორიული გეოგრაფიის ზოგიერთი საკითხი, კრ., კავკასიის ხალხთა ისტორიის საკითხები, თბ., 1966
*''Барамидзе А. А., Ватейшвили Д. Л.'', П. И. Иоселиани. Очерк жизни и научно-общественной деятельности, Тб., 1978
{{DEFAULTSORT:იოსელიანი, პლატონ}}
[[კატეგორია:ქართველები]]
[[კატეგორია:ქართველი ისტორიკოსები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1809]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1875]]
| 