კორომანდელის სანაპირო: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:India Coromandel Coast locator map.svg|220px|მინიატიურა|[[ინდოეთი]] კორომანდელის სანაპირო]]
'''კორომანდელის სანაპირო''' — [[ინდოსტანის ნახევარკუნძული]]ს სამხრეთ-აღმოსავლეთ სანაპირო. ნაპირი ირეცხება [[ინდოეთის ოკეანე|ინდოეთის ოკეანის]] [[ბენგალიის ყურე|ბენგალიის ყურის]] მიერ. მისი სიგრძეა დაახლოებით 700 კმ, სიგანე — 80/100კმ. ოკეანესთან ის წარმოადგენს წვრილზოლიან ვაკეს, რომელიც
სანაპიროსთან მდებარეობს ქვიშიანი დიდი პლაჟები. სანაპირო დაბალია, დაყოფილია მსხვილ მდინარეთა დელტებით, რომლებიც დაახლოებით 10 ათასი კვ.კმ. ფართობის დელტებს ქმნიან. მდინარეები სათავეს იღებენ [[დეკანი]]ს ზეგანზე და მიედინებიან აღმოსავლეთ გატების გავლით დაბლობისკენ. ისინი წარმოქმნიან ნაყოფიერ ალუვიურ ნიადაგებს ვაკეზე.
ამჟამად, კორომანდელის სანაპირო მდებარეობს [[ანდჰრა-პრადეში]]ს და [[ტამილნადუ]]ს, აგრეთვე, მოკავშირე [[პუდუჩერი]]ს ტერიტორიებზე. სანაპიროზე განლაგებულია მსხვილი სანავსადგურო ქალაქები — ჩენაი ([[მადრასი]]), კუდალორი, ტრანკებარი (ტარანჰამბადი), ნაგაპატნამი და სხვ.
კორომანდელის სანაპირო წარმოადგენს [[ინდოეთი]]ს სოფლის მეურნეობის ტენიან რეგიონს, სადაც დიდი რაოდენობით არის ბრინჯი, ქოქოსის პალმა.
Line 11 ⟶ 10:
== ეტიმოლოგია ==
[[ფაილი:Coromandel Coast 1753.jpg|220px|მინიატიურა|1753 წლის კორომანდელის სანაპიროს ფრანგული რუკა]]
არსებობს სახელწოდების წარმოშობის რამდენიმე ვერსია: [[თამილური]]დან "Chola Mandalam" — უძველეს სახელმწიფო [[ჩოლა]]ს რაიონი ან ისევ [[თამილური]]დან "Karai Mandalam" — "სანაპიროს რაიონი". უფრო სარწმუნოა სახელწოდების წარმოქმნა სიტყვიდან "Kara-mandala", რაც ნიშნავს [[სანსკრიტი|სანსკრიტზე]] "მიწას, რომელიც მზის სხივების იღებს".
Line 17 ⟶ 15:
== კლიმატი, ფლორა და ფაუნა ==
[[ფაილი:Mangroves.jpg|220px|მინიატიურა|მანგროვის ბუჩქების ხედი წყლის ზედაპირის ზემოთ და წყლის ქვემოთ]]
კორომანდელის სანაპირო მოხვედრილია დასავლეთ გატების წვიმიან რეგიონში და იღებს გაცილებით ნაკლებ ნალექებს, ვიდრე დანარჩენი [[ინდოეთი]] [[ზაფხული]]ს სამხრეთ-დასავლეთ [[მუსონები]]ს პერიოდში. ნალექების საშუალო რაოდენობა წლის მანძილზე შეადგენს 800 მმ/წელიწადში, რომელთა დიდი ნაწილი ოქტომბრიდან დეკემბრამდე პერიოდზე მოდის. [[ბენგალიის ყურე|ბენგალიის ყურის]] ტიპოლოგია ხელს უწყობს ჩრდილო-დასავლეთ [[მუსონები]]ს წარმოქმნას, რომლებიც თანაბარი ნალექების ნაცვლად იწვევს [[ციკლონი|ციკლონებს]] და ტროპიკულ ციკლონებს, რომლის შედეგად ყოველ წელს ოქტომბრიდან იანვრამდე პერიოდში სანაპირო მდებარეობს სტიქიური უბედურების ქვეშ.
სანაპიროს გასწვრივ მდებარეობს ტყის ვიწრო ზოლი, რომელიც იყოფა მშრალი და მარადმწვანე ტყეების ცალკეულ ეკორეგიონებად. სხვა ტროპიკული მშრალი ტყეებისაგან განსხვავებით, აღმოსავლეთ [[დეკანი]]ს ტყეები მთელი წლის განმავლობაში ინარჩუნებს ფოთლებს. კორომანდელის სანაპიროზე მდებარეობს აგრეთვე, მანგროვის ვრცელი ტყეები, რომლებიც ავსებს მდინარის დელტებს და სანაპირო ოლქის დაბლობებს. ამას გარდა აქ მდებარეობს პულიკატისა და კალიველის ტბები, რომლებზეც ცხოვრობს ათასობით ადგილობრივი თუ გადამფრენი [[ფრინველი]]
== ისტორია ==
1530-ანი წლების ბოლოს კორომანდელის სანაპიროზე გაჩნდა სამი პორტუგალიური დასახლება ნაგაპატინამი, სან-ტომე-დე-მელიაპორი და პულიკატი. მოგვიანებით, XVII და XVIII საუკენეებში სანაპიროს დაუფლებისთვის და ინდოეთთან ვაჭრობაზე კონტროლის დამყარების მიზნით იბრძოდნენ ევროპელი ხელისუფალნი. ომი დამთავრდა [[ინგლისი]]ს გამარჯვებით, თუმცა [[საფრანგეთი|საფრანგეთმა]] 1954 წლამდე შეინარჩუნა კონტროლი მცირე ანკლავებზე [[პუდუჩერი|პუდუჩერში]]. XVII საუკუნეში [[ჩინური]] ექსპორტის დიდი ნაწილი სწორედ კორომანდელის პორტების გავლით გადიოდა ევროპაში.
2004 წლის 26 დეკემბერს [[ინდოეთი]]ს ოკეანეში კუნძულ [[სუმატრა]]ს დასავლეთ სანაპიროსთან მომხდარმა [[მიწისძვრა]]მ, გამოიწვია [[ცუნამი]], რომელმაც გადაუარა კორომანდელის სანაპიროს და შეიწირა უამრავი სიცოცხლე და გამოიწვია უზარმაზარი ზარალი.
== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://slovari.yandex.ru/~%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B8/%D0%91%D0%A1%D0%AD/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B3/ ლექსიკონი]
| |||