'''სარგის თმოგველი''', — [[XII საუკუნე|XII]]-[[XIII საუკუნეებისსაუკუნე]]ების მიჯნაზე მოღვაწე [[ქართველები|ქართველი]] დიდებული, [[თმოგველები]]ს ფეოდალური სახლის ფუძემდებელი, [[ვარამ მხარგრძელი|ვარამ ზაქარიას ძე მხარგრძელი]]ს ძე. თმოგველი აქტიურად მონაწილეობდა საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში. [[გიორგი რუსი|გიორგი რუსზე]] [[თამარ მეფე|თამარის]] დაქორწინების შემდეგ ოთხმა მხარგრძელმა, მ. შ. სარგისმა, მოაწყვეს ძლევამოსილი ლაშქრობა თურქთა წინააღმდეგ [[დვინი]]ს მხარეში. თამარ მეფის წინააღმდეგ ფეოდალთა ამბოხების დროს სარგისი, სხვა მხარგრძელებთან ერთად, თამარს ემხრობოდა. ამბოხების ჩაქრობის შემდეგ თამარმა დააჯილდოვა თავისი ერთგული ფეოდალები, კერძოდ, სარგისს უწყალობა იმხანად გარდაცვლილი [[ამირსპასალარი]]ს [[გამრეკელი თორელი (XII ს.)|გამრეკელ თორელის]] [[საკარგავი]] -— [[თმოგვის ციხე]] (ჯავახეთში), რის შემდეგაც სარგისი იწოდა თმოგველად. თმოგველი მონაწილეობდა [[შამქორის ბრძოლა (1195)|შამქორის ბრძოლაში]] ([[1195]]), [[შალვა ახალციხელი|შალვა ახალციხელთან]] ერთად მონაპირეობდა (ე. ი. იცავდა საზღვრებს) ჯავახეთში და მასთანავე სარდლობდა ქართველთა ლაშქარს კარის (ახლანდელი [[ყარსი]]) ციხის თურქებისაგან გასათავისუფლებლად. ზოგი მეცნიერი მას მწერალ [[სარგის თმოგველი (მწერალი)|სარგის თმოგველთან]] აიგივებს.
==ლიტერატურა==
* ''კაკაბაძე ს.,'' თმოგველთა გვარის ისტორიისათვის, ტფ., 1913;
* ''მისივე,'' წერილები და მასალები საქართველოს ისტორიისათვის, წგნ. 1, ტფ., 1914;