წებელდა (მხარე): განსხვავება გადახედვებს შორის

{{მრავალმნიშვნელოვნება*|წებელდა}}

 

VI საუკუნის ბიზანტირლი ავტორები [[პროკოპი კესარიელი]] და [[აგათია სქოლასტიკოსი]] ბიზანტია-სპარსეთის ომთან დაკავშირებით მრავალჯერ იხსენიებენ აფსილეთის მთავარ ციხეს ციბილიუს (ციბილიუმს). მიაჩნიათ, რომ მხარის სახელწოდება "წებელდა" და ციხის ერთიდაიგივეა. მთის მწვერვალებზე მიკვლეული ადრინდელი ფეოდალური ხანის რამდენიმე ციხე მიუთითებს რეგიონის დიდ სტრატეგიულ მნიშვნელობაზე. წებელდის ციხეები კონტროლს უწევდა სავაჭრო-სატრანზიტო გზას, რომლითაც ჯერ [[რომის იმპერია]], შემდეგ ბიზანტია ეკონომიკურ და პოლიტიკურ კავშირს ახორციელებდა ჩრდილოეთ კავკასიასთან, ხოლო [[კასპიის ზღვა|კასპიის ზღვის]] გვერდის ავლით - შუა აზიასთან. ფეოდალურ ხანაში წებელდა მარშანიების ფეოდალური საგვარეულოს ეკუთვნოდა. მდ. კოდორის ხეობის ზემო წელის ერთი მონაკვეთი - დალი გვიან საუკუნეებში გამოეყო წებელდას. [[1810]] [[აფხაზეთის სამთავრო|აფხაზეთის სამთავრომ]] ცნო რუსეთის პოლიტიკური სუვერენიტეტი. წებელდაში ახალი ხელისუფლება აღიარეს [[1840]] წელს. აფხაზეთის [[1866]] აჯანყების დროს წებელდის მოსახლეობა აქტიურად იბრძოდა ადგილობრივი ფეოდალებისა და ცარიზმის კოლონიური პოლიტიკის წინააღმდეგ. შემდეგში წებელდის მოსახლეობა იძულებით თურქეთში გადასახლდა ([[მუჰაჯირობა]]). წებელდა მდიდარია არქეოლოგიური და ხუროთმოძღვრული ძეგლებით. ნაპოვნია კანკელის ფილები. გათხარეს (მ. ტრაპში, გ. შამბა, ი. ვორონოვი, მ. გუმბა) II-VII საუკუნების მრავალრიცხოვანინვენტარიანი სამარხები. ახლანდელი სოფ. წებელდის აღმოსავლეთით 4 კმ-ზე გათხარეს (ი. ვორონოვი) ერთ-ერთი ციხე. გამოვლინდა საფორტიფიკაციო სისტემა, 2 [[დარბაზული ეკლესია]], აბანო, სამეურნეო სათავსები, წყალსაცავი აუზი, წყალსადენი, VI საუკუნის მონეტები და სხვა. აღმოჩენილია აგრეთვე X-XI საუკუნეების მონეტების განძი, რომელიც შეიცავს არაბული [[დირჰემი|დირჰემების]] ქართულ მინაბაძებს.