სფრაგისტიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
|||
ხაზი 1:
[[ფაილი:Sealtaglarge.jpg|მინი|250პქ|[[ფიჭვი]]ს [[ფისი]]თ დამოწმებული პერგამენტი]]
[[ფაილი:
'''სფრაგისტიკა''' ({{lang-la|σφραγις}} ბეჭდვა) , ანუ როგორც მას კიდევ უწოდებენ, '''სიგილოგრაფია''' ({{lang-la|sigillum}} ბეჭდვა) — [[ისტორია|ისტორიის]] დამხმარე დისციპლინაა, რომლის შესწავლის ობიექტს ბეჭდები და საბეჭდავები წარმოადგენენ.
ხაზი 19:
ქართულწარწერიანი (ლეგენდიანი) საბეჭდავები დღემდე ძალიან მცირე რაოდენობით არის შემორრჩენილი. მოღწეულია ერთეული ნიმუშები განვითარებული შუა საუკუნეების ხანიდან; მაგალითად, [[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|გიორგი III-ის]] ([[1156]]-[[1184]] წწ.) წარწერიანი საბეჭდავი-ბეჭედი, ამავე ხანის რამდენიმე საბეჭდავი-ბეჭედი, რომელზეც ამოკვეთილია დაქარაგმებული ასომთავრული წარწერები. არის უფრო მოგვიანო ნიმუშები ([[XVII საუკუნე|XVII]]-[[XVIII საუკუნე|XVIII]] სს.). [[XIX საუკუნე]]ში ქართულწარწერიან საბეჭდავებთან ერთად გავრცელდა ევროპული ტიპის რუსული ან ლათინურწარწერიანი, ან მონოგრამებიანი საბეჭდავებიც. ჩვენამდე მოღწეულ საბუთებზე ქართულწარწერიანი ბეჭდების უძველესი ნიმუშები [[XV საუკუნე|XV საუკუნის]] 70-იანი წლებიდან გვხვდება.
==ბეჭდის ფორმები და ლეგენდები==▼
ბეჭედს როგორც სიმტკიცის სიმბოლოს, საბუთს უსვამდა ის პირი, რომელიც გარკვეულ მიმართებაში იყო დოკუმენტში აღნიშნულ იურიდიულ აქტთან. ბეჭდები ჰქონდათ მეფეებს, სამეფო საგვარეულოს წევრებს, დიდგვაროვან ფეოდალებს – სხვადასხვა თანამდებობის პირებს, თავადებს, აზნაურებს, ეკლესიის მსახურებს, აგრეთვე მოქალაქეებსა და ვაჭარ-ხელოსნებს.▼
ქართული ბეჭდები განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან ფორმით (ოთხკუთხა, რვაკუთხა, მრგვალი და ოვალური., ნუშის ფრმის, გუმბათისებური), დამწერლობით ([[ასომთავრული]] და [[მხედრული (დამწერლობა)|მხედრული]]) და ლეგენდების შინაარსით. ლეგენდების შინაარსის მიხედვით ქართული ბეჭდები შეიძლება 3 ჯგუფად დაიყოს:
▲==ბეჭდის ლეგენდები==
# ბეჭდები, რომელთა ლეგენდები შეიცავს მხოლოდ ბეჭდის მფლობელის სახელს.
Line 40 ⟶ 27:
# ბეჭდები, რომელთაც ვრცელი ლეგენდები აქვთ.
▲ბეჭედს როგორც სიმტკიცის სიმბოლოს, საბუთს უსვამდა ის პირი, რომელიც გარკვეულ მიმართებაში იყო დოკუმენტში აღნიშნულ იურიდიულ აქტთან. ბეჭდები ჰქონდათ მეფეებს, სამეფო საგვარეულოს წევრებს, დიდგვაროვან ფეოდალებს – სხვადასხვა თანამდებობის პირებს, თავადებს, აზნაურებს, ეკლესიის მსახურებს, აგრეთვე მოქალაქეებსა და ვაჭარ-ხელოსნებს. თითოეულ მოღვაწეს რამდენიმე ბეჭედი ჰქონდა. ბეჭდის მფლობელი მათ ხმარობდა მღვაწეობის სხვადასხვა პერიოდში და სხვადასხვა ხასიათის დოკუმენტებისათვის.
ბეჭდის დასმის ადგილი საბუთებში გარკვეულ წესს მისდევს. ბეწედს უსვამდნენ დოკუმენტის ბოლოს, მოხსენიებულ პირთა თანამიმდევრობის მიხედვით. არის გამონაკლისებიც.
== ლიტერატურა ==
{{ქსე|9|620-621|ბაქრაძე ა., ჯავახიშვილი ქ.}}
[[კატეგორია:ისტორიოგრაფია]]
| |||