სურამის ციხე: განსხვავება გადახედვებს შორის

[[ვახუშტი ბაგრატიონი]] ციხის შესახებ წერს: ''„...არს საშუალს ციხე, მაღალ კლდესა ზედა, მტკიცე.“''<ref>ვახუშტი ბატონიშვილი, [[აღწერა სამეფოსა საქართველოსა]], ქართლის„ქართლის ცხოვრებაცხოვრება“, ტ. IV, თბ. 1973, გვ. 377</ref> თუ როდის და ვინ ააგო სურამის ციხე „მაღალ კლდესა ზედა“ ისტორიულად არაა ცნობილი. ქართული ისტორიული წყაროები ამის შესახებ დუმან. [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ქართველი ისტორიკოსის [[პლატონ იოსელიანი]]ს მიხედვით [[სურამი]] და მისი ციხესიმაგრე აშენებულია [[ძვ. წ. II საუკუნე|ძვ. წ. II საუკუნის]] I ნახევარში მეფე [[ფარნაჯომი]]ს მიერ, 200 წლით ადრე [[ქრისტე]]ს დაბადებამდე.<ref>П. Иоселиани. Города„Города, сушествовавшие и сушествуюшие в ГрузииГрузии“, Тифлис, 1850. с. 62-63</ref> სურამის ციხის აგების ასეთ განსხვავებულ დათარიღებას ქართულ საისტორიო მეცნიერებაში მხოლოდ პლატონ იოსელიანი იძლევა.

სურამის ციხის აგების შესახებ საინტერესო ცნობებია დაცული უცხოურ საისტორიო წყაროებში, კერძოდ სპარსულსა და [[თურქეთი|თურქულში]]. [[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] ცნობილი [[თურქები|თურქი]] მოგზაური [[ევლია ჩელები]] სურამის ციხის აშენებას [[სპარსეთი]]ს მეფე [[ხოსრო I|ხოსრო I ანუშირვანს]] ([[531]]–[[579]]) უკავშირებს<ref name="ევლია„ევლია ჩელები"ჩელები“>ევლია ჩელები, მოგზაურობის„მოგზაურობის წიგნიწიგნი“, თურქულიდან თარგმნა, კომენტარები და გამოკვლევა დაურთო გიორგი ფუთურიძემ, ნაკ. 1, თბ. 1971 წ. გვ. 296</ref>. სპარსი ისტორიკოსი [[ისქანდერ მუნში]] სურამის ციხის აშენებას [[აბას I (ირანი)|შაჰ აბასს]] მიაწერს ([[XVII საუკუნე|XVII საუკუნის]] 10-იანი წლები),<ref>ისქანდერ მუნში, ცნობები„ცნობები საქართველოს შესახებშესახებ“, სპარსული ტექსტი ქართული თარგმანითა და შესავლითურთ, გამოსცა ვ. ფუთურიძემ, თბ. 1969 წ. გვ. 90</ref> მაგრამ აქ ალბათ შაჰ-აბასის მიერ ციხის შეკეთება უნდა იგულისხმებოდეს. სწორედ ამის შესახებ წერს შაჰის კარის მოხელე, ისტორიკოსი [[მელიქ შაჰ-ჰუსეინ სისტანი]] თავის თხზულებაში „იაჰია ალ-მელუქი“ (მეფეთა„მეფეთა აღდგომააღდგომა“): {{ციტატა|იმ ხანებში წესრიგში მოყვანილ იქნა გორის, სურამის და სხვა ციხეები.<ref>ზ. მჭედლიშილი, ირან-საქართველოს ურთიერთობის ისტორიიდან, XVII საუკუნის I ნახევარი, საკანდიდატო დისერტაცია, თბ. 1995 წ.</ref>}}

თანამედროვე ქართველი ისტორიკოსების ([[შოთა მესხია|შ. მესხია]]<ref>შ. მესხია, საისტორიო„საისტორიო ძიებანიძიებანი“, ტ. II, თბ. 1983 წ.</ref>, [[პარმენ ზაქარაია|პ. ზაქარაია]]<ref>პ. ზაქარაია, საქართველოს„საქართველოს ძველი ქალაქები და ციხე-სიმაგრეებისიმაგრეები“, თბ. 1973 წ.</ref> და სხვა) აზრით, სურამის დღევანდელი ციხესიმაგრე განვითარებული [[ფეოდალიზმი]]ს დასაწყისში აიგო (XI ს.). მის აგებას უკავშირებენ, აგრეთვე, [[სურამელები|სურამელთა]] ცნობილ საგვარეულოს, რომელიც [[XII საუკუნე|XII]]-[[XIII საუკუნე]]ებში ქართლის საერისთავოს განაგებდა. მიჩნეულია, რომ ეს ციხესიმაგრე მათ რეზიდენციას წარმოადგენდა.