მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
[[ფაილი:Earth-crust-cutaway-numbered.svg|270პქ|მინი|]]
[[ფაილი:Gros Morne moho.jpg|270პქ|მინი|]]
'''მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი''' ('''მოხოროვიჩიჩის საზღვარი'''; როგორც წესი ეწოდება '''მოხო''', ან უბრალოდ M)<ref name="edc">[http://www.edudic.ru/geo/9403/ მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი. გეოლოგიური ლექსიკონი]</ref> — გამყოფი ზედაპირი [[დედამიწის ქერქი|დედამიწის ქერქსა]] და [[დედამიწის მანტია|მანტიას]] შორის, რომელიც დადგენილია სეისმოლოგიური მონაცემებით. გრძივი სეისმური ტალღების გავრცელების სიჩქარე მოხოროვიჩიჩის ზედაპირზე გადასვლისას (ზემოდან ქვემოთ) ნახტომისებურად იზრდება 6,7-7,6-იდან 7,9-8,2 კმ/წმ-მდე, ხოლო განივი ტალღებისა — 3,6-4,2-იდან 4,4-4,7 კმ/წმ-მდე.<ref>[http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Мохоровичича%20поверхность/ მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი. დიდი საბჭოთა ენციკლოპედია]</ref> სხვადასხვა [[გეოფიზიკა|გეოფიზიკური]], [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] და სხვა მონაცემები გვიჩვენებენ, რომ ნახტომისებურად უნდა იცვლებოდეს ნივთიერებათა სიმკვრივეც: 2,9-3,0-დან 3,1-3,5 ტ/მ³-მდე. ვარაუდობენ, რომ მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი ერთმანეთისაგან ყოფს სხვადასხვა ქიმიური, შედგენილობის ფენებს.
 
სახელი ეწოდა ხორვატელი მეტეოროლოგისა და გეოფიზიკოსის ანდრია [[ანდრია მოხოროვიჩიჩი]]ს პატივსაცემად, რომელმაც [[1909|1909 წელს]] პირველმა დაადგინა ამ საზღვართან დაკავშირებული სეისმური ტალღები.<ref>[http://dic.academic.ru/dic.nsf/ntes/3583/ПОВЕРХНОСТЬ მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი. სამეცნიერო-ტექნიკური ენციკლოპედიური ლექსიკონი]</ref> ზოგიერთ უნიკალურ რაიონში მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი სუსტად არის გამოხატული, ფიზიკური პარამეტრები [[ვერტიკალი|ვერტიკალზე]] იცვლება თანდათანობით რამდენიმე კილომეტრის ინტერვალში.<ref name="edc" />
 
მოხოროვიჩიჩის ზედაპირის ბუნებაზე ერთიანი აზრი არ არსებობს. გეოფიზიკური მონაცემების მიხედვით, მოხოროვიჩიჩის ზედაპირის ქვემოთ ვრცელდება ან ულტრაფუძე შედგენილობის ზედაპირი (პერიდოტიტების ტიპი), ან ძირითადი შედგენილობის მჭიდრო ზედაპირი — ეკლოგიტები.<ref name="edc" /> მოხოროვიჩიჩის ზედაპირი [[ოკეანის საგები]]ს ქვეშ 5-იდან 10 კმ-მდე ვრცელდება, ხოლო კონტინეტური ქერქიდან 20-იდან 90 კმ-მდე, საშუალოდ 35 კმ-მდე.<ref name=Monroe>{{cite book |title=The changing Earth: exploring geology and evolution |author= James Stewart Monroe, Reed Wicander |url=http://books.google.com/?id=jFPMa4MxwJkC&pg=PA216 |page=216 |isbn=0-495-55480-4 |edition=5th |publisher=Cengage Learning |year=2008}}</ref> ბურღვით მოხოროვიჩიჩის ზედაპირამდე მიღწევის რამდენიმე ცდა განხორციელდა [[XX საუკუნე]]ში, თუმცა უშედეგოდ.
 
გასული საუკუნის 60-იან წლებში ეროვნული სამეცნიერო ფონდის მიერ განხორციელდა პროექტი „მოხოლე“, აღსანიშნავია აგრეთვე [[კოლის ზეღრმა ჭაბურღილი]], ყოფილ [[სსრკ]]-ში. ამ პროექტების ძირითადი დანიშნულება იყო მოხოროვიჩიჩის ზედაპირის გამოკვლევა.