ვიკიპედია

რონალდ რეიგანი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ r2.7.3) (ბოტის შეცვლა: hi:रोनाल्ड विलसन रीगन
No edit summary
ხაზი 55:
'''რონალდ უილსონ რეიგანი''' ({{lang-en|Ronald Wilson Reagan}}; დ. [[6 თებერვალი]], [[1911]] — გ. [[5 ივნისი]], [[2004]]) — [[აშშ]]-ის მე-40 [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] (1981–1989) და [[კალიფორნია|კალიფორნიის]] 33-ე გუბერნატორი (1967–1975).
 
რონალდ რეიგანი ილინოისში ნელ და ჯონ რეიგანების ოჯახში დაიბადა. საშუალო სკოლა დიქსონში დაამთავრა და სწავლა ეურეკას კოლეჯში გააგრძელა, სადაც ეკონომიკას და სოციოლოგიას სწავლობდა, ფეხბურთის გუნდში თამაშობდა და სკოლის დადგმებში მონაწილეობდა. კოლეჯის დასრულების შემდეგ რადიოში სპორტულ დიქტორად დაიწყო მუშაობა. 30-იანი წლებიდან [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ცხოვრობდა, სადაც ის მსახიობი გახდა. იყო [[კინომსახიობთა გილდია|კინომსახიობთა გილდიის]] პრეზიდენტი და ოცი წლის მანძილზე რეიგანმა 53 ფილმში ითამაშა. კინომსახიობთა გილდიის პრეზიდენტის რანგში, რეიგანი კინო ინდუსტრიაში კომუნიზმის საკითხებთან დაკავშირებულ დავებში ჩაერთო. მისი ლიბერალური პოლიტიკური ხედვა კონსერვატიულით შეიცვალა.
რონალდ რეიგანი 30-იანი წლებიდან [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ცხოვრობდა, სადაც ის მსახიობი გახდა. იყო [[კინომსახიობთა გილდია|კინომსახიობთა გილდიის]] პრეზიდენტი, შემდგომ ფირმა "[[ჯენერალ ელექტრიკი]]ს" სპიკერი. პოლიტიკაში ამ დროიდან ჩაება. თავიდან რეიგანი [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტიის]] წევრი იყო, 1962 წლიდან კი ის [[აშშ-ის რესპუბლიკური პარტია|რესპუბლიკელი]] გახდა. ამის შემდეგ იგი ორი ვადით კალიფორნიის გუბერნატორი იყო. მას ორჯერ 1968 და 1976 წლებში ჰქონდა საპრეზიდენტო არჩევნებში რესპუბლიკელთა ნომინაციის მოპოვების წარუმატებელი მცდელობა. [[აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები (1980)|1980 წელს]] მან ნომინაცია მოიპოვა და შემდგომ [[ჯიმი კარტერი]]ს დამარცხებით, 69 წლის ასაკში, აშშ-ის პრეზიდენტი გახდა. იგი აშშ-ის ისტორიაში ყველაზე ხნიერი პიროვნება იყო, ვინც პრეზიდენტის თანამდებობა დაიკავა. ▼
 
რეიგანის პირველი ცოლი ჯეინ უაინმანი იყო. მასთან ორი შვილი მაურინი და მაიკლი ყავდა. 1952 წელს რეიგანმა ნენსი დეივისზე იქორწინა, რომელიც აგრეთვე მსახიობი იყო. მათ ორი შვილი შეეძინათ: პატრისია ენი და რონალდ პრესკოტი.
პრეზიდენტის რანგში რეიგანმა ახალი პოლიტიკური და ეკონომიკური ინიციატივები წამოაყენა. მისი ეკონომიკური პოლიტიკა, რომელსაც [[რეიგანომიკა]]ს უწოდებდნენ გულისხმობდა ბიზნესის რეგულაციის შემცირებას, ინფლაციის კონტროლს, სამთავრობო ხარჯების შემცირებას და გადასახადების შემცირებით ეკონომიკის ზრდის სტიმულირებას. პირველი ვადის დროს [[რეიგანის მკვლელობის მცდელობა|რეიგანზე განხორციელდა თავდასხმა]], იგი დაიჭრა, მაგრამ არა სასიკვდილოდ. პროფკავშირებთან დაპირისპირებისას ის მკაცრ პოლიტიკას ატარებდა. 1983 წელს მან [[გრენადა]]ში [[აშშ-ის შეჭრა გრენადაში|სამხედრო შეჭრის]] ბრძანება გასცა. აგრეთვე რეიგანმა [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირს]] საჯაროდ უწოდა „ბოროტების იმპერია“, უარი თქვა დაძაბულობის შენელების პოლიტიკაზე, აშშ-ის სამხედრო პოტენციალი გააძლიერა და [[რეიგანის დოქტრინა|მსოფლიოს გარშემო ანტიკომუნისტურ მოძრაობებს]] დაუჭირა მხარი.▼
 
▲რონალდშემდგომში რეიგანი 30-იანი წლებიდან [[ლოს-ანჯელესი|ლოს-ანჯელესში]] ცხოვრობდა, სადაც ის მსახიობი გახდა. იყო [[კინომსახიობთა გილდია|კინომსახიობთა გილდიის]] პრეზიდენტი, შემდგომ ფირმა "„[[ჯენერალ ელექტრიკი]]ს"ს“ სპიკერი. გახდა და პოლიტიკაში ამ დროიდან ჩაება. თავიდან რეიგანი [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატიული პარტიის]] წევრი იყო, 1962 წლიდან კი ის [[აშშ-ის რესპუბლიკური პარტია|რესპუბლიკელი]] გახდა. ამის შემდეგ იგი ორი ვადით (1966 და 1970) კალიფორნიის გუბერნატორი იყო. მას ორჯერ 1968 და 1976 წლებში ჰქონდა საპრეზიდენტო არჩევნებში რესპუბლიკელთა ნომინაციის მოპოვების წარუმატებელი მცდელობა. [[აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები (1980)|1980 წელს]] მან ნომინაცია მოიპოვა და შემდგომვიცე–პრეზიდენტის კანდიდატად, ტეხასის ყოფილი კონგრესმენი და გაეროში ამერიკის ელჩი ჯორჯ ბუში დაასახელა. ინფლაციით და ირანში ამერიკელების ერთწლიანი ტყვეობით შეწუხებულმა ამომრჩეველმა ხმა რეიგანს მისცა. 489 ხმით 49–ის წინააღმდეგ რეიგანმა პრეზიდენტი [[ჯიმი კარტერი]]ს დაამარცხა. კარტერის დამარცხებით, 69 წლის ასაკში, ის აშშ-ის პრეზიდენტი გახდა. იგი აშშ-ის ისტორიაში ყველაზე ხნიერი პიროვნება იყო, ვინც პრეზიდენტის თანამდებობა დაიკავა.
 
▲ინაუგურაციიდან ორ თვეში რეიგანს თავს დაესხნენ და ესროლეს, თუმცა მალევე გამოკეთდა და თავის მოვალეობას დაუბრუნდა. ინციდენტმა მისი პოპულარობა კიდევ უფრო გაზარდა. პრეზიდენტის რანგში რეიგანმა ახალი პოლიტიკური და ეკონომიკური ინიციატივები წამოაყენა. მისი ეკონომიკური პოლიტიკა, რომელსაც [[რეიგანომიკა]]ს უწოდებდნენ გულისხმობდა ბიზნესის რეგულაციის შემცირებას, ინფლაციის კონტროლს, სამთავრობო ხარჯების შემცირებას და გადასახადების შემცირებით ეკონომიკის ზრდის სტიმულირებას. პირველიმას ვადისშემდეგ, დროსრაც [[რეიგანისთავდაცვის მკვლელობისძალების მცდელობა|რეიგანზეგაძლიერებამ განხორციელდადიდი თავდასხმა]]დეფიციტი გამოიწვია, იგიმან დაიჭრა,მაინც არ განაცხადა უარი მაგრამგანაცხადა არაკურსის სასიკვდილოდშეცვლაზე. პროფკავშირებთან დაპირისპირებისას ის მკაცრ პოლიტიკას ატარებდა. 1983 წელს მან [[გრენადა]]ში [[აშშ-ის შეჭრა გრენადაში|სამხედრო შეჭრის]] ბრძანება გასცა. აგრეთვე რეიგანმა [[საბჭოთა კავშირი|საბჭოთა კავშირს]] საჯაროდ უწოდა „ბოროტების იმპერია“, უარი თქვა დაძაბულობის შენელების პოლიტიკაზე, აშშ-ის სამხედრო პოტენციალი გააძლიერა და [[რეიგანის დოქტრინა|მსოფლიოს გარშემო ანტიკომუნისტურ მოძრაობებს]] დაუჭირა მხარი.
[[აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები (1984)|1984 წლის]] არჩევნებში მან უპრეცედენტოდ დიდი უპირატესობით გაიმარჯვა. მისი მეორე ვადა ძირითადად საგარეო მოვლენებით აღინიშნა: [[ცივი ომი]]ს დასრულებისკენ გადადგმული დიდი ნაბიჯი, [[ლიბიის დაბომბვა]] და [[ირან-კონტრას სკანდალი]]ს გახმაურება. რეიგანის პოლიტიკის შედეგად [[ნავთობი]]ს ფასი სამჯერ დაეცა, რამაც [[სსრკ]]-ს ეკონომიკა ძალიან დააზარალა.<ref name="Gaidar">{{Cite book|author=Gaidar, Yegor|title=Collapse of an Empire: Lessons for Modern Russia|publisher=Brookings Institution Press |year=2007 |isbn=5824307598|language=Russian|pages=190–205}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.iet.ru/files/persona/gaidar/un_en.htm|title=Public Expectations and Trust towards the Government: Post-Revolution Stabilization and its Discontents|accessdate=March 15, 2008|author=Gaidar, Yegor}}</ref> მან საბჭოთა კავშირის ლიდერ [[მიხეილ გორბაჩოვი|მიხეილ გორბაჩოვთან]] მოლაპარაკებების სერია გამართა, რომლის კულმინაციაც [[საშუალო და მოკლე სიშორის რაკეტების ლიკვიდაციის შეთანხმება]] და ორივე ქვეყნის ბირთვული არსენალის შემცირება იყო. 1986 წელს რეიგანმა საგადასახადო კოდექსი სრულიად განაახლა, რის შედეგადაც მილიონობით მცირე შემოსავლის მქონე ადამიანი გადასახადისგან გათავისუფლდა.
 
რეიგანმა პრეზიდენტის თანამდებობა 1989 წელს დატოვა. 1994 წელს მას [[ალცჰეიმერის დაავადება|ალცჰეიმერის დაავადების]] დიაგნოზი დაუსვეს. იგი 2004 წელს, 93 წლის ასაკში, გარდაიცვალა. რეიგანი აშშ-ის ერთ-ერთ წარმატებულ პრეზიდენტად მიიჩნევა.
Line 65 ⟶ 69:
== საინტერესო ამბები ==
[[2011]] წლის [[23 ნოემბერი|23 ნოემბერს]] [[საქართველო]]ში, [[თბილისი|თბილისში]], [[რიყე (თბილისი)|რიყის]]პარკში რონალდ რეიგანის ძეგლი გაიხსნა.<ref>[http://www.pirweli.com.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=82965 საქართველოს პრეზიდენტმა რიყის პარკში რონალდ რეიგანის ძეგლი გახსნა // Information Agency 'PirWeli']</ref><ref>[http://www.pirweli.com.ge/index.php?option=com_content&task=view&id=82976 დევიდ დრეიერი: "რეიგანისთვის არაფერი იქნებოდა იმაზე ამაღელვებელი, ვიდრე ის, რომ სტალინის მშობლიურ ქვეყანაში მისი ძეგლი დაიდგა" // Information Agency 'PirWeli']</ref>
 
== სქოლიო ==▼
{{სქოლიო}}▼
 
==რესურსები ინტერნეტში==
Line 77 ⟶ 78:
*[http://www.reagan.utexas.edu/archives/speeches/major.html რონალდ რეიგანის მნიშვნელოვანი გამოსვლები]
*[http://reagan.eureka.edu/ რონალდ რეიგანი] [[ევრიკას კოლეჯი]]
 
▲== სქოლიო ==
▲{{სქოლიო}}
 
{{ესკიზი-აშშ}}
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/რონალდ_რეიგანი“-დან