|
|ვებსაიტი = [http://pmindia.gov.in/ www.pmindia.gov.in]
}}
{{ინდოეთის პოლიტიკა}}
'''ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი''' [[ინდოეთის კონსტიტუცია|ინდოეთის კონსტიტუციის]] თანახმად არის — მთავრობის თავმჯდომარე, მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე, [[ინდოეთის პრეზიდენტი|ინდოეთის პრეზიდენტის]] მთავარი მრჩეველი და პარლამენტის უმრავლესობის ლიდერი.<br />
'''ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი''' [[ინდოეთის კონსტიტუცია|ინდოეთის კონსტიტუციის]] თანახმად არის — მთავრობის თავმჯდომარე, მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე, [[ინდოეთის პრეზიდენტი|ინდოეთის პრეზიდენტის]] მთავარი მრჩეველი და პარლამენტის უმრავლესობის ლიდერი.
პრემიერ-მინისტრი არის მთავრობის მთავარი წევრი საპარლამენტო რესპუბლიკაში. ის უფლებამოსილია გაანაწილოს [[ინდოეთის პოლიტიკა|მთავრობის]] პორტფელები, დანიშნოს [[მინისტრი|მინისტრები]] ან გაათავისუფლოს ისინი დაკავებული თანამდებობიდან; ამავედროულად ის არის პრეზიდიუმის თავმჯდომარე და პასუხისმგებელია საკანონმდებლო წინადადებების პაკეტის შემოტანაზე. პრემიერ-მინისტრის გადადგომის ან გარდაცვალების შემთხვევაში, მთავრობა დაუყონებლივ იშლება.<br />
პრემიერ-მინისტრი ინიშნება პრეზიდენტის მიერ, რათა მან ამ უკანასკნელს ხელი შეუწყოს აღმასრულებელი ხელისუფლების მართვაში.
== პრემიერ-მინისტრი ==
=== ისტორია ===
ინდოეთი საპარლამენტო მართველობის ქვეყანაა და მისთვის დამახასიათებელია ვესტმნისტერული სისტემა. ასეთ სისტემებში ქვეყნის მმართველის ([[პრეზიდენტი|პრეზიდენტის]], [[მონარქი|მონარქის]], [[გენერალ-გუბერნატორი|გენერალ-გუბერნატორის]] და სხვ.) პოსტი ატარებს სიმბოლურ, ცერემონიალურ, ხასიათს.<br />
პრემიერ-მინისტრი ყოვეთვის არის პარლამენტის წევრი, რაც მას საკანონმდებლო დამატებების დამტკიცებაზე აღმასრულებელი ორგანოს მხარდაჭერის გარანტიას აძლევს.
==== კონსტიტუციური ჩარჩოები და პრემიერ-მინისტრის თანამდებობა ====
კონსტიტუცია ითვალისწინებს მოქმედების სქემას, სადაც ინდოეთის პრეზიდენტი არის აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაური 53 მუხლის თანახმად პრემიერ-მინისტრის კაბინეტთან ერთად; კაბინეტი ვალდებულია დაეხმაროს პრეზიდენტს სახელმწიფოს მართვაში. ქვემოთ მოყვანილია ციტატები ინდოეთის კონსტიტუციის 53 და 74 მუხლებიდან<br />
:''{{ციტატა|გაერთიანების აღმასრულებელი ძალაუფლება გადაეცემა პრეზიდენტს და მართვა ხდება ერთპიროვნულად ან მის დაქვემდებარებაში მყოფი თანამდებობის პირების მეშვეობით კონსტიტუციის შესაბამისად|''ინდოეთის კონსტიტუციის 53(1) მუხლი''.}}
:: — ''ინდოეთის კონსტიტუციის 53(1) მუხლი''<br />
:''{{ციტატა|მინისტრთა საბჭო პრემიერ-მინისტრის მეთაურობით ვალდებულია დაეხმაროს და რჩევები მისცეს პრეზიდენტს, ის კი თავის მხვრივ ვალდებულია იმოქმედოს ამ რჩევების გათვალისწინებით|''ინდოეთის კონსტიტუციის 74(1) მუხლი''.}}
:: — ''ინდოეთის კონსტიტუციის 74(1) მუხლი''<br />
როგორც უმრავლეს საპარლამენტო რესპუბლიკებში, ინდოეთშიც პრეზიდენტი ატარებს ცერემონიალურ ხასიათ. პრემიერ-მინისტრი არის მთავრობის მეთური და პასუხისმგებელია აღმასრულებელი ხელისუფლების ფუნქციონირებაზე. ინდოეთში პრემიერ-მინისტრი მთავრობის ხელმძღანელთან ერთად არის იმ პარტიის (პარტიების კოალიციის) თავმჯდომარეც, რომელსიც [[ლოკ საბჰა|„ლოკ საბჰა“]]-ში, ინდოეთის პარლამენტის ქვემო პალატაში, უმრავლესობას წარმოადგენს. პრემიერ-მინისტრი, ისევე როგორც ცენტრალურ და სახელმწიფო დონეზე თითოეული მინისტრი, უნდა იყოს ერთ-ერთი პალატის წევრი ან არჩეულ იქნას მასში პოსტზე დანიშვნიდან 6 თვის ვადაში.<br />
კონსტიტუციაში არაფერია ნათქვამი პრემიერ-მინისტრის უფლებამოსილებაზე პარლამენტის თავმჯდომარის რანგში.
როგორც უმრავლეს საპარლამენტო რესპუბლიკებში, ინდოეთშიც პრეზიდენტი ატარებს ცერემონიალურ ხასიათ. პრემიერ-მინისტრი არის მთავრობის მეთური და პასუხისმგებელია აღმასრულებელი ხელისუფლების ფუნქციონირებაზე. ინდოეთში პრემიერ-მინისტრი მთავრობის ხელმძღანელთან ერთად არის იმ პარტიის (პარტიების კოალიციის) თავმჯდომარეც, რომელსიც [[ლოკ საბჰა|„ლოკ საბჰა“]]-ში, ინდოეთის პარლამენტის ქვემო პალატაში, უმრავლესობას წარმოადგენს. პრემიერ-მინისტრი, ისევე როგორც ცენტრალურ და სახელმწიფო დონეზე თითოეული მინისტრი, უნდა იყოს ერთ-ერთი პალატის წევრი ან არჩეულ იქნას მასში პოსტზე დანიშვნიდან 6 თვის ვადაში.
კონსტიტუციაში არაფერია ნათქვამი პრემიერ-მინისტრის უფლებამოსილებაზე პარლამენტის თავმჯდომარის რანგში.
{{politbox
|ქვეყანა= ინდოეთი
|image=Emblem of India.svg
|size=120
|title=ინდოეთი|}}
|align=left|
<div class="NavFrame">
<div class="NavFrame" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;border:1px solid #C0C0C0; padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#330000"><b>[[ინდოეთის კონსტიტუცია|კონსტიტუცია]]</font></b></div>
</div>
</div>
</div>
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#330000"><b>პრეზიდენტი</font></b></div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
*[[ინდოეთის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] ([[ინდოეთის პრეზიდენტები|სია]])
**[[პრატიბა პატილი|პრატიბა პატილი]]
</div>
</div>
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#330000"><b>პარლამენტი</font></b></div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
*[[ინდოეთის პარლამენტი|პარლამენტი]]
**[[ინდოეთის პარლამენტის სპიკერი|სპიკერი]]
</div>
</div>
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#330000"><b>[[ინდოეთის მთავრობა|მთავრობა]]</font></b></div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
*[[ინდოეთის პრემიერ-მინისტრი|პრემიერ-მინისტრი]] <small/>([ინდოეთის პრემიერ-მინისტრები|სია]])</small>
**[[მანმოჰან სინგჰი]]
</small>
*[[ინდოეთის მინისტრების სია|მინისტრები]]
**[[ინდოეთის სამინისტროები|სამინისტროები]]
</div>
</div>
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;height:40px;margin:0px;color:#330000"><b>[[ინდოეთის სასამართლო სისტემა|სასამართლო</br>ხელისუფლება]]</font></b></div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
*[[ინდოეთის უზენაესი სასამართლო|უზენაესი სასამართლო]]
</div>
</div>
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#330000"><b>დაყოფა</font></b></div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
*[[ინდოეთის შტატები|შტატები]]
*[[ინდოეთის მოკავშირე ტერიტორიები|მოკავშირე ტერიტორიები]]
</div>
</div>
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#330000"><b>[[ინდოეთის არჩევნები|არჩევნები]]</font></b></div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
*მთავარი არჩევნები
**[[ინდოეთის მთავარი არჩევნები 1999|1999]]{{·}} [[ინდოეთის მთავარი არჩევნები 2004|2004]]{{·}} [[ინდოეთის მთავარი არჩევნები 2009|2009]]
*[[ინდოეთის მთავარი ასამბლეის არჩევნები|არჩევნები]]
*[[ინდოეთის პოლიტიკური პარტიების სია|პოლიტიკური პარტიები]]
</div>
</div>
<div class="NavFrame">
<div class="NavHead" style="background: #ffffff; background-image: -moz-linear-gradient(top, #ffffff, #e5e5e5); background-image: -webkit-gradient(linear, left top, left bottom, color-stop(#ffffff), color-stop(#e5e5e5));background-image: -webkit-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -o-linear-gradient(top, #ffffff,#e5e5e5);background-image: -ms-linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5%);background-image: linear-gradient(top, #ffffff 0%,#e5e5e5 100%);border:1px solid #C0C0C0;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;height:40px;margin:0px;color:#330000"><b>საგარეო</br>ურთიერთობები</font></b></div>
<div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;">
*[ინდოეთის საგარეო ურთიერთობები|საგარეო ურთიერთობები]]
</div>
</div>
{{politicsboxend|ქვეყანა=ინდოეთი|}}<noinclude>
{{clear}}
[[კატეგორია:ინდოეთი]]
[[კატეგორია:პოლიტიკის სანავიგაციო თარგები|ინდოეთი]]
</noinclude>
{{-}}
== ინდოეთის პრემიერ-მინისტრები ==
| 