ანარქიზმი: განსხვავება გადახედვებს შორის

არ არის რედაქტირების რეზიუმე
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ეს რა იყო?!
No edit summary
ხაზი 1:
{{ექსპერტი}}
[[ფაილი:Anarchy-symbol.svg|მინი|ანარქიზმის სიმბოლო]]
{{ვიკი}}
'''ანარქიზმი''' ([[ბერძნული ენა{{lang-el|ბერძნ.]] αναρχία,}} - უხელისუფლეობა) — [[მსოფლმხედველობა]], რომელიც ეწინააღმდეგება მმართველობის ყველა ფორმას და საშუალებას. კერძოდ, ანარქისტები უარყოფენ [[სახელმწიფო]]ს, პოლიტიკური ხელისუფლების ან რაიმე სხვა [[იერარქია|იერარქიული]] მმართველობის არსებობის საჭიროებას და მიისწრაფიან მათი ამოფხვრისკენ.
[[ფაილი:WilliamGodwin.jpg|მარცხნივ|მინი|[[უილიამ გოდვინი]]]]
ანარქიზმს საფუძველი ჩაეყარა [[უილიამ გოდვინისგოდვინი]]ს (1756-1836) ნაწერებში. ის [[პრესვიტერიანელობა|პრესვიტერიანული]] ეკლესიის მღვდელი იყო, მიატოვა [[ეკლესია]] და [[მწერალი]] გახდა, დაწერა "კალებ უილიამსი", სადაც ანარქისტული იდეოლოგია გადმოსცა, შექმნა ინტელექტუალთა წრე, რომელშიც შედიოდნენ მისი მეუღლე მერი უოლსთოუნქრაფთი, ახალგაზრდა მწერლები - უორდსუორთი, მისი სიძე - შელი. ისინი აკრიტიკებდნენ [[ავტორიტარიზმი|ავტორიტარიზმს]], ამტკიცებდნენ განათლების აუცილებლობას ადამიანისათვის, მიაჩნდათ, რომ თანადგომა ადამიანის ჭეშმარიტი, თანდაყოლილი თვისებაა. ანარქიზმი მოიცავდა [[უტოპია|უტოპიზმს]], [[ეკონომიკა|ეკონომიკური]] თავისუფლების იდეას, რაც პრუდონის შრომებშია ასახული, ინდივიდუალისტურ ანარქიზმს, ლიბერტარიზმს, ეგოიზმს, ანარქო-კაპიტალიზმის თეორიებს, რევოლუციური ძალადობის კრიტიკას.
 
ანარქიიის წარმოშობა ბაკუნინის,პრუდონის და შმიდტის სახელებთნ არის დაკავშირებული.
ბაკუნინი შეიძლება მივიჩნიოთ ანაარქიის ძირითად იდეოლოგად,ბაკუნინი [[მოსკოვი|მოსკოვში]] საკმაოდ დიდხანს ცხოვრობდა, სადაც იგი ჰეგელის და ფიხტეს ნაშრომებს აკტიურად იკვლევდა,1840 წელს იგი გერმანიაში[[გერმანია]]ში იქნა ემიგრირებული სადაც შეუერთდა ახალგაზრდა ჰეგელიანელებს. 1848-49 წელს აქტიური მონაწილეობა მიირო პარაღსას და დრეზდენში განხორციელებულ რევოლუციაში.1851 წელს იგი დააპატიმრეს და [[ციმბირი|ციმბირში]] ამოაყფინეს თავი საიდანაც მალევე გაიქცა [[დასავლეთი ევროპა|დასავლეთ ევროპაში]], სადაც აქტიური მოღვაწეობა დაიწყო ანარქისტული განხრით. იგი გერცენთნ და ოგაროვთან ერთდ აქტიურად მონაწილეობდა, ანარქისტული მოძრაობის ორგანიზებაში. 60 იანი წლების მიწურულს მან საბოოლოოდ ჩამოაყალიბა ანარქისტული თეორია”თეორია: სახელმწიფობრიობა”სახელმწიფობრიობა და ანარქია”, სადაც მან ეკლესია და საერთოდ [[რელიგია]] პოლიტიკურ იარაღად შერაცხა. ბაკუნინმა განაცხადა, რომ რელიგია”კოლექტიურირელიგია ”კოლექტიური სიგიჟეა” სიგიჟეა”ეკლესიასეკლესიას კი ”ზეციური სამიკიტნო” უწოდა, სადაც ხალხი ცდილობს გასაჭირი დაივიწყოს. იმისათვის, რომ კაცობრიობამ”თავისუფკლებისკაცობრიობამ ”თავისუფკლების სამეფოს” მიაღწიოს , უნდა აფეთქდეს და ხალხის ცნობიერებიდან ამოძირკვოს ძლაუფლების პრინციპი. ბაკუნინი უარყოფდა საზოგადოების კლასობრივ დაყოფას და ხელისუფლების ბატონობას.
 
იგი იბრძოდა სრული თვისუფლების იდეისთვის. მისი მოძღვრება გავრცელდა როგორც [[რუსეთი|რუსეთში]] ასევე [[ევროპა|ევროპულ]] და [[ლათინო ამერიკა|ლათინო-ამერიკულ]] ქვეყნებში.. ბაკუნინის იდეების ერთერთ ყველზე დიდ მიმდევრად ითვლება [[პეტრე კროპოტკინი]], რომელმაც საფუძველი ჩუყარა ანარქისტული კომუნიზმის[[კომუნიზმი]]ს თეორიას, თუმცა აქტიურად უპირისპირდებოდა ოქტობრის რევოლუციას და [[მარქსიზმი|მარქსიზმს]] მისი იდეა იყო თვისუფალი კომუნების დაარსება..
 
== ანარქიზმი საქართვეოში ==
ქართველ ანარქისტებს, [[მიხაკო წერეთელწერეთელი|მიხაკო წერეთელს]] და [[ვარლამ ჩერქეზიშვილი|ვარლამ ჩერქეზიშვილს]] უდიდესი როლი მიუძღვით მსოფლიოში ანარქისტული იდეების განვითრებაში, თუმცა ევროპელი და რუსი ანარქისტებისგან განსხვავებით, [[ქართველები]] აქტიურად იბრძოდნენ ეროვნული პრინციპებისათვის...
 
”ვიდრე ქართული სინამდვილისა და პოლიტიკური აზროვნების მთავარ იდეოლოგიურ საფუძველს - ნაციონალიზმს შევეხებოდე, რამდენიმე სიტყვას ვიტყვი XX საუკუნის დასაწყისში ფართოდ მხარდაჭერილ და პოპულარულ იდეოლოგიაზე - ესაა ანარქიზმი. სახელმწიფოებრიობის წინააღმდეგ მიმართულ ამ იდეოლოგიას მიემხრნენ ის ქართველი პოლიტიკოსები, რომლებიც ქართველი ხალხის განმათავისუფლებელ ბრძოლას ედგნენ სათავეში, ეროვნული თვითგადარჩენისათვის მთელი ცხოვრების მანძილზე დაუღალავად იბრძოდნენ. ასეთი გამორჩეული პოლიტიკოსი იყო მიხაკო წერეთელი. მასთან ერთად, ანარქისტულ პარტიაში შედიოდნენ: ვარლამ ჩერქეზიშვილი, შალვა და კომანდო გოგელიები და სხვები. ანარქისტულმა ორგანიზაციამ ჩამოყალიბება დაიწყო 1895 წლიდან, გაძლიერდა I რევოლუციის წლებში, Iდა [[პირველი მსოფლიო ომისომი]]ს დროს შესუსტდა, რადგან მისი ქართველი მონაწილეები ამდროს საზღვარგარეთ მოღვაწეობდნენ, 1917 წლიდან კი ანარქიზმი აღარ წარმოადგენდა რეალურ პოლიტიკურ ძალას. ქართველი ანარქისტები უკომპრომისოდ ებრძოდნენ მარქსიზმს, გმობდნენ ყოველგვარ ძალადობას, მათ შორის, მის გამოხატულებას სახელმწიფოს[[სახელმწიფო]]ს სახით. მათი აზრით, მხოლოდ თავისუფალ ადამიანებს შეუძლიათ მიაღწიონ პროგრესს. ისინი სამართლიანად ებრძოდნენ პროლეტარიატის დიქტატურას, რომლის უვარგისობა ისტორიის მსვლელობამ დაადასტურა[[დიქტატურა]]ს.

რაც შეეხება სახელმწიფოს მოსპობის ანარქისტულ თეორიას, იგი გარკვეულწილად განუხორციელებელ იდეას მიეკუთვნება, თუმცა ცენტრალიზმის წინააღმდეგ გალაშქრება, მმართველობის დეცენტრალიზაცია ყველა პროგრესულად მოაზროვნე ადამიანის იდეალი და ქვეყნის წარმატების საფუძველია. ქართველი ანარქისტების მიერ მარქსიზმის კრიტიკაც დრომ გაამართლა. ისინი იბრძოდნენ საქართველოს[[საქართველო]]ს ავტონომიისათვის, უფრო შორსაც მიდიოდნენ: 10-იან წლებში ქვეყნის სრულ დამოუკიდებლობას ითხოვდნენ, გამოდიოდნენ ერთა თანასწორუფლებიანობის ლოზუნგით და მათი რწმენით, მხოლოდ ეროვნული დამოუკიდებლობის მიღწევის შემდეგ შეუძლია ერს იზრუნოს თავისი სოციალური მდგომარეობის გაუმჯობესებისათვის. ქართველ ანარქისტთა შესახებ და ამ იდეოლოგიის ეროვნულ-განმათავისუფლებელ მოძრაობასთან კავშირზე მასალები მოიპოვება ს. ხუნდაძის, პ. გუგუშვილის, პრ. რატიანის, ლ. გორგილაძის, გ. ჯანგველიძის, გ. მეგრელიშვილის, ნ. გვიანიშვილის და სხვათა გამოკვლევებში.
 
== იხილეთ აგრეთვე ==
Line 21 ⟶ 25:
== ლიტერატურა ==
* ''ტ. რეხვიაშვილი, ვ. ჭიაურელი'' ფილოსოფია, თბილისი, 2006 წ. გვ. 233
 
== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.ditext.com/anarchism/ Anarchism: A Bibliography]
* [http://www.gmu.edu/departments/economics/bcaplan/anarfaq.htm Anarchist Theory FAQ]
 
{{პოლიტიკური იდეოლოგიები}}