მარცვლოვანნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''მარცვლოვანნი''' (Poaceae ანუ Gramineae) — [[ერთლებნიანები|ერთლებნიან მცენარეთა]] ოჯახი. [[ერთწლოვანი მცენარეები|ერთწლოვანი]], [[ორწლოვანი მცენარეები|ორწლოვანი]] და [[მრავალწლოვანი მცენარეები|მრავალწლოვანი]] ბალახები, იშვიათად ბუჩქისებრი ან ხისმაგვარი მცენარეებია. მარცვლოვანთა ღერო ჩალისებრია, უმეტესად ცილინდრული სწორმდგომი, წამოწეული ან გართხმული; დაყოფილია მუხლებად და მუხლთშორისებად, ჩვეულებრივ ღრუიანია (ქარის დროს მარცვლოვანთა წვრილი ღრუ ღერო იღუნება და არ იმტვრევა), იშვიათად ამოვსებულია ფაშარი ქსოვილით. მათი სიმაღლე 1 სმ-იდან ათეულ მეტრს აღწევს, ზოგიერთისა კი (ბამბუკის გახევებული ღერო) — 40 მ. [[ფოთლები]] ღეროს მუხლიდან გამოდის: როგორც წესი, შედგება ღერომხვევი ხალთის (ვაგინის), ვიწროხაზური ფირფიტისა და ქერქლისებრი ენაკისაგან, რომელიც ამოზრდილია ფირფიტისა და ხალთის საზღვარზე. ფესვები ფუნჯაა. პირველადი ფესვები ადრევე სცილდება. ზოგ მარცვლოვანს ზედაპირული ფესვთა სისტემა აქვს, ზოგს — ღრმად ჩახრდილი ნიადაგში (1—1,5 მ და მეტი). მარცვლოვანთა ყვავილები პატარა, ორსქესინი, იშვიათად — ერთსქესიანი, შეკრებილია მარტივ ყვავილელებად — თავთუნებად, რომლებიც თავის მხრივ, თავმოყრილია რთულ ყვავილედებად (რთული თავთავი, [[საგველა]], თავთავისებური საგველა, ცრუ თავთავი და სხვა).

მარცვლოვანთ ხშირად ყოფენ 2 ან რამდენიმე (12-მდე) ქვეოჯახად. 25 (60-მდე) ტრიბად. [[საქართველო]]ში მარცვლოვანთა 100-მდე გვარის 330 სახეობა გვხვდება. მარცვლოვანნი თითქმის ყველგან არიან გავრცელებული, სადაც კი მცენარეული საფარია. ხშირად დიდ ტერიტორიებს იკავებენ. განსაკუთრებით დიდი როლი მიეკუთვნებათ მდელოს, ველის (ტეპის), პრერიის, პამპისა და სავანის ბალახნარში. მარცვლოვანნიეკონომიკის თვალსაზრისით მნიშვნელოვანი ოჯახია. მათ განეკუთვნება ისეთი კულტურული პურეული მცენარეები, როგორიცაა [[ხორბალი]], [[ბრინჯი]], [[სიმინდი]], [[შვრია]], [[ჭვავი]], [[ქერი]], [[ქვრიმა]], [[ღომი]], [[სორგო]], აგრეთვე [[შაქრის ლერწამი]] და სხვა. ველური და კულტივირებული მარცვლოვანნი სასოფლო-სამეურნეო ცხოველთა ერთ-ერთი ძირითადი საკვებია.

ზოგიერთ მარცვლოვანს იყენებენ საჭმელად, სახამებლის, [[სპირტი]]ს, [[ქაღალდი]]სა და არომატული ზეთების მისაღებად. ზოგს — საშენ მასალად, ლიქიორისა და არყის წარმოებაში, სამკურნალო და დეკორატიულ მცენარედ, ზოგს — ფხვიერი ნიადაგებისა და ქვიშების გასამაგრებლად. ამ მხრივ ერთ-ერთი საუკეთესო საშუალებაა ფესურიან მარცვლოვანთა (ჭანგა, [[გლერტა]], [[თივაქასრა]], [[ნამიკრეფია]] და სხვა) გამოყენება ეროზიის საწინააღმდეგოდ მათი ფესვთა სისტემის ძლიერად განვითარების გამო. იგივე მცენარეები კარგია [[აეროდრომი]]ს, [[იპოდრომი]]ს, სტადიონისა და გაზონის მოსაწყობად. ზოგი მარცვლოვანნი აბეზარა, ძნელად მოსასპობი სარეველაა. ასეთია: [[ვირჯინიული ურო]], [[ლაკარტია]], [[ჭანგა]], [[გლერტა]], [[შვრიუკა]] და სხვა.

* ''Рожевиц Р. Ю.'', Злаки. Введение в изучение кормовых и хлебных злаков, М.—Л., 1937;