ვიკიპედია

ადამიანის მსგავსი მაიმუნები: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ Robot: Cosmetic changes
მ - "Austrolopithecus_africanus.jpg". ფაილი წაიშალა Commons-იდან მომხმარებელ Jameslwoodward-ს მიერ. მიზეზი: Per [[commons:Commons:Deletion request...
ხაზი 1:
{{შერწყმაზე კამათი|ადამიანის მსგავსი მაიმუნები}}▼
{{ტაქსოდაფა *
| სახელი =ჰომინიდებიადამიანის მსგავსი მაიმუნები
| სურათის ფაილი =Austrolopithecus africanus.jpg
| სურათის წარწერა =250px
| სურათის აღწერა =
Line 10 ⟶ 9:
| რიგი = [[პრიმატები]]
| ქვერიგი = [[Haplorrhini]]
▲{{შერწყმაზე კამათი| ოჯახი = [[ადამიანის მსგავსი მაიმუნები}}|ანთროპოიდები]]
| ოჯახი = [[ჰომინიდები]]
| ლათ =HominidaePongidae
| სექციის სახელი =
| სექციის ტექსტი =
Line 19 ⟶ 18:
| არეალის ლეგენდა =
}}
'''ადამიანის მსგავსი მაიმუნები''', ''ანთროპოიდები'' (ბერძნ. anthropos — ადამიანი და eidos — სახე), (Anthropomorphidae ანუ Pongidae), [[ცხვირვიწრო მაიმუნები]]ს ოჯახი პრიმატების რიგისა. ადამიანის მსგავსი მაიმუნებია: [[ადამიანი|ადამიანთან]] განსაკუთრებით ახლო მდგომი [[გორილა]], [[შიმპანზე]] და [[ორანგუტანი]]. გორილა და შიმპანზე [[აფრიკა|აფრიკის]] ბინადრებია, ორანგუტანი კი [[აზია]]ში ([[კალიმანტანი|კალიმანტანსა]] ანუ ბორნეოსა და [[სუმატრა]]ზე) გვხვდება. ადამიანის მსგავსი მაიმუნები ცხოვრობენ უღრან ტროპიკულ ტყეებში, მეტწილად ხეებზე; მათთვის დამახასიათებელია გრძელი ფეხები: როცა ვერტიკალურად დგანან, ხელები მუხლისთავს ქვემოთ სწვდებათ. მიწაზე დადიან ნახევრად ვერტიკალურად და ეყრდნობიან ხელის თითების ზურგის მხარეს. ლოყისუკანა პარკები, ტუჩების წითელი ლორწოვანი გარსი, საჯდომი კორძები და კუდი არა აქვთ, ცხოვრობენ ხროვად. გამრავლებისათვის გარკვეული დრო არა აქვთ, რადგან კვერცხუჯრედი თვედათვე მწიფდება. მაკეობა გრძელდება 9 თვემდე. შობენ ერთ, იშვიათად ორ ნაშიერს. სქესობრივ სიმწიფეს ახწევენ 9-10 წლის ასაკში. ცოცხლობენ 20-50 წლამდე. თავის ტვინი საკმაოდ რთული აგებულებისა აქვთ. სხეულის სიგრძე — 1,5-2 მ, წონა — 60-250 კგ აღწევს.
'''ჰომინიდები''' ([[ლათ.]] hominidae<homo, ნათ. ბრ. hominis — [[ადამიანი]]), [[ძუძუმწოვრები]]ს ოჯახი [[პრიმატები]]ს რიგისა. მასში ერთიანდება თანამედროვე და ნამარხი ([[არქანთროპები]], [[პალეოანთროპები]]) [[ადამიანი|ადამიანები]]. ხშირად ჰომინიდებს აკუთვნებენ [[ავსტრალოპითეკები|ავსტრალოპითეკებს]] და სხვა ნამარხ უმაღლეს პრიმატებს. ზოგიერთი მეცნიერის აზრით, ჰომინიდების ოჯახი წარმოიშვა მესამეული პერიოდის დასასრულიდან (4 მილნ. წლის წინ), სხვა მოსაზრების მიხედვით — მეოთხეულის შუა პერიოდიდან (ე.ი. დაახლოებით 1 მლნ. წლის წინათ).
 
ანატომიური და ფიზიოლოგიური თავისებურებით ადამიანის მსგავსი მაიმუნები სხვა მაიმუნებთან შედარებით ყველაზე ახლო დგანან ადამიანებთან. მათ, როგორც ადამიანს, აქვთ [[ჭიაყელა ნაწლავი]], კუდუსუნი, გავის 4-6 მალა, ფართო მკერდი, 12-13 წყვილი ნეკნი და სხვა. ადამიანის მსგავსი მაიმუნების უმაღლესი ნერვული მოქმედების შესწავლის შედეგად დადგენილია მათი მსგავსებაც და თვისებრივი განსხვავებაც ადამიანისაგან. მსგავსება განსაკუთრებით დიდია ემბრიონულ პერიოდში. ეს ერთხელ კიდევ მიუთითებს იმაზე, რომ ადამიანი და ადამიანის მსგავსი მაიმუნები წარმოშობილი არიან ერთი საერთო წინაპრისაგან, შემდეგ კი მათი ევოლუცია სცვადასხვა მიმართულებით წარმართულა.
 
== რესურსი ინტერნეტში ==
{{Commonscat|პონგოსებრნი}}▼
*[http://www.unep.org/grasp/Resources/index.asp Additional information on great apes]
* [http://www.nprunep.org/programsgrasp/atc/features/2002/july/toumaiResources/index.htmlasp NPRAdditional News:information Toumaïon thegreat Human Ancestorapes]
* [http://www.talkoriginsnpr.org/faqsprograms/homsatc/speciesfeatures/2002/july/toumai/index.html HominidNPR News: Toumaï the Human SpeciesAncestor]
* [http://www.talkorigins.org/faqs/homs/species.html Hominid Species]
* [http://www.modernhumanorigins.net/ For more details on Hominid species, including excellent photos of fossil hominids]
* [http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn3744 New Scientist 19 May 2003 - Chimps are human, gene study implies]
* [http://www.sciam.com/article.cfm?chanID=sa006&articleID=000C1E5D-B9BA-1422-B9BA83414B7F0103 Scientific American Magazine (April 2006 Issue) Why Are Some Animals So Smart?]
 
== ლიტერატურა ==▼
*ქსე, ტ. 11, გვ. 684, თბ., 1987
 
▲== ლიტერატურა ==
▲{{Commonscat|პონგოსებრნი}}
* ქსე, ტ. 1, გვ. 81, თბ.,1975; ენგელსი ფ., შრომის როლი მაიმუნის გაადამიანების პროცესში, თბ., 1971;
* ''Дарвин ч.,'' Происхождение человека и половой отбор, Соч., т. 5, М. – Л., 1953;
* Жизнь животних, т. 6 – Млекопитающие, М., 1971
 
[[კატეგორია:ჰომინიდებიადამიანის მსგავსი მაიმუნები|*]]
 
[[enar:Greatقردة apeعليا]]
[[fiast:IhmisapinatHomínidu]]
[[huaz:HominidákHominidlər]]
[[svbe:Hominid/homininГамініды]]
[[be-x-old:Гамініды]]
[[tr:Hominidae]]▼
[[bg:Човекоподобни]]
▲[[trbr:Hominidae]]
[[bs:Hominidi]]
[[ca:Homínid]]
[[cs:Hominidé]]
[[cv:Гоминидсем]]
[[cy:Hominidae]]
[[da:Menneskeabe]]
[[de:Menschenaffen]]
[[el:Ανθρωπίδαι]]
[[en:Hominidae]]
[[eo:Homedoj]]
[[es:Hominidae]]
[[et:Inimlased]]
[[eu:Hominidae]]
[[fa:انسان‌سایان]]
[[fi:Isot ihmisapinat]]
[[fr:Hominidae]]
[[he:הומינידיים]]
[[hi:मानवनुमा]]
[[hr:Veliki čovjekoliki majmuni]]
[[ht:Ominide]]
[[hu:Emberfélék]]
[[id:Hominid]]
[[is:Mannætt]]
[[it:Hominidae]]
[[ja:ヒト科]]
[[kk:Гоминидтер]]
[[ko:사람과]]
[[la:Hominidae]]
[[lb:Mënschenafen]]
[[li:Minsape]]
[[lt:Hominidai]]
[[lv:Cilvēkpērtiķi]]
[[mk:Хоминиди]]
[[nds:Minschenapen]]
[[nl:Hominidae]]
[[nn:Hominidae]]
[[no:Hominidae]]
[[oc:Hominidae]]
[[pl:Człowiekowate]]
[[pnb:بن مانس]]
[[pt:Hominidae]]
[[qu:Hatun k'usillu]]
[[ru:Гоминиды]]
[[scn:Hominidae]]
[[sh:Veliki čovjekoliki majmuni]]
[[simple:Hominidae]]
[[sk:Hominidi v širšom zmysle]]
[[sq:Hominid]]
[[sr:Хоминиди]]
[[sv:Människoapor]]
[[sw:Sokwe (Hominidae)]]
[[te:హోమినిడే]]
[[th:มนุษย์วานร]]
[[tl:Hominidae]]
[[tr:Büyük insansı maymunlar]]
[[uk:Гомініди]]
[[vi:Họ Người]]
[[zh:人科]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ადამიანის_მსგავსი_მაიმუნები“-დან