ყვავილოვანი მცენარეები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 21:
| ipni =
}}
'''ყვავილოვანი მცენარეები''' ([[ლათ.]] Magnoliophyta ან Angiospermae) — უმაღლეს მცენარეთა ჯგუფი.
'''ფარულთესლოვნები''' (Angiospermae), '''ყვავილოვნები''' (Magnoliophyta ანუ Anthophyta), [[თესლოვანი მცენარეები|თესლოვან მცენარეთა]] განყოფილება. მათთვის დამახასიათებელია ტიპური ყვავილი, რომელიც [[შიშველთესლოვნები|შიშველთესლოვანთა]] სტრობილებისაგან ძირითადად იმით განსხვავდება, რომ მეგასპოროფილი გადაქცეული აქვთ ნაყოფფოთლად. ნაყოფფოთლების შეზრდით წარმოიქმნება ღრუ სხეული, რომელშიც თესლკვირტები ვითარდება. ფარულთესლოვნებისთვის დამახასიათებელია [[ორმაგი განაყოფიერება]]. ფარულთესლოვნები ყველაზე მრავალგვაროვანი ჯგუფია.▼
▲უმაღლეს მცენარეთა ჯგუფი. მიცავს 400 ოჯახს, 12 ათასზე მეტ გვარს და თითქმის 240 ათ. სახეობას; რაოდენობრივად [[მცენარე]]თა ყველა დანარჩენ ჯგუფს აღემატება. ყვავილოვანი მცენარეების წარმომადგენლები ზომითაც უდიდესია მთელ ორგანულ სამყაროში. მაგ., ზოგიერთის ([[ევკალიპტი]]) სიმაღლე 100 მ აღწევს, ზოგი ლიანის სიგრძე 200 მ-ზე მეტია. ყვავილოვანი მცენარეები ყველა კლიმატური ზონასა და მრავალნაირ ეკოლოგიურ პირობებში იზრდება — ტროპიკულ [[ტყე]]ებიდან [[ტუნდრა]]მდე, [[ჭაობი|ჭაობებიდან]] — [[უდაბნო]]ებამდე და ზღვის სანაპიროებიდან — უმაღლეს მთებამდე. ისინი შეადგენენ [[ბიოსფერო]]ს მცენარეული სამყაროს ძირითად მასას და უზრუნველყოფენ ყველა ცოცხალი არსების, მათ შორის [[ადამიანი]]ს არსებობას.
ყვავილოვანი მცენარეები თავისი აგებულებითა და ფუნქციებით ურთულესია მცენარეთა ყველა სხვა ჯგუფთან შედარებით. მათ ახასიათებთ მაღალსპეციალიზებული გამტარი სისტემა თავისი ჭურჭლებით და თანამგზავრი უჯრედების მქონე საცრიანი მილებით, სასიცოცხლო პროცესების, ზრდისა და განვითარების აჩქარება, მზის მაღალ რადიაციასთან შეგუება, სპეციალიზებული ნივთიერებების — [[ალკალოიდები]]ს, [[ეთერზეთები]]ს, [[გლიკოზიდები]]ს და სხვ. წარმოქმნა, მაღალი პლასტიკურობა (განსაკუთრებით [[ფოთლები]]ს), მრავალიარუსიანი თანასაზოგადოებების შექმნის უნარი. მხოლოდ ყვავილოვანი მცენარეებისთვისაა დამახასიათებელი [[ყვავილი]], რომელშიც ნაყოფის [[ფოთლები]]საგან ანუ მეგასპოროფილებისაგან შექმნილი დახურული სათავსი-ნასკვია განვითარებული.
ნასკვის კედლებზე [[თესლკვირტები]] სხედან. ნასკვის წარმოქმნამ ურზუნველყო თესლკვირტების დაცვა, პლასტიკური ნივთიერებათა ეკონომია. განაყოფიერების შემდეგ ნასკვიდან ნაყოფი ვითარდება, სადაც თესლებია მოთავსებული. სწორედ აქედან წარმოდგება ყვავილოვან მცენარეთა მეორე სახელწოდება — '''[[ფარულთესლოვანები]]'''. ნაყოფის წარმოშობამ ფარულთესლოვანებში განაპირობა თესლის გავრცელების მრავალნაირობა. [[ნასკვი]]ს წარმოქმნასთან არის დაკავშირებული ფარულთესლოვანთა კიდევ ერთი არსებითი განსხვავება: მტვრის მარცვლები თესლკვირტებში ხვდება ნაყოფის სპეციალიზებული ზონით — დინგით.<ref name="qse" />
▲'''ფარულთესლოვნები''' (Angiospermae), '''ყვავილოვნები''' (Magnoliophyta ანუ Anthophyta), [[თესლოვანი მცენარეები|თესლოვან მცენარეთა]]
ყვავილოვანი მცენარეებისთვის დამახასიათებელია განსაკუთრებული საჩანასახე პარკი და ორმაგი განაყოფიერება, რაც გამოიხატება სპერმიების კვერცხუჯრედთან მეორეულ ბირთვთან ერთდროულად შერწყმაში. სამტვრე მილს აკისრია ახალი ფუნქცია — გამანაყოფიერებელი ელემენტების გადატანა თესლკვირტამდე. განაყოფიერების შედეგად წარმოიქმნება ტრიპლოიდური ენდოსპერმი, რომლის ჰიბრიდული ბუნება და პლოიდურობა პროგრესული ნიშანია ყვავილოვანი მცენარეებისათვის. ყვავილოვან მცენარეებში მკვეთრადაა გამოსახული მდედრობითი (საჩანასახე პარკის) და მამრობითი [[გამეტოფიტი]]ს (მტვრის მარცვალი გენერაციული და ვეგეტატიური უჯრედებითურთ) რედუქცია, მძლავრადაა განვითარებული [[სპოროფიტი]].<ref name="qse">{{ქსე|10|635-636|ღვინიანიძე ზ.|არა}}</ref>
==გალერეა==
<gallery>
ფაილი:Magnolia grandiflora1.jpg
ფაილი:Magnolia.jpg
ფაილი:Nymphaea alba.jpg
ფაილი:Primula aka.jpg
ფაილი:Magnolia obovata 01.jpg
</gallery>
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}
[[კატეგორია:მცენარეები]]
| |||