ვიკიპედია

რიო-დე-ჟანეირო: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
No edit summary
ხაზი 3:
|სტატუსი =მუნიციპალიტეტი
|ქართული სახელი = რიო-დე-ჟანეირო
|მშობლიური სახელი =Município do Rio de Janeiro
|ქვეყანა = ბრაზილია
|პანორამა = Montagem Rio de Janeiro.jpg
|პანორამის სიგანე =300
|წარწერა =
|დროშა = BandeiraRio dode MunicípioJaneiro do(RJ) Rio- de JaneiroBandeira.pngsvg
|გერბი = Escudo Rio de Janeiro (RJ) - Brasao.gifsvg
|გერბის სიგანე =
|დროშის სიგანე =
|lat_dir = S|lat_deg = 22|lat_min = 54|lat_sec =1030
|lon_dir = W|lon_deg = 43|lon_min = 1211|lon_sec = 2847
|CoordAddon =
|CoordScale =
ხაზი 22:
|რეგიონი = სამხრეთ-აღმოსავლეთი რეგიონი (ბრაზილია){{!}}სამხრეთ-აღმოსავლეთი
|რეგიონი ცხრილში =
|შიდა დაყოფა =
|რაიონის ტიპი= ბრაზილიის შტატები{{!}}შტატი
|რაიონი = რიო-დე-ჟანეიროს შტატი{{!}}რიო-დე-ჟანეირო
|მმართველის ტიპი = მერი
|მმართველი =ედუარდუ პაესი
|დაარსების თარიღი = [[1 მარტი]], [[1565]] წ.
|პირველი ხსენება =
|წინა სახელები =
|სტატუსი-დან =
|ფართობი = 1, 260
|სიმაღლის ტიპი =ზღვის დონე{{!}}სიმაღლე
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 0-1021 — 1 021
|მოსახლეობა = 6, 323, 037
|აღწერის წელი = 2010
|სიმჭიდროვე = 4, 781
|აგლომერაცია = 12 387 000
|ეროვნული შემადგენლობა =
|დროის სარტყელი = -3
ხაზი 52:
თითქმის ორი საუკუნის განმავლობაში რიო ქვეყნის დედაქალაქი იყო, ჯერ [[პორტუგალია|პორტუგალიიის]] [[კოლონია|კოლონიურ]] ხანაში, [[1763]]—[[1815]] წლებში, [[1815]]—[[1821]] წლებში [[პორტუგალიის, ბრაზილიისა და ალგარვეს გაერთიანებული სამეფო]]ს დედაქალაქი, [[1822]]—[[1960]] წლებში კი დამოუკიდებელი ბრაზილიის დედაქალაქი. [[1960]] წელს დედაქალაქის სტატუსი ახლად აშენებული ქალაქ [[ბრაზილია (ქალაქი)|ბრაზილიას]] გადაეცა.
 
რიო-დე-ჟანერიოსჟანეიროს [[მშპ]] მეორე უდიდესია ქვეყანაში,<ref name="IBGE_PIB_Ranking">{{cite web |url=http://www.ibge.gov.br/home/estatistica/economia/pibmunicipios/2006/tab02.pdf |publisher=Instituto Brasileiro de Geografia e Estatística (IBGE) |title=Posição ocupada pelos 100 maiores municípios em relação ao Produto Interno Bruto |date=December 16, 2008 |accessdate=December 16, 2008}}</ref> 30-ე მსოფლიოში (2008)<ref name="Richest_Cities">{{cite web |url=http://www.citymayors.com/statistics/richest-cities-2005.html |publisher=City Mayors Statistics |title=The 150 richest cities in the world by GDP in 2005 |date=March 11, 2007 |accessdate=September 8, 2008}}</ref> და დაახლოებით R$ 343 მლრდ-ს შეადგენს. ქალაქში განთავსებულია ბრაზილიის ორი უმსხვილესი კომპანიის Petrobras-სა და Vale-ს სათაო ოფისები, ისევე როგორც სხვა ბრაზილური ნავთობკომპანიებისა და სატელეფონო კომპანიების ოფისები. გარდა ამისა, რიოში ფუნქციონირებს [[ლათინური ამერიკა|ლათინურ ამერიკაში]] უმსხვილესი, მედიისა და სატელეკომუნიკაციო კომპანიების კონგლომერატი — [[გლობო]]. ქალაქში მრავალი უნივერსიტეტი და ინსტიტუტია და წარმოადგენს ბრაზილიის მეორე უდიდეს კვლევით ცენტრს; [[2005]] წლის მონაცემებით, ქვეყნის სამეცნიერო პროდუქციის 17% რიოში იწარმოება.<ref name="Unicamp_2005">{{cite web |url=http://www.unicamp.br/unicamp/canal_aberto/clipping/junho2005/clipping050617_correiopop.html |publisher=Universidade Estadual de Campinas (Unicamp) |title=Assessoria de Comunicação e Imprensa |date=June 17, 2005 |accessdate=September 8, 2008 |archiveurl=http://web.archive.org/web/20080617115727/http://www.unicamp.br/unicamp/canal_aberto/clipping/junho2005/clipping050617_correiopop.html |archivedate=June 17, 2008}}</ref>
 
რიო-დე-ჟანეირო მთელი [[სამხრეთი ნახევარსფერო|სამხრეთ ნახევარსფერო]]ს ყველაზე მონახულებადი ქალაქია. იგი განთქმულია ფეშენებელური სასტუმროებით ჩამწკრივებული [[ტურიზმი|ტურისტული]] სანაპიროებით, [[კოპაკაბანა|კოპაკაბანისა]] და [[იპანემა|იპანემის]] პლაჟებით, ასევე [[ქრისტეს ქანდაკება|იესოს გიგანტური ქანდაკებით]] (''Cristo Redentor'') [[კორკოვადო|კორკოვადოს მთაზე]], რომელიც [[2007]] წელს [[მსოფლიოს ახალი შვიდი საოცრება|მსოფლიოს ახალ შვიდ საოცრებას]] შორის დაასახელეს, [[შაქრისთავა მთა|შაქრისთავა მთითა]] და მისი საბაგიროთი, ასევე ყოველწლიური [[მარდი-გრა|მარდი-გრას]] საკარნავალო დღესასწაულებით. ქალაქში მდებარე [[მარაკანა|მარაკანას სტადიონი]] ერთ-ერთი უდიდესი საფეხბურთო სტადიონია მსოფლიოში. რიო-დე-ჟანეირო 2016 წლის [[ზაფხულის ოლიმპიადა|ზაფხულის ოლიმპიურ თამაშებს]] უმასპინძლებს და ეს პირველი შემთხვევა იქნება, როდესაც ეს ღონისძიება [[სამხრეთ ამერიკა|სამხრეთ ამერიკის]] ქალაქში ჩატარდება. <ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/olympic_games/8282518.stm |title=BBC SPORT &#124; Olympics &#124; Rio to stage 2016 Olympic Games |publisher=BBC News |date= 2009-10-02|accessdate=2009-10-04}}</ref> ასევე, [[მარაკანას სტადიონი]] უმასპინძლებს [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 2014|2014 წლის მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატის]] ფინალურ მატჩს.<ref>{{cite news|url=http://esportes.terra.com.br/futebol/brasil2014/interna/0,,OI4341565-EI10545,00.html |title=Rio de Janeiro quer sediar somente a final da Copa 2014|publisher=Terra Networks |date=March 26, 2010}}</ref>
ხაზი 72:
როგორც ამბობენ, წარსულში ქალაქში [[თრთვილი]]ც შეიმჩნეოდა ხოლმე, მაგრამ ეს ფაქტი დადასტურებული არაა. [[რიო-დე-ჟანეირო (შტატი)|რიო–დე–ჟანეიროს შტატის]] ზოგიერთ არეალში იშვიათად [[თოვლი]]ს ხორხოშელა და [[ყინული]]ს ბურთები შეიმჩნევა. ეს ფენომენი რეგიონისთვის მართლაც იშვიათობაა და რიოს მეტროპოლიურ არეალში [[XXI საუკუნე]]ში ჯერ მხოლოდ ერთხელ დაფიქსირდა.<ref>{{pt}} {{cite news| url=http://globotv.globo.com/globo-news/jornal-globo-news/v/chuva-de-granizo-atinge-zona-oeste-e-baixada-fluminense-do-rio/1853797/|title=Hail falls in Rio de Janeiro's West Zone and Baixada Fluminense |publisher=Globo News|date=2012-03-12 | accessdate=15 March 2012}}</ref> როგორც ვარაუდობენ, ეს ფაქტი მხოლოდ ორ ათწლეულში ერთხელ ხდება. სხვა არეალებში, საუკუნეში ერთხელ ან რამდენჯერმე ფიქსირდება ნამდვილი თოვა, უფრო ხშირად ქალაქ [[რეზენდი]]სა და [[იტატიაია]]ში (უფრო ქვემო განედზე, ვიდრე რიო, მაგრამ ზღვის დონიდან უფრო მაღლა).<ref>{{pt}} {{cite web| url=http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=495779|title=Snowfall in Rio de Janeiro: Serra da Mantiqueira's part in Sul Fluminense |publisher=SkycraperCity forum|date=2007-07-07 | accessdate=15 March 2012}}</ref> ეს ქალაქები ქვეყანაში ყველაზე ცივი ადგილებია.
 
დაახლოებით იმავე გარეუბანში, სადაც 2012 წლის მარტში ყინულის ბურთები მოვიდა (''granizo''), უფრო ადრე, 2011 წლის იანვარში [[ტორნადო]]ს მსგავსი ფენომენი დაფიქსირდა, პირველად რეგიონის ისტორიაში, რამაც ელექტორსისტემის ავარია გამოიწვია, მაგრამ არა სხვა ფატალური შედეგები..<ref>{{pt}} {{cite news| url=http://g1.globo.com/bom-dia-brasil/noticia/2011/01/tornado-causa-destruicao-em-nova-iguacu-no-rio-de-janeiro.html|title=Tornado is responsible for havoc in Nova Iguaçu, Rio de Janeiro |publisher=Globo|date=2011-01-20 | accessdate=11 April 2012}}</ref><ref name="9guaçutornado" /> [[მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაცია]] [[ბრაზილია]]ს, განსაკუთრებით კი მის სამხრეთ–აღმოსავლეთ რეგიონს აფრთხილებს, რომ ისეთი კატასტროფები, როგორიც იყო რიო–დე–ჟანერიოსრიო–დე–ჟანეიროს [[2011]] წლის დატბორვები და [[მეწყერი|მეწყერები]], იზოლირებული ფენომენები არაა და მომდევნო წლებში ბრაზილია ცუდი ამინდებისთვის მზად უნდა იყოს. „ეს არ იყო იზოლირებული მოვლენა. ბრაზილიაში მომხდარი ეს მოვლენა ადასტურებს მსოფლიო ტენდენციას, რომ შტორმები თანდათან გაძლიერდება და ისეთ ადგილებში, სადაც მანამდე ის არ ფიქსირდებოდა იგივე სიძლიერის იქნება“ — აღნიშნა პუპაკუმარ კოლიმ — მსოფლიო კლიმატოლოგიის ორგანიზაციის ექსპერტმა კლიმატოლოგიური ფენომენების დარგში.<ref name="9guaçutornado">{{pt}} {{cite news| url=http://www.gazetadopovo.com.br/chuvadevastadora/conteudo.phtml?tl=1&id=1088896&tit=Tornado-causa-estragos-em-Nova-Iguacu|title=Tornado is responsible for havoc in Nova Iguaçu |publisher=Gazeta do Povo|date=2011-01-21 | accessdate=11 April 2012}}</ref>
 
საშუალო წლიური მინიმალური ტემპერატურაა 21 °C (70 °F), საშუალო წლიური მაქსიმუმი 27 °C (81 °F), ზოგადად საშუალო წლიური კი 23 °C (73 °F). ნალექების საშუალო წლიური მაჩვენებელი 1 175 მმ-ს შეადგენს. INMET-ის მონაცემების თანახმად, მინიმალური ტემპერატურა 4,8 °C (41 °F) [[1928]] წლის [[ივლისი|ივლისში]] დაფიქსირდა კამპუ-სუს-აფონსოს გარეუბანში, აბსოლუტური მაქსიმუმი 44 °C (111 °F) კი იმავე წლის [[თებერვალი|თებერვალში]]. [[XXI საუკუნე|XXI საუკუნის]] მანძლზე, ყველაზე დაბალი ტემპერატურა 8,1 °C (47 °F) ვილა-მილიტარში დაფქსირდა [[2011]] წლის [[ივლისი 2011|ივლისში]].<ref name="portal web Terra">{{cite web|url=http://noticias.terra.com.br/brasil/noticias/0,,OI5232398-EI8139,00-Rio+de+Janeiro+tem+madrugada+mais+fria+desde+o+ano.html |title=Record lowest temperature since 7.3°C(45 °F) in 2000 |accessdate=February 2012}}</ref> 10 °C (50 °F)-ზე ნაკლები ტემპერატურა ქალაქისთვის იშვიათობაა. ტემპერატურა იცვლება სიმაღლის, სანაპიროდან დაშორებისა და მცენარეული საფარის ტიპების მიხედვით. [[ზამთარი|ზამთარში]] ტემპერატურა რბილია და მოდის ნაკლები წვიმა, ვიდრე [[ზაფხული|ზაფხულში]].
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/რიო-დე-ჟანეირო“-დან