სკანდინავიის მთები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
r2.7.1) (ბოტის დამატება: vi:Dãy núi Scandinavia
r2.7.3) (ბოტის შეცვლა: eu:Eskandinaviako Alpeak; cosmetic changes
ხაზი 1:
[[ფაილი:Scandinavia-mountains.png|მინი|სკანდინავიის მთები]]
'''სკანდინავიის მთები''' ({{lang-sv|Skanderna, Skandinaviska fjällkedjan}}) — მთათა სისტემა [[სკანდინავიის ნახევარკუნძული|სკანდინავიის ნახევარკუნძულზე]]. გადაჭიმულია დაახლოებით 1700 კმ-ზე, სიგანით კი 600 კმ-ს აღწევს. დასავლეთის [[პლატო|ფერდობები]] უშუალოდ [[ჩრდილოეთის ზღვა|ჩრდილოეთის ზღვისკენ]] მიექანება და დაკბილულ ნაპირებს, ცნობილ ნორვეგიულ [[ფიორდი|ფიორდებს]] ქმნის. აღმოსავლეთი ფერდობები კი ნარნარად ეშვება და [[შვედეთი]]ს ვრცელ [[დაბლობი|დაბლობებში]] იკარგება.
 
მთების სიმაღლე საშუალოა — უმაღლესი წერტილია მთა გალჰიოპიგენი (ნორვ. Galdhøpiggen), 2469 მ, ნორვეგიის სამხრეთ ნაწილში. ყველაზე მაღალი წერტილი შვედეთის ტერიტორიაზე კი — მთა კებნეკაისეა (შვედ. Kebnekaise), 2111 მ. რელიეფი უძველესი მყინვარების მიერ არის გადალიპული. სკანდინავიის მთების დღევანდელი მყინვარები ევროპის კონტინენტზე უდიდესია.
 
ზღვის ნოტიო ჰავა და დანაწევრებული ზედაპირი დიდი რაოდენობით მდინარეების, რომელთა უმეტესობა ძალიან ჩქარია და ზამთარშიც კი არ იყინება, და ტბების არსებობას განაპირობებს.
ხაზი 10:
საბოლოო ჯამში 440 მლნ წლის წინ ბალტიკა გრენლანდიას მიაწვა, ეს უკანასკნელი კი — ლავრენტიას. იმ ხანებში ქვიშის, კენჭისა და ვულკანური კუნძულოვანი რკალების ნარჩენები კოლოსალური ძალით იყწებენ შეკუმშვას, რამაც სკანდინავიის მთების პირველი მწვერვალების აღმართვას შეუწყო ხელი.
 
დიდი მთაგრეხილის გაჩენა ბალტიკისა და კანადა-გრენლანდიის შეჯახების ადგილზე ორდოვიკ-სილურის მიჯნაზე დაიწყო. ამ ყოველივეს თან ახლდა ნალექების დიდი რაოდენობით მოხსნა, რაც კონტინენტურ ფერდობებზე და შეჯახების კიდეებზე წარმოიქმნა. გეოლოგიის ისტორიაში ეს მოვლენები კალედონიური დანაოჭების სახელით შევიდა. ორი კონტინენტური ბლოკის დაჯახებას ადგილი ჰქონდა სკანდინავია-ბრიტანეთის ერთის მხრივ და მეორეს მხრივ გრენლანდია-ნიუფაუნდლენდის ზოლში. ძველი ვულკანური რკალების რელიქტები ბალტიკის ნაპირებს მიაწვნენ. უზარმაზარი მთაგრეხილი ამოიზარდა სკანდინავია-გრენლანდია-ნიუფაუნდლენდის ხაზზე. იმ მთების სიმაღლე [[ჰიმალაი|ჰიმალაისას]] სას უტოლდებოდა.
 
== ლიტერატურა ==
* "Galdhøpiggen" Nationalencyklopedin. http://www.ne.se/galdhöpiggen. განახლდა 18 ივლისს, 2010 (შვედურ ენაზე).
* Lindström, Maurits. "fjällkedjan" Nationalencyklopedin. http://www.ne.se/fjällkedjan. განახლდა 18 ივლისს, 2010 (შვედურ ენაზე).
 
[[კატეგორია:სკანდინავია]]
ხაზი 33:
[[es:Alpes escandinavos]]
[[et:Skandinaavia mäestik]]
[[eu:Eskandinaviako mendiakAlpeak]]
[[fi:Skandit]]
[[fr:Alpes scandinaves]]