უნივერსალური გრამატიკა: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''უნივერსალური გრამატიკა''' (Universal Grammar) — რუსული წარმოშობის [[ამერიკელები|ამერიკელი]] ლინგვისტის, [[ნოამ ჩომსკი]]ს (Avram Noam Chomsky) მიერ შემოთავაზებული გრამატიკის თეორიული მოდელი. უნივერსალური გრამატიკა არის თანდაყოლილი, გენეტიკურად განპირობებული ენობრივი ცოდნა, რომელიც ყველა [[ადამიანი]]ს აქვს. იგი შედგება ძალიან ზოგადი, აბსტრაქტული პრინციპებისგან, რომლებიც საერთოა [[დედამიწა|დედამიწაზე]]ზე არსებული ყველა ენისათვის. ადამიანს აქვს თანდაყოლილი უნარი ამეტყველდეს გარკვეულ დროს, მაგრამ კონკრეტულად რა ენაზე ამეტყველდება, დამოკიდებულია ენობრივ გარემოზე. (თუ ენის ათვისების კრიტიკულ, სენსიტიურ პერიოდში არ არსებობს სხვა ადამიანებთან ურთიერთობა, შემდგომ კონტაქტს არ ძალუძს აანაზღაუროს ეს დეფიციტი). ეს უნივერსალური უნარი გულისხმობს გარკვეულ უნივერსალურ გრამატიკასაც. ასე მაგალითად, ხუთივე ათასი არსებული [[ენა]] აუცილებლად შედგება [[არსებითი სახელი|არსებითი სახელებისა]] და [[ზმნა|ზმნებისაგან]], აქვს მხოლობითი და მრავლობითი, უარყოფისა და კითხვის ფორმები და სხვ. უნივერსალურია ის თანმიმდევრობაც, რომლის შესატყვისად ბავშვი ეუფლება დედაენას, თუმცა მშობლები ბავშვთან ურთიერთობაში არასოდეს იცავენ არავითარ თანმიმდევრობას: არავინ ცდილობს ბავშვს მიაწოდოს ჯერ სახელობითი ბრუნვა, შემდეგ ნათესაობითი და ა.შ. უნივერსალური გრამატიკა თავის თავში მოიცავს უნივერსალურ პრინციპებს. პრინციპი შეიძლება იყოს შემდეგი სახის: ენაში არის ცალკეული სიტყვები; სიტყვები შეადგენენ მეტყველების განსხვავებულ ნაწილებს; [[სიტყვა]] (სიტყვები) შეიძლება დავუკავშიროთ სხვა სიტყვას (სიტყვებს);

თეორიის თანახმად, თითოეულ ენობრივ პრინციპს თან ერთვის ე.წ. პარამეტრები, რომლებიც პრინციპის შესაძლო რეალიზაციას გამოხატავს. კონკრეტული მოცემული პრინციპის პარამეტრი შეიძლება განსაზღვრავდეს მეტყველების რომელიმე ნაწილის ადგილმდებარეობას სხვა სიტყვებთან მიმართებით. უნივერსალური გრამატიკის [[პრინციპი]] ყველა ენისათვის ერთია, მაგრამ სხვადასხვა ენაში ამ პრინციპის განსხვავებული პარამეტრები გამოიყენება. პრინციპებისა და პარამეტრების არსებობის შემთხვევაში, კონკრეტული ენის დაუფლებისას, ბავშვი მოცემული ენობრივი სტიმულის საფუძველზე შესაბამის პარამეტრს გამოარჩევს. ანუ იმ ენაში, სადაც გარკვეული პრინციპით შეზღუდვა არსებობს, ბავშვი ითვალისწინებს დადგენილ პოზიციებს [[წინადადება|წინადადებაში]]ში.

უნივერსალური გრამატიკის მოცემულობა არ ნიშნავს, რომ ქართველი ბავშვი უფრო მიდრეკილია ქართული ენის შესასწავლად, ვიდრე, ვთქვათ, გერმანელი. უნივერსალური გრამატიკა იმდენად ზოგადია, რომ ქართველი ბავშვი, თუ ის თავიდანვე ინგლისურენოვან გარემოში მოხვდება, ისევე ადვილად და ისევე კარგად ისწავლის ინგლისურს, როგორც ინგლისელი ბავშვი. იმის მიხედვით, თუ სად დაიბადა ბავშვი, მის მშობლიურ ენად შეიძლება იქცეს მსოფლიოში არსებული ხუთი ათასი სხვადასხვა ენიდან ნებისმიერი. ამასთან, ბავშვები მომზადებულნი არიან ორივე - სამეტყველო და ჟესტების - ენის შესასწავლად. ეს ნიშნავს, რომ ენის სწავლისკენ თანდაყოლილი მიდრეკილება საკმაოდ ძლიერი და ამასთანავე, მოქნილია.

* П. Паршин, „ХОМСКИЙ, НОАМ"

* М. Коул С. Скрибнер, „культура и мишление“