ცის სფერო: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
r2.7.1) (ბოტის დამატება: ms:Sfera cakerawala
No edit summary
ხაზი 1:
[[ფაილი:Celestial_sphere.svg|right|thumb|250px230px|ცის სფერო დაყოფილია ცის ეკვატორით]]
[[ფაილი:AstroHimmelskugel.jpg|right|thumb|230px|გეოცენტრული ცის სფერო]]
'''ცის სფერო''' — ნებისმიერრადიუსიანი დამხმარე წარმოსახვითი სფერო, რომელზეც აგეგმილებენ ციურ მნათობს და რომელსაც სხვადასხვა ასტრომეტრიული ამოცანის მოსახსნელად იყენებენ. შორეულ წარსულში
ცნება ”ცის სფერო” წარმოიშვა იმასთან დაკავშირებით, რომ [[ადამიანი|ადამიანს]], რომელსაც შორეულ მნათობებამდე მანძილთა განსაზღვრა არ შეეძლო, ისინი ერთსა და იმავე მანძილზე, კერძოდ რეალურ სფეროზე, განლაგებულად ეჩვენებოდა. ძველ საბერძნეთში აღმოცენებული გეოცენტრული კოსმოლოგიური სისტემის თანახმად, [[მთვარე]], [[მზე]] და პლანეტები თავიანთ სფეროებზე გარემოიქცეოდნენ [[დედამიწა|დედამიწის]] ირგვლივ,
 
ვარსკვლავები კი ყველაზე გარეთა სფეროზე.
შორეულ წარსულში ცნება ”ცის„ცის სფერო”სფერო“ წარმოიშვა იმასთან დაკავშირებით, რომ [[ადამიანი|ადამიანს]], რომელსაც შორეულ მნათობებამდე მანძილთა განსაზღვრა არ შეეძლო, ისინი ერთსა და იმავე მანძილზე, კერძოდ რეალურ სფეროზე, განლაგებულად ეჩვენებოდა. ძველ საბერძნეთში აღმოცენებული გეოცენტრული კოსმოლოგიური სისტემის თანახმად, [[მთვარე]], [[მზე]] და პლანეტები თავიანთ სფეროებზე გარემოიქცეოდნენ [[დედამიწა|დედამიწის]] ირგვლივ, ვარსკვლავები კი ყველაზე გარეთა სფეროზე.
 
ეს მოძღვრება [[საქართველო]]შიც გავრცელდა და ლიტერატურაშიც პოვა გამოძახილი. მაგ.: [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან საბა-ორბელიანს]] მოყავს ცათა იერარქიული სქემა, რომლის მიხედვით, [[დედამიწა]]ს აკრავს [[ჰაერი]], შემდეგ ეთერი, უფრო გარეთ თანმიმდევრულად არის [[მთვარე|მთვარის ცა]], რომელსაც ''ჭირანო'' ეწოდება, [[მერკური (პლანეტა)|მერკურის ცა]] - ''ცორანო'', [[ვენერა (პლანეტა)|ვენერას ცა]] - ''მელტარო'', [[მზე|მზის ცა]] -
Line 9 ⟶ 10:
მოგვიანებით ასტრონომებმა დაადგინეს, რომ სხვადასხვა ციური სხეული ჩვენგან სხვადასხვა მანძილზეა, მაგრამ ცის სფეროს ცნება შემორჩა, როგორც ხელსაყრელი მოდელი ასტრონომიული გამოთვლებისათვის.
 
განსახილველი ამოცანის ხასიათის მიხედვით ცის სფეროს ცენტრად შეიძლება მივიღოთ ის ადგილი, სადაცაა დამკვირვებელი (ტოპოცენტრული ცის სფერო), დედამიწის ცენტრი (გეოცენტრული ცის სფერო), მთვარის ცენტრი (სელენოცენტრული ცის სფერო), ცენტრი რომელიმე პლანეტისა (პლანეტაცენტრული ცის სფერო), ან მზისა (ჰელიოცენტრული ცის სფერო), ან სხვა ნებისმიერი წერტილი.
მთვარის ცენტრი (სელენოცენტრული ცის სფერო), ცენტრი რომელიმე პლანეტისა (პლანეტაცენტრული ცის სფერო), ან მზისა (ჰელიოცენტრული ცის სფერო), ან სხვა ნებისმიერი წერტილი.
 
თითოეული მნათობი შეიძლება დავაგეგმილოთ ცის სფეროს ზედაპირზე იქ, სადაც მნათობისა და ცის სფეროს ცენტრებზე გამავალი წრფე კვეთს ცის სფეროს ზედაპირს.
ხაზი 19:
ამოდის და ჩადის, საშუალო განედებზე კი ვარსკვლავთ ნაწილი ჩაუვალია, ნაწილი - ამოუვალი, ნაწილი კი - ამომავალიცააა და ჩამავალიც.
 
ცის სფეროს ძირითადი წრეწირებია [[ცის ეკვატორი]], მათემატიკური ჰორიზონტი, [[ეკლიპტიკა]], [[ცის მერიდიანი]] და სხვ., ძირითადი წერტილები კი - [[ზენიტი]], ნადირი, ჩრდილოეთ და სამხრეთ პოლუსები, გაზაფხულისა და შემოდგომის ბუნიობის, ზაფხულისა და ზამთრის მზებუდობის, აგრეთვე [[ჩრდილოეთი]]ს, [[სამხრეთი]]ს, [[დასავლეთი]]სა და [[აღმოსავლეთი]]ს წერტილები.
ცის სფეროს ძირითადი წრეწირებია [[ცის ეკვატორი]],
მათემატიკური ჰორიზონტი, [[ეკლიპტიკა]], [[ცის მერიდიანი]] და სხვ., ძირითადი წერტილები კი - [[ზენიტი]], ნადირი, ჩრდილოეთ და სამხრეთ პოლუსები, გაზაფხულისა და შემოდგომის ბუნიობის,
ზაფხულისა და ზამთრის მზებუდობის, აგრეთვე [[ჩრდილოეთი]]ს, [[სამხრეთი]]ს, [[დასავლეთი]]სა და [[აღმოსავლეთი]]ს წერტილები.
 
== ლიტერატურა ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ცის_სფერო“-დან