199 431
რედაქტირება
No edit summary |
|||
[[ფაილი:FoodWeb.jpg|
[[ფაილი:Tide pools in santa cruz.jpg|მინი|მარჯვნივ|270პქ|უხერხემლოების ფაუნა]]
'''ბიოცენოზი''' ([[ბერძნული ენა|ბერძნ]]. βίος — სიცოცხლე და κοινός — საერთო) — იმ [[მცენარე|მცენარეთა]], [[ფაუნა|ცხოველთა]] და მიკრობთა ერთობლიობა, რომლებიც [[ხმელეთი]]ს ან წყალსატევის რომელიმე უბანში სახლობენ და გარკვეული დამოკიდებულება აქვთ როგორც ერთიმეორესთან, ისე
გარემოს აბიოტურ ფაქტორებთან.
ტერმინი ბიოცენოზი შემოიღო გერმანელმა ბიოლოგმა [[კარლ მებიუსი|კარლ მებიუსმა]] ([[1877]]). ბიოცენოზი [[ბიოგეოცენოლოგია|ბიოგეოცენოლოგიის]] ორგანიზმთა კომპლექსია, რომელიც ყალიბდება არსებობისათვის ბრძოლის, ბუნებრივი გადარჩევისა და ევოლუციის სხვა ფაქტორთა გავლენით. ნივთიერებათა ბიოგენურ მიმოქცევაში მონაწილეობის მიხედვით ბიოცენოზში განირჩევა ორგანიზმთა შემდეგი ჯგუფი
* პროდუცენტები (წარმომქმნელები) - ავტოტროფული ორგანიზმები, რომლებიც არაორგანული ნივთიერებისაგან ორგანულს ქმიან. ყველა ბიოცენოზში ძირითადი პროდუცენტებია მწვანე მცენარეები.
პროდუცენტების მოქმედება განაპირობებს ბიოცენოზში ორგანულ ნივთიერებათა დაგროვებას.
ბიოცენოზში ორგანიზმების ურთიერთკავშირი მრავალგვარია. გარდა ტროფიკული კავშირისა, რომლებიც განსაზღვრავს კვების ჯაჭვს, არსებობს ისეთი კავშირებიც, სადაც ზოგი ორგანიზმი სხვა ორგანიზმისათვის სუბსტრატია (ტოპიკური კავშირები), ქმნის მიკროკლიმატს და სხვ. ხშირად ბიოცენოზში შეინიშნება სახეობათა ისეთი ჯგუფები, რომლებიც დაკავშირებული არიან გარკევულ სახეობასთან და მთლიანად მასზე არიან დამოკიდებული (კონსორციები).
ბიოცენოზი იყოფა უფრო მცირე დაქმვემდებარებულ ერთეულებად
ცნობილია გაჯერებული და გაუჯერებელი ბიოცენოზებიც. გაჯერებულ ბიოცენოზში ყველა სასიცოცხლო ნიში დაკავებულია და ახალი სახეობის შესახლება შეუძლებელია, თუ არ მოისპო ან არ გაძევდა რომელიმე იქ არსებული კომპონენტი. გაუჯერებელ ბიოცენოზში შესაძლებელია ყოველგვარი სახეობის შესახლება იქ არსებული კომპონენტის გაუძევებლად.
== იხილეთ აგრეთვე ==
== ლიტერატურა ==
* Tischler W., Synökologie der Landtiere, Stuttg., 1955;
* Balogh J.. Lebensgemeinschaften der Landtiere, Bdpst — B., 1958;
* Одум Е., Экология, М., 1968.
[[კატეგორია:ბიოგეოგრაფია]]
[[კატეგორია:ეკოლოგია]]
|
რედაქტირება