ნაოჭი (გეოლოგია): განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ r2.5.1) (ბოტის დამატება: he:קמט (גאולוגיה) |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
[[ფაილი:
[[ფაილი:Rainbow Basin.JPG|მარჯვნივ|300პქ|მინი|სინკლინი]]
[[ფაილი:Monocline.JPG|მარჯვნივ|300პქ|მინი|მონოკლინი]]
[[ფაილი:NJ Route 23 anticline.jpg|
'''დანაოჭება''' — [[დედამიწის ქერქი|დედამიწის ქერქში]] ფართოდ გავრცელებული ტექტონიკური პროცესი, რომელიც იწვევს დანალექ ქანთა დეფორმაციას და წარმოქმნის სხვადასხვა ზომისა და ფორმის ნაოჭებს. განარჩევენ დანაოჭების ორ ძირითად ტიპს : წყვეტილს (ბაქნურს, გუმბათისებურს) და სრულს (გეოსინკლინურს, ხაზოვანს).
''წყვეტილი დანაოჭება'' წარმოადგენს შრეებრივი ქანების იზოლირებულ მომრგვალებულ ან ოვალურ აზევებას, რომელთაც გუმბათისებრი ფორმა აქვთ. ისინი ერთმანეთისაგან გათიშულია დეპრესიებით, სადაც შრეები დაუნაოჭებელია. ნაოჭებს უმთავრესად სუსტად დამრეცი, ზოგჯერ ფლექსურებით ან რღვევებით გართულებული ფრთები აქვს, რაც ნაოჭს დიდ ამპლიტუდას ანიჭებს. რეგიონის ფარგლებში ყოველ
ცალკეულ ნაოჭს სხვადასხვა მიმართულება და განსხავებული მორფოლოგიური თავისებურებები ახასიათებს. წყვეტილი დანაოჭება ბაქნებზე განვითარებული დანალექი საფრის დანაოჭების მთავარი ტიპია, გვხვდება აგრეთვე მთისწინა (კიდურა) და მთათაშუა როფებში და [[გეოსინკლინი|გეოსინკლინებშიც]].
''სრულ დანაოჭებას'' ახასიათებს ხაზოვანი, ძლიერ შეკუმშული, [[დედამიწის ქერქი]]ს გარკვეულ უბანზე ერთნაირი მიმართების მქონე ანტიკლინური და სინკლინური ურთიერთმონაცვლე ნაოჭები.
Line 14 ⟶ 17:
[[ალპები]], [[ჰიმალაი]], [[კორდილიერები]] და სხვ.). გამოყოფენ დანაოჭების გარდამავალ ტიპსაც, ზეწრისებრი ან კოლოფისებრი ნაოჭებით, ბრაქიანტიკლინებით, და დიაპირული ნაოჭებით. დანაოჭების ეს ტიპი უმთავრესად ბაქნიდან გეოსინკლინში გარდამავალ არეებს ახასიათებს.
დანაოჭებისთვის დამახასიათებელია ნაოჭთა წარმოქმნის პროცესის სხვადასხვა მიმდინარეობა. წყვეტილი დანაოჭება ხანგრძლივი პროცესია და ზოგჯერ რამდენიმე [[გეოლოგია|გეოლოგიურ]] პერიოდსაც მოიცავს; სრული დანაოჭება დროში წყვეტილი პროცესია და შედგება სიმშვიდის შედარებით ხანგრძლივი და ინტენსიური ნაოჭთწარმოქმნის ხანმოკლე (ოროგენიული ფაზისი) პერიოდებისაგან. ოროგენიული ფაზისები ნალექებში კუთხური უთანხმოებით ვლინდება. მათი გამოვლინების დრო კუთხური უთანხმოების ქვევით და ზევით განლაგებული ნალექების ასაკით განისაზღვრება. სრული დანაოჭება გლობალური პროცესია, უმთავრესად [[დედამიწის ქერქი]]ს გეოლოგიური განვითარების გარკვეულ პერიოდებს უკავშირდება მათ შუალედებში ნაკლებად ვლინდება.
▲[[ფაილი:NJ Route 23 anticline.jpg|right|310px|მინი|ანტიკლინი სინკლინთან (მარჯვ.) ერთად]]
ამის მიხედვით გამოყოფენ დანაოჭების ციკლებს (მაგ.: [[ბაიკალური დანაოჭება]], [[კალედონური დანაოჭება]], [[ჰერცინული დანაოჭება]], [[ალპური დანაოჭება]]).
დანაოჭების ყოველ ციკლში ყალიბდებოდა შესაბამისი ასაკის ნაოჭა სისტემები (მაგ
ვარაუდობენ, რომ დანაოჭებას იწვევს [[დედამიწის ქერქი|დედამიწის ქერქში]] მოქმედი ტანგენცური მკუშავი ძალები. ამ ძალების გამომწვევ მიზეზებზე სხვადასხვა შეხედულება არსებობს. [[ტექტონიკა|ტექტონიკური]] დაძაბულობის წარმოქმნა დედამიწის ქერქში, როგორც ჩანს, [[მანტია]]ში მასების გადადგილებას უკავშირდება.
==იხილეთ აგრეთვე==
== ლიტერატურა ==
|