კლარკის რიცხვი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ForwarderL (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
ForwarderL (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
ხაზი 6:
დედამიწის ქერქში ელემენტების საშუალო შემცველობა, თანამედროვე გაგებით როგორც პლანეტის ზედა ფენისა უფრო მაღალია [[მოხოროვიჩიჩის ზედაპირო|მოხოროვიჩიჩის საზღვართან]], გამოთვლილია ა.პ. ვინოგრადოვის (1962), ამერიკელი მეცნიერის ს. რ. ტეილორის (1964), გერმანელი — კ. გ. ვედეპოლის (1967) (იხ. ცხრილი ქვევით) მიერ. ჭარბობს დაბალი რიგითი ნომრების ელემენტები: 15 ყველაზე გავრცელებული ელემენტი, რომელთა კლარკი მეტია 100 გრ/ტ-ზე, აქვთ 26-მდე (Fe) რიგითი ნომერები. ლუწი ატომური ნომერის ელემენტები შეადგენენ დედამიწის ქერქის მასის 87 %-ს, ხოლო კენტები — მხოლოდ 13 %-ს; ეს ხდება ბმების დიდი ენერგიის გამო და, შედეგად ვღებულობთ დიდ მდგრადობას და წყვილი რაოდენობის [[ნუკლონი|ნუკლონებიანი]] [[ატომის ბირთვი|ბირთვების]] ნუკლეოსინთეზის დროს მეტ გამოსვლას.
დედამიწის საშუალო ქიმიური შემადგენლობა საერთოდ გამოითვლება მეტეორიტებში ელემენტების შემცველობის მონაცემების საფუძველზე (იხ. [[გეოქიმია]]). რადგანაც ელემენტის კლარკები წარმოადგენენ [[სასარგებლო წიაღისეული]]ს [[საბადო]]ების, მთის ქანების ან მთლიანად რეგიონების ქიმიური ელემენტების შემცირებული ან მომატებული კონცენტრაციის შედარებით [[ეტალონი|ეტალონებს]], მისი ცოდნა მნიშვნელოვანია სასარგებლო წიაღისეულის მოძიებისა და სამრეწველო შეფასებისათვის; მათი მეშვეობით შეიძლება განისაზღვროს მსგავსი ელემენტების ჩვეულებრივი ურთიერთობების დარღვევები ([[ქლორი]] — [[ბრომი]], [[ნიობიუმი]] — [[ტანტალი (ელემენტი)|ტანტალი]]) და ამის მეშვეობით მითითებულ იქნას სხვადასხვაგვარ ფიზიკოპქიმიურ ფაქტორებზე, რომელმაც დაარღვია ეს გაწონასწორებული ურთიერთობა.
ელემენტების მიგრაციის პროცესებში ელემენტების კლარკები წარმოადგენენ მათი კონცენტრაციის რაოდენობრივ მახასიათებელს.
== დედამიწის ქერქი ელემენტების კლარკები ==
ქვემოთ მოყვანილია დედამიწის ქერქის ელემენტების კლარკები (მასურ [[პროცენტი|პროცენტებში]]). ელემენტები განლაგებულია გავრცელების შემცირების მიხედვით.
{| class="wikitable sortable" cellpadding=5
|- class="bright"
| ნომერი პ/პ
| ელემენტი
| კლარკი, მასის.%
|-
| 1.
| [[ჟანგბადი|О]]
| 49,5000
|-
| 2.
| [[სილიციუმი|Si]]
| 25,8000
|-
| 3.
| [[Алюминий|Al]]
| 7,5700
|-
| 4.
| [[Железо|Fe]]
| 4,7000
|-
| 5.
| [[Кальций|Ca]]
| 3,3800
|-
| 6.
| [[Натрий|Na]]
| 2,6300
|-
| 7.
| [[Калий|К]]
| 2,4100
|-
| 8.
| [[Магний|Mg]]
| 1,9500
|-
| 9.
| [[Водород|H]]
| 0,8800
|-
| 10.
| [[Титан (элемент)|Ti]]
| 0,4100
|-
| 11.
| [[Хлор|Cl]]
| 0,1900
|-
| 12.
| [[Фосфор|Р]]
| 0,0900
|-
| 13.
| [[Углерод|С]]
| 0,0870
|-
| 14.
| [[Марганец|Mn]]
| 0,0850
|-
| 15.
| [[Сера|S]]
| 0,0480
|-
| 16.
| [[Азот|N]]
| 0,0300
|-
| 17.
| [[Рубидий|Rb]]
| 0,0290
|-
| 18.
| [[Фтор|F]]
| 0,0280
|-
| 19.
| [[Барий|Ba]]
| 0,0260
|-
| 20.
| [[Цирконий|Zr]]
| 0,0210
|-
| 21.
| [[Хром|Cr]]
| 0,0190
|-
| 22.
| [[Никель|Ni]]
| 0,0150
|-
| 23.
| [[Стронций|Sr]]
| 0,0140
|-
| 24.
| [[Ванадий|V]]
| 0,0140
|-
| 25.
| [[Цинк|Zn]]
| 0,0120
|-
| 26.
| [[Медь|Cu]]
| 0,0100
|-
| 27.
| [[Вольфрам|W]]
| 0,0064
|-
| 28.
| [[Литий|Li]]
| 0,0060
|-
| 29.
| [[Церий|Ce]]
| 0,0043
|-
| 30.
| [[Кобальт|Co]]
| 0,0037
|-
| 31.
| [[Олово|Sn]]
| 0,0035
|-
| 32.
| [[Иттрий|Y]]
| 0,0026
|-
| 33.
| [[Неодим|Nd]]
| 0,0022
|-
| 34.
| [[Ниобий|Nb]]
| 0,0019
|-
| 35.
| [[Свинец|Pb]]
| 0,0018
|- class="bright"
| colspan="2" | Итого
| 99,98 масс.%
|- class="bright"
| colspan="2" | Остальные элементы (в сумме)
| 0,02 масс.%
|}
| |||