ტალღა: განსხვავება გადახედვებს შორის

{{მრავალმნიშვნელოვნება**|ზოგად ფიზიკურ მოვლენას|ზღვის ტალღების|ტალღები}}

 

[[ფიზიკა]]ში '''ტალღა''' არის შეშფოთება, რომელიც ვრცელდება [[სივრცე]]ში და [[დრო]]ში, როგორც წესი [[ენერგია|ენერგიის]] გადატანით. მექანიკური ტალღა არის ტალღა, რომელიც მის მიერ გამოწვეული დეფორმაცით გამოწვეული ''დამაბრუნებელი ძალის'' არსებობის გამო ვრცელდება გარემოში. მაგალითად, როდესაც ბგერითი ტალღა ვრცელდება ჰაერში, მოლეკულები გადაადგილდებიან და ეჯახებიან თავიანთ მეზობლებს. ეს უკანასკნელები ასევე გადაადგილდებიან და ეჯახებიან ახალ მოლეკულებს და ა. შ. მაგრამ ამ დაჯახებების შედეგად მოლეკულა იწყებს უკან მოძრაობას, რაც ქმნის აღმდგენ ძალას. შედეგად ტალღა ვრცელდება და გადააქვს [[ენერგია]] ერთი წერტილიდან მეორეში, ისე რომ ხშირად არ ხდება ნივთიერების გადატანა. მექანიკურ ტალღებში ნაწილაკები ან სხვე ელემენტები როგორც წესი ასრულებენ რხევით მოძრაობებს გარკვეული მდგომარეობის (წონასწორობის მდგომარეობა) ირგვლივ. თუ სურათზე მოცემულ ტალღებზე ტივტივას მოვათავსებთ, შეიძლება დავრწმუნდეთ, რომ ტივტივა იმოძრავებს ზევით და ქვევით ვერტიკალური მიმართულებით, მაშინ როდესაც ტალღა ზედაპირის პარალელურად ვრცელდება.

== განმარტება ==

 

 

ტალღის განმარტება არ არის ცალსახა. როგორც წესი ტალღა მოიაზრება როგორც სივრცეში რაიმე შეშფოთების გავრცელება ნივთიერების გადატანის გარეშე. ტალღაში შეშფოთების ენერგია ვრცელდება მისი წყაროდან, თუმცა ეს თვისებაც აუცილებელი ტალღის არსებოვისათვის. მაგალითდ [[მდგარი ტალღა|მდგარ ტალღაში]] ენერგია თანაბრად ვრცელდება ორივე მიმართულებით. ასევე, აღსანიშნავია, რომ [[ელექტრომაგნიტური ტალღა]] გავრცელებისთვის არ საჭიროებს გარემოს/ნივთიერებას და [[ვაკუუმი|ვაკუუმშიც]] ვრცელდება.

ზედაპირულ ტალღაში ნაწილაკები ელიფსურ ტრაექტორიაზე მოძრაობენ (იხ. სურათი), ამიტომ ტალღის ეს ტიპი არ განეკუთვნება მარტივ განივ ტალღის ტიპს.

 

'''1''' = ტალღის გავცელება <br />

'''2''' = მაქსიმუმი<br />

=== მაგალითები ===

 

 

ტალღური მოძრაობის მაგალითება:

== მათემატიკური აღწერა ==

 

 

=== სინუსოიდალური ტალღა ===

</math>

 

 

[[პერიოდი_(ფიზიკა)|პერიოდი]] ''T'' არის ტალღის ტალღის ერთი სრული ციკლის დრო. [[სიხშირე]] ''f'' (ხშირად ასევე აღინიშნება როგორც ''ν'' ) არის პერიოდების რაოდენობა დროის ერთეულში და იზომება [[ჰერცი|ჰერცებში]]. ამ ორ მახასიათებელს შორის ასეთი კავშირია:

\omega = 2 \pi f = \frac{2 \pi}{T}. \,

</math>

 

სინუსოიდალური ტალღის სიგრძე ''λ'', რომელიც მუდმივი ''v'' სიჩქარით ვრცელდება არის:<ref name= Cassidy>

:<math>\lambda = \frac{v}{f},</math>

 

 

სადაც ''v'' არის [[ფაზური სიჩქარე]], ხოლო ''f'' სიხშირეა.

[[კვანტური მექანიკა|კვანტურ მექანიკაში]] [[შრედინგერის განტოლება]] აღწერს ნაწილაკების ტალღის მაგვარ თვისებებს. ამ განტოლების ამონახსენი არის [[ტალღური ფუნქცია]], რომელიც ახასიათებს ამა თუ იმ წერტილში ნაწილაკის ყოფნის ალბათობას.

 

|author=A. T. Fromhold |chapter=Wave packet solutions

|pages=59 ''ff''

:<math>\tilde{ f} (k) = \sigma e^{-\sigma^2 k^2 / 2} \ . </math>

 

 

=== მოდულირებული ტალღა ===

===ფაზური და ჯგუფური სიჩქარე===

{{ითარგმნება}}

 

{{მთავარი|ფაზური სიჩქარე|ჯგუფური სიჩქარე}}