ვიკიპედია

სვია (მცენარე): განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ r2.7.1) (ბოტის დამატება: uk:Хміль звичайний
ჩასწორდა ენათაშორისი ბმულები
ხაზი 1:
{{ტაქსოდაფა *
'''სვია''' (Humulus lupulus L.), [[კანაფისებრნი|კანაფისებრთა ოჯახის]] (Moraceae) მრავალწლოვანი ორსახლიანი მცენარეა. ღერო ხვიარა, ოთხწახნაგოვანი, 6 მ–მდე სიგრძის საყრდენს ეკიდება კაუჭიანი ეკლებით. ღერძული ფესვიდან გამოდის ჰორიზონტალური ყლორტები, რომლებიც კვანძებთან ფესვიანდება და იქედან ვითარდება ახალი მიწისზედა ღერო. ფოთლები ფართო კვერცხისებრი ან მომრგვალო, გრძელყუნწიანია, ფუძესთან გულისებრი, მთლიანი ან 3–5 თათისებრნაკვთიანი, კიდეებზე მსხვილკბილა. ზევითკენ ფოთლები პატარავდება და მარტივდება, ზევიდან ხაოიანია, ქვევიდან ძარღვების გაყოლებაზე აქვს მახვილწვერიანი ეკლები. თანაფოთლები ლანცეტისებრია, დიდი ზომის, ერთმანეთს მიახლოებული. მტვრიანიანი ყვავილები სგაველასებრაა დაკიდული, ბუტკოიანი — მოკლე უბისებრ თავთუნებად, სხედან 2 ერთად საერთო თანაყვავილედის უბეში, გარდა ამისა, თითოეულ ყვავილს აქვს თავისი თანაყვავილედები ძლიერ იზრდება და დამწიფებული თავთუნი, ე.წ. სვიის „გირჩა“ 1,5–2 სმ სიდიდეს აღწევს.▼
| სახელი =სვია
| სურათის ფაილი =Illustration Humulus lupulus0.jpg
| სურათის წარწერა =
| სურათის აღწერა =
| სამეფო = მცენარეები
| განყოფილება =
| კლასი =
| რიგი =
| ოჯახი =
| გვარი =
| სახეობა =
| ლათ =Humulus
| iucnstatus =
| ვიკისახეობები =
| iucn =
| commons =
}}
 
▲'''სვია''' (Humulus) lupulus— L.),[[ერთწლოვანი მცენარეები|ერთ-]] და [[კანაფისებრნიმრავალწლოვანი მცენარეები|კანაფისებრთამრავალწლოვან]] ოჯახის[[ორსახლიანი მცენარეები|ორსახლიან]] ხვიარა მცენარეთა [[გვარი (Moraceaeბიოლოგია)|გვარი]] მრავალწლოვანი[[თუთისებრნი|თუთისებრთა]] ორსახლიანი[[ოჯახი მცენარეა(ბიოლოგია)|ოჯახი]]სა. ღერო ხვიარა, ოთხწახნაგოვანი, 6 მ–მდე სიგრძის საყრდენს ეკიდება კაუჭიანი ეკლებით. ღერძული ფესვიდან გამოდის ჰორიზონტალური ყლორტები, რომლებიც კვანძებთან ფესვიანდება და იქედან ვითარდება ახალი მიწისზედა ღერო. ფოთლები ფართო კვერცხისებრი ან მომრგვალო, გრძელყუნწიანია, ფუძესთან გულისებრი, მთლიანი ან 3–5 თათისებრნაკვთიანი, კიდეებზე მსხვილკბილა. ზევითკენ ფოთლები პატარავდება და მარტივდება, ზევიდან ხაოიანია, ქვევიდან ძარღვების გაყოლებაზე აქვს მახვილწვერიანი ეკლები. თანაფოთლები ლანცეტისებრია, დიდი ზომის, ერთმანეთს მიახლოებული. მტვრიანიანი ყვავილები სგაველასებრაა დაკიდული, ბუტკოიანი — მოკლე უბისებრ თავთუნებად, სხედან 2 ერთად საერთო თანაყვავილედის უბეში, გარდა ამისა, თითოეულ ყვავილს აქვს თავისი თანაყვავილედები ძლიერ იზრდება და დამწიფებული თავთუნი, ე.წ. სვიის „გირჩა“ 1,5–2 სმ სიდიდეს აღწევს.
 
მცენარე ყვავილობს VI-VIII. სვია იზრდება ტენიან ადგილებში, ტყისპირებზე, ბუჩქნარებში, მდინარეთა ხეობებში, ადის მთის შუა სარტყელამდე — 1200 მ–მდე ზღვის დონიდან. გავრცელებულია [[რაჭა-ლეჩხუმი|რაჭა–ლეჩხუმში]], [[აფხაზეთი|აფხაზეთში]], [[აჭარა]]ში, [[ქართლი|ქართლში]], [[კახეთი|კახეთში]], [[სამაჩაბლო]]ში, [[თრიალეთი|თრიალეთში]]. [[საქართველო]]ში გვარი სვია ერთის სახეობითაა წარმოდგენილი. სამრეწველო მიზნით მოჰყავთ ბოსტნებსა და ბაღებში — მთელ საქართველოში. საერთო გავრცელება — [[დასავლეთი ევროპა]], [[სამხრეთი აფრიკა]], [[ჩრდილოეთი ამერიკა|ჩრდილოეთი]] და [[სამხრეთი ამერიკა]], [[ავსტრალია]], [[ჩინეთი]], [[ცენტრალური აზია]]. ნედლეული.
 
სვიის გირჩები — ნაყოფედი კვერცხისებრი ფორმისაა, შედგება მომრგვალო თესლურებისაგან, რომლებიც თანაყვავილედის უბეებში და ყვავილსაფარის ფოთლებშია დაფარული. ნაყოფედი შედგება საერთო ღერძისაგან, რომელზეც მოთავსებულია კრამიტისებრ განლაგებული მრავალრიცხოვანი თანაყვავილედი. ისინი დაფარულია ხშირი ყვითელი ჯირკვლებით. გირჩებს აგროვებენ სრულ დამწიფებამდე, როდესაც მომწვანო-ყვითელი შეფერილობა აქვს. დაუშვებელია მწიფე გირჩების დამზადება, ამ დროს ისინი ყვითელი–მურა ფერისაა, ქერქლები გამოშვერილია და მრავალკაკლუჭიანი. აშრობენ სწრაფად, რომ მოქმედი ნივთიერებები არ დაიშალოს. გარდა ამისა, ამზადებენ ჯირკვლებს, რომლებსაც მშრალი გირჩებიდან გამობერტყავენ და გაცრიან. მიიღება ოქროსფერ-ყვითელი ფხვნილი, ე. წ. Lupulinum მედიცინაში გამოყენება. სვიის გირჩები დამამშვიდებელი მოქმედებისაა, აუმჯობესებს ძილს, ხმარობენ კლიმაქსური დარღვევისას, ასევევ [[გასტრიტი]]ს, სანაღვლე გზებისა და [[ღვიძლი]]ს დაავადებებისას, შარდსასქესო გზების პათოლოგიის დროს. გირჩები შედის სედატიურ ნაკრებში, ეთეროვანი ზეთი და ექსტრაქტი კი გულ-სისხლძარღვთა პრეპარატებში, პრეპარატ უროლესანში; „ლუპულინს“ იყენებენ [[ჰომეოპათია]]ში. სვია უძველესი ხალხური საშუალებაა, დადგენილია მისი ძალზე მაღალი ანტიბაქტერიული და ალერგიის საწინააღმდეგგო მოქმედება. ევროპელები IX საუკუნიდან იყენებენ სვიას ლუდისა და პურის წარმოებაში. ამრიგად, სვიას ახასიათებს მოქმედებისა და გამოყენების ფართო სპექტრი, მაგრამ რომელი შენაერთი განაპირობებს ამა თუ იმ ეფექტს, არაა დადგენილი.
 
==ლიტერატურა==
Line 13 ⟶ 32:
*ლალი დათეშიძე, არჩილ შენგელია. სტატია ჟურნალში „მცენარეთა მეცნიერებები“: 2009 წ.
*ხიდაშელი შ., პაპუნიძე ვ., საქართველოს ტყის სამკურნალო მცენარეები. ბათუმი. 1980
*{{ქსე|9|316}}
*შენგელია ზურაბ., სამკურნალო მცენარეთა კულტურა საქართველოში, თბ.: საბჭ. საქართველო, 1983
*საქართველოს ფლორა. I-XI ტომი. თბილისი. 1971-1987 წ.
 
[[კატეგორია:კანაფისებრნი]]
[[az:Mayaotu]]
 
[[arbar:جنجلHopfa]]
[[be:Хмель]]
[[az:Adi mayasarmaşığı]]
[[cabg:LlúpolХмел]]
[[cs:Chmel otáčivý]]
[[csbda:ChmielHumle]]
[[daen:Almindelig HumleHumulus]]
[[dees:Echter HopfenHumulus]]
[[enet:HumulusHumal lupulus(perekond)]]
[[eofi:LupoloHumalat]]
[[esfr:Humulus lupulus]]
[[ethsb:Harilik humalChmjel]]
[[hu:Komló (növénynemzetség)]]
[[eu:Lupulu]]
[[fait:رازکHumulus]]
[[fiko:Humala환삼덩굴속]]
[[frlb:HoublonHapp]]
[[gllt:LúpuloApynys]]
[[helv:כשותיתApiņi]]
[[hsbno:WšědnyHumle chmjel(plante)]]
[[os:Хуымæллæг (зайæгой)]]
[[it:Humulus lupulus]]
[[japl:ホップChmiel]]
[[jvpt:HopHumulus]]
[[kkru:ҚұлмақХмель]]
[[kosimple:홉Humulus]]
[[lmosr:Humulus lupulusХмељ]]
[[sv:Humlesläktet]]
[[lt:Paprastasis apynys]]
[[ndstt:HoppenКолмак]]
[[nds-nluk:Hop (plaante)Хміль]]
[[nlzh:Hop (plant)葎草屬]]
[[nn:Humle]]
[[pl:Chmiel zwyczajny]]
[[pms:Humulus lupulus]]
[[pt:Lúpulo]]
[[qu:Lupulu]]
[[ro:Hamei]]
[[ru:Хмель обыкновенный]]
[[sl:Navadni hmelj]]
[[stq:Hoppe]]
[[sv:Humle]]
[[tr:Şerbetçi otu]]
[[tt:Гади Колмак]]
[[uk:Хміль звичайний]]
[[vec:Lovertin]]
[[vi:Hoa bia]]
[[zh:蛇麻]]
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სვია_(მცენარე)“-დან